Samenvatting Leerdoelen Filosofie en ethiek Grondslagen 2
26 keer bekeken 1 keer verkocht
Vak
Grondslagen
Instelling
Fontys Hogeschool (Fontys)
Voor de Minor Filosofie en Ethiek heb ik een samenvatting gemaakt van de gestelde leerdoelen per les. Deze zijn uitgewerkt met voorbeelden waardoor het duidelijk is. Ook zonder lessen te volgen haal je met deze samenvatting een voldoende.
-De studenten kunnen verschillende antwoorden op de vraag waarom we van
tragedies genieten reconstrueren, namelijk de antwoorden van Aristoteles,
Schopenhauer en Nietzsche/Hume.
Aristoteles, Schopenhauer en Nietzsche hebben elk op hun eigen manier bijgedragen aan
het begrip van waarom mensen genieten van tragedies. Laten we hun ideeën verkennen,
met inachtneming van de universele aspecten, de belangeloze blik, en de esthetiek van
schoonheid.
### Aristoteles: Het Universele
Aristoteles benaderde tragedie vanuit een filosofisch perspectief in zijn werk "Poetica". Hij
stelde dat tragedies een catharsis (emotionele zuivering) teweegbrengen bij het publiek.
Door het observeren van de tegenspoed van tragische helden, kunnen mensen hun eigen
angsten en emoties uiten en tegelijkertijd ervaren. Aristoteles geloofde dat het vermogen om
empathie te voelen voor de personages een universeel menselijk kenmerk is. Het biedt
mensen de mogelijkheid om hun eigen emotionele spanningen los te laten en te leren
omgaan met het onvermijdelijke lijden in het leven.
Universeel inzicht, daardoor kun je je eigen tragiek in perspectief plaatsen. het overkomt niet
alleen MIJ maar ook andere, het maakt deel uit van wat het betekent om mens te zijn.
### Schopenhauer: De Belangeloze Blik
Schopenhauer, beïnvloed door het hindoeïsme en boeddhisme, introduceerde het concept
van de "belangeloze blik" in zijn werk "Die Welt als Wille und Vorstellung" (De wereld als wil
en voorstelling). Hij stelde dat het genieten van kunst, inclusief tragedie, mogelijk wordt door
een tijdelijke opschorting van de egoïstische wil. De toeschouwer ervaart het gebeuren
zonder persoonlijke betrokkenheid en emotionele investering. Tragedie geeft mensen de
mogelijkheid om voorbij het individuele lijden te kijken en het universele, tijdloze karakter van
het menselijk bestaan te begrijpen. Dit bevordert een gevoel van bevrijding en verheffing.
### Nietzsche: Schoonheid en het Dionysische
Nietzsche benadrukte de dualiteit van het Apollinische en het Dionysische in zijn werk "Die
Geburt der Tragödie" (De geboorte van de tragedie). Het Apollinische vertegenwoordigt
orde, maat en vorm, terwijl het Dionysische staat voor chaos, extase en emotie. Tragedie
brengt volgens Nietzsche deze twee elementen samen. Het wekt intense emoties op, maar
tegelijkertijd wordt deze ervaring getranscendeerd door de schoonheid van de artistieke
vorm. Door de confrontatie met het irrationele en chaotische aspect van het leven, ervaren
mensen een diepere verbinding met het fundamentele en creatieve aspect van het bestaan.
In essentie kunnen we stellen dat tragedie mensen in staat stelt om zich te verbinden met
universele menselijke ervaringen, hun persoonlijke belangen tijdelijk opzij te zetten en een
diepere betekenis te vinden in de schoonheid van het menselijk lijden en de artistieke vorm.
,Deze filosofische perspectieven bieden verschillende lagen van begrip voor waarom
tragedies aantrekkelijk kunnen zijn voor mensen.
Laten we een dagelijks voorbeeld bekijken in het kader van het genieten van tragedies,
zoals geïllustreerd door de ideeën van Aristoteles, Schopenhauer en Nietzsche.
