Dit document bevat alle examenvragen MET uitgeschreven antwoord voor het vak 'Hedendaagse cultuur- en politieke filosofie' op basis van het boek 'Vreemde Wereld. Zygmunt Bauman over samenleven in vloeibare tijden' geschreven door Marc Van Den Bossche. Ik behaalde 18/20 voor dit opleidingsonderdeel.
Vragen examen HCP – Bauman
1. Schets Baumans visie op moderniteit
In tegenstelling tot meer gebruikelijke opvattingen over moderniteit, ziet Bauman
moderniteit niet als een ‘afgesloten’ historische fase, maar eerder als een project dat nog
verderloopt in de postmoderniteit en vloeibare moderniteit. Het verschil tussen die twee
laatste fases en hun ‘moederproject’ ligt besloten in de hoop die ermee gepaard gaat.
Moderniteit is in zijn visie een project van het uitsluiten van ambivalentie en onzekerheid.
De hoop of illusie was dat dit project ooit zou kunnen voltooid worden, en die is nu
opgegeven.
Het is echter zodat Bauman niet of nauwelijks een goed woord heeft voor wat hij als
moderniteit beschrijft. Het is een project van controle, van rationele heerschappij (bvb over
de natuur) en van planning en sturing. Ze streeft quasi obsessief naar orde, duidelijkheid en
geslotenheid en laat geen ambivalentie toe; deze rationele orde zou dan ook universeel
moeten zijn.
Bauman vindt dat deze zoektocht naar het uitsluiten van ambivalentie – dat bij uitstek de
Westerse cultuur kenmerkt - gepaard gaat met exclusie en dominantie. We willen uitsluiten
wat anders is, of we willen dat domineren wat eigenlijk zoveel betekent als: aanpassen aan
onszelf. Deze ambivalentie is echter onvermijdelijk, maar de wereld van die moderniteit
wilde die ambivalentie dus uitsluiten en het vreemde verbannen. Hierbij duikt dan ook het
fenomeen van ‘de vreemdeling’ op. Er zijn vrienden en vijanden stelt Bauman, maar ook
vreemdelingen. Zij passen niet in de dualiteit vriend-vijand, en bedreigen daarom de
fundamenten van het samenleven. Omdat ze geen plek hebben in het maatschappelijke
project, zijn ze dan ook ongewenst. Hij omschrijft ze (verwijzend naar Simmel) als volgt: “…
mensen die altijd buitenstaanders waren, zelfs als ze zich aan de binnenkant bevonden, die
het bekende onderzochten alsof het iets vreemd was…”. In Modernity and Ambivalence zegt
Bauman dan ook dat “thuisloosheid” de essentie is van het vreemdeling zijn. Hoe dichtbij de
vreemdeling ook, steeds blijft hij veraf.
Omdat hij zich niet laat inpassen in het vriend-vijandschema en de mogelijkheid van dit
schema dus in vraag stelt, wordt hij op deze manier bedreigender dan de vijand van wie we
tenminste een duidelijk beeld hebben. Eigenlijk verstaan we hem niet. In zijn tekst over de
vreemdeling noemt Simmel de vreemdeling diegene die vandaag komt, maar morgen niet
weggaat. We kunnen niet beslissen over wie de vreemdeling is, hij zadelt ons op met een
gevoel van ambivalentie dat we juist zo hard willen verbannen en ervaren dat als een
bedreiging voor de bestaande orde en dat leidt tot morele willekeur. De vreemdeling is
eigenlijk de naald die de droomballon van de moderniteit dreigt kapot te prikken.
Bauman hanteert de Holocaust als een voorbeeld van een extreem gevolg van het denken
dat de moderniteit door en door typeert. De maatschappelijke orde is er het resultaat van
, planning en van welbewust ontwerp. Bauman hanteert hierbij het voorbeeld van de
tuinman wiens droom een perfect aangelegde tuin is en waarbij de vreemdeling kan gezien
worden als onkruid dat moet worden uitgeroeid. Hoewel we dan wel niet letterlijk doden,
kan dit goed vertaald worden naar een ethische onverschilligheid. Bauman noemt dan ook
een rationeel geweld dat vrij is van emoties en zuiver rationeel tot stand komt; een perfect
voorbeeld is een bureaucratische benadering van vluchtelingen. Hiermee gaat een
ontmoralisering gepaard: we zien de aanwezigheid van thuislozen niet als een moreel
probleem maar als iets wat quasi boekhoudkundig moet worden aangepakt.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper filosofevub. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,96. Je zit daarna nergens aan vast.