**Voorbeeld: Het bekijken van een tragedie in film of theater**
Stel je voor dat je naar een toneelstuk of een film gaat waarin het hoofdpersonage door
tragische omstandigheden wordt geconfronteerd met intense tegenslagen en persoonlijk
lijden. Laten we dit voorbeeld ontleden in het licht van de genoemde filosofen:
1. **Aristoteles' catharsis:** Tijdens het kijken naar het toneelstuk of de film, voel je mee
met het lot van het hoofdpersonage. De emotionele reis die het personage doormaakt, stelt
je in staat om je eigen angsten en emoties te uiten. De catharsis, zoals Aristoteles
beschreef, biedt een manier om emotionele spanningen te verlichten en begrip te krijgen
voor menselijk lijden.
2. **Schopenhauer's belangeloze blik:** Door jezelf tijdelijk los te maken van je
persoonlijke belangen en emotionele betrokkenheid, kun je de tragedie op een meer
filosofische en afstandelijke manier benaderen. Je kijkt naar het gebeuren zonder volledig op
te gaan in je eigen subjectieve ervaringen, wat overeenkomt met het concept van de
belangeloze blik.
3. **Nietzsche's Dionysische en Apollinische elementen:** Terwijl je getuige bent van de
chaotische en emotionele gebeurtenissen in de tragedie, ervaar je het Dionysische element.
Tegelijkertijd wordt deze chaos getemd door de artistieke vorm, de cinematografie of het
acteerwerk, waardoor een harmonie ontstaat tussen het Apollinische en het Dionysische. De
schoonheid van de artistieke presentatie biedt een diepere betekenis aan het menselijk
lijden.
Het Apollinische en Dionysische zijn concepten geïntroduceerd door Friedrich Nietzsche om
twee tegenovergestelde krachten in de kunst en het menselijk leven te beschrijven.
1. **Apollinische (Apollon):**
- **Kenmerken:** Orde, redelijkheid, vorm, duidelijkheid.
- **Voorbeeld:** Een goed gestructureerd, symmetrische en harmonieuze schilderij.
- **Betekenis:** Vertegenwoordigt de rationele, ordelijke en esthetisch gestileerde
aspecten van de menselijke expressie.
2. **Dionysische (Dionysos):**
- **Kenmerken:** Chaos, intuïtie, emotie, overgave.
- **Voorbeeld:** Een wilde, expressieve improvisatie tijdens een muziekoptreden met
intense emoties.
- **Betekenis:** Vertegenwoordigt de irrationele, emotionele en extatische aspecten van
de menselijke expressie.
,**Korte Uitleg:**
- **Conflict en Harmonie:** Nietzsche stelde dat kunst en het menselijk bestaan een
constante spanning ervaren tussen het Apollinische en Dionysische. Het conflict tussen orde
en chaos, rede en emotie, creëert een dynamische harmonie in het leven en de kunst.
- **Complementair:** Beide krachten zijn nodig voor een volledige menselijke ervaring.
De Apollinische elementen bieden structuur en begrip, terwijl de Dionysische elementen
vitaliteit en creatieve impuls toevoegen.
- **Voorbeeld van Samenspel:** Een indrukwekkende theatervoorstelling kan het
Apollinische tonen in de goed doordachte regie en vorm (zoals de keuze van belichting en
kostuums), terwijl het Dionysische zich manifesteert in de spontane en emotionele
acteerprestaties die het publiek meeslepen in de intensiteit van het verhaal.
-De studenten kunnen laten zien dat de antwoorden van Aristoteles, Schopenhauer en
Nietzsche/Hume niet tegengesteld zijn, maar elkaar aanvullen
1. **Aristoteles en Schopenhauer: Emotionele catharsis en belangeloze blik**
- Aristoteles benadrukte het belang van catharsis, waarbij het kijken naar tragedies
mensen in staat stelt emotionele spanningen te verlichten. Deze emotionele
ontlading biedt een manier om met de complexiteit van menselijke emoties om
te gaan.
- Schopenhauer's concept van de belangeloze blik sluit hierop aan. Het idee dat
mensen door een afstandelijke, niet-egoïstische waarneming van kunst, inclusief
tragedie, een dieper begrip kunnen krijgen van het menselijk lijden en de wereld om
hen heen.
2. **Nietzsche en Hume: Esthetiek en menselijke natuur**
- Nietzsche's nadruk op het Apollinische en Dionysische in de kunst en zijn concept
van de schoonheid die voortkomt uit de spanning tussen deze elementen kan
worden verbonden met Hume's esthetische theorie.
- Hume betoogde dat esthetische waardering voortkomt uit bepaalde kenmerken van
menselijke natuur, zoals verbeeldingskracht en sympathie. Dit kan
overeenkomen met Nietzsche's idee van de schoonheid die ontstaat uit de
spanning tussen rationele en irrationele elementen.
3. **Overlapping van thema's: Universele menselijke ervaringen**
- Alle filosofen erkenden op hun manier de universaliteit van bepaalde menselijke
ervaringen, zoals lijden, empathie en esthetische waardering. Aristoteles' catharsis,
Schopenhauer's belangeloze blik, Nietzsche's combinatie van het Apollinische en
Dionysische, en Hume's esthetische theorie kunnen worden gezien als benaderingen om
deze universele aspecten van het menselijk bestaan te begrijpen.
, In plaats van elkaar tegen te spreken, kunnen de ideeën van deze filosofen als
complementair worden beschouwd omdat ze verschillende dimensies van menselijk leven
belichten. Samenvoegd bieden ze een breder en dieper begrip van de complexe aard van
menselijke ervaringen, inclusief het genieten van tragedies.
1.2 Leerdoelen
1. Je kunt uitleggen hoe beeldende kunst laat zien welke waarneming centraal staat.
- Hoe in de renaissancekunst het oog centraal staat.
- Hoe bij de impressionisten en Cézanne het fysieke oog en het bewegende
lichaam centraal staan.
- Hoe bij de futuristen en Hockney het technologisch bemiddelde lichaam
centraal staat.
**1. Renaissancekunst: Het Oog als Venster naar Realisme**
In de Renaissance stond de waarneming van de werkelijkheid centraal. Kunstenaars zoals
Leonardo da Vinci bestudeerden de menselijke anatomie en optica om de wereld om hen
heen zo nauwkeurig mogelijk vast te leggen. Schilderijen zoals "Het Laatste Avondmaal" en
"Mona Lisa" benadrukken de gedetailleerde weergave van gezichtsuitdrukkingen en het
realisme in de weergave van het menselijk oog. Hier staat het oog symbool voor de
zoektocht naar een dieper begrip van de natuurlijke wereld.
**2. Impressionisten en Cézanne: Fysiek Oog en Bewegend Lichaam**
Bij de impressionisten en post-impressionisten, zoals Cézanne, verschoof de aandacht van
strikte realisme naar de perceptie van het moment en de veranderende effecten van licht en
kleur. Kunstenaars legden meer nadruk op de directe visuele ervaring. Bij Cézanne zien we
dit bijvoorbeeld in zijn serie "Mont Sainte-Victoire", waar hij experimenteerde met het
vastleggen van verschillende gezichtspunten. Hier staat het fysieke oog en het bewegende
lichaam centraal in het vastleggen van subjectieve ervaringen.
**3. Futuristen en Hockney: Technologisch Bemiddelde Lichamen**
In de 20e eeuw evolueerde de kunst met de opkomst van technologische vooruitgang.
Futuristen zoals Giacomo Balla schilderden dynamiek en snelheid geïnspireerd door de
opkomst van machines en technologie. David Hockney gebruikte in de 20e eeuw fotografie
en digitale technieken om 'joiner'-werken te maken, waarin hij meerdere foto's samenvoegde
tot een uitgebreider beeld. Hier staat het technologisch bemiddelde lichaam centraal, waar
kunstenaars gebruik maken van nieuwe technologieën om de realiteit te ervaren en vast te
leggen.
**Kritiek van Nietzsche en Husserl op Moderne Wetenschap:**
Friedrich Nietzsche uitte kritiek op de objectiverende en reductionistische aard van de
moderne wetenschap. Hij betoogde dat de wetenschappelijke benadering de subjectieve,
emotionele aspecten van het menselijk bestaan negeerde. Edmund Husserl, een filosoof
en fenomenoloog, bekritiseerde de objectivering van de ervaring in de wetenschap en
benadrukte het belang van de subjectieve beleving.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper catokats. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,39. Je zit daarna nergens aan vast.
