Samenvatting deel 1 arbeids- en organisatiepsychologie OU
21 keer bekeken 1 keer verkocht
Vak
Psychologie van arbeid en gezondheid (PB0214)
Instelling
Open Universiteit (OU)
Boek
De psychologie van arbeid en gezondheid
Dit is het vak arbeid en organisatiepsychologie aan de Open Universiteit. Deze samenvatting is van de eerste module. De hoofdstukken staan volgens thema ingedeeld, daarom staan ze niet op volgorde.
Samenvatting deeltentamen 2: De psychologie van arbeid en gezondheid
Samenvatting deeltentamen 1: De psychologie van arbeid en gezondheid
Samenvatting Psychologie van Arbeid en Gezondheid Deeltentamen 1
Alles voor dit studieboek (57)
Geschreven voor
Open Universiteit (OU)
Schakelprogramma master gezondheidspsychologie
Psychologie van arbeid en gezondheid (PB0214)
Alle documenten voor dit vak (1)
Verkoper
Volgen
nijhuism
Ontvangen beoordelingen
Voorbeeld van de inhoud
Psychologie van arbeid en gezondheid.
Module 1.
Thema 1.
Hoofdstuk 1 – De psychologie van arbeid en gezondheid:
Verleden, heden en toekomst.
§1.1 Inleiding
Arbeid en gezondheidspsychologie is een van de jongste in de
psychologie. Het houdt zich bezig met het disfunctioneren van mensen in
arbeidsorganisaties. Ook het vergroten van de effectiviteit, het bevorderen
van gezondheid en welzijn, en het verhogen van motivatie en prestatie
staan in de belangstelling, met andere woorden: het verbeteren van het
functioneren van werknemers.
Deze beide aspecten hebben te maken met de januskop van de
arbeid; met als betekenis: labor, werk als inspanning, belasting en moeite.
En opus, werk als resultaat, uitdaging en zelfverwerkelijking. Arbeid werd
door de Nederlandse filosoof Achterhuis als een eigenaardig medicijn
genoemd.
§1.2 Wat is arbeids- en organisatiepsychologie?
Het kent een korte geschiedenis. Het Engelse equivalent occupational
health psychology werd voor het eerst gebruikt in 1990. In datzelfde jaar
besloten de APA en NIOSH om dit nieuwe terrein gezamenlijk te
stimuleren, onder meer door het organiseren van internationale
conferenties waarvan de eerste in Washington plaatsvond.
1993: eerste postdoctorale cursussen op gebied van A&G.
1998: predoctorale opleidingen.
Tijdschriften over A&G zijn ook vrij jong. Het Europese Work & Stress stamt
uit 1987 en het Journal of occupational health psychology stamt uit 1996.
De beroepsvereniging kwam in 1999 naar voren (Europa). Amerika volgde
6 jaar later in 2005.
A&G psychologie is een psychologische discipline die zich bezighoudt met
het bestuderen en bevorderen van welzijn en gezondheid op het werk
vanuit de gedachte van een optimale afstemming tussen persoon en
organisatie. Toelichting op 5 punten:
1. A&G is zowel een wetenschapsgebied waarin welzijn en gezondheid op
het werk wordt bestudeerd, als een praktijkveld waarin dit wordt
bevorderd. Welzijn heeft dubbele betekenis: enerzijds heeft het
betrekking op individueel welbevinden en anderzijds op bepaalde
objectiveerbare kenmerken van de arbeid die geacht worden het
individuele welbevinden te bevorderen. Gedachte is: kwaliteit van de
arbeid is goed > dus werknemers zullen zich wel gezond voelen. Het
gaat bij A&G om het verbeteren van het individuele welbevinden en om
het verbeteren van de kwaliteit van arbeid.
2. De term veiligheid komt er niet in voor. APA/NIOSH hanteren het
volgende: ‘Occupational health psychology concerns the application of
psychology to improving the quality of work life, and to protecting and
1
, promoting the safety, health and well-being of workers.’ In NL nemen
we dit niet mee omdat dat het werk is van veiligheidskunde. Maar doen
wel veel samen met veiligheidskunde.
3. Gezondheid moet in brede zin worden opgevat, ook in termen van
gezondheidsgedrag; zoals het gebruiken van alcohol tijdens werk,
agressie, seksuele intimidatie etc. In navolging van Warr (2007) wordt
een multidimensioneel begrip van geestelijke gezondheid voorgestaan,
waarbij vier aspecten onderscheiden worden;
1. Affectief welbevinden (je prettig voelen op het werk);
2. Competentie (in staat zijn je werk goed te doen);
3. Autonomie (eigen keuzen in je werk kunnen maken);
4. Aspiratie (iets in je werk willen bereiken).
Met andere woorden: er is van geestelijke gezondheid sprake wanneer
een werknemer zich prettig voelt, het werk goed aankan, zich vrij voelt
om eigen keuzen te maken en gemotiveerd is om iets te bereiken.
A&G streeft naar een optimale afstemming tussen de belangen van de
werknemers en de organisatie.
4. Er wordt gesproken over werk en organisatie. Werk heeft niet per se
betrekking op betaalde arbeid, maar op arbeid in psychologische zin:
op een gestructureerde, doelgerichte activiteit met een zeker
verplichtend karakter waarbij al dan niet met anderen waarde wordt
gecreëerd. Gaat bijv. ook over vrijwilligerswerk. Sport en spel en vrije
tijd niet.
5. Beperkt zich niet uitsluitend tot het domein werk, maar houdt zich ook
bezig met de wederzijdse beïnvloeding van het werk met andere
levenssferen.
Inzichten worden uit allerlei andere psychologische disciplines gebruikt;
functieleer, psychofysiologie, sociale psychologie, persoonlijkheidsleer,
ontwikkelingspsychologie.
Ook zijn andere academische disciplines van belang: epidemiologie
(voorkomen van klachten), methodologie (verrichten van onderzoek),
sociologie (over maatschappelijke groepen).
A&G hanteert verschillende perspectieven. Houdt zich niet alleen bezig
met het individu, maar ook met sociale systemen waarbinnen het individu
op het werk functioneert. Unieke kern ligt in het hanteren van
verschillende inzichten, perspectieven en methoden.
A&G heeft een signalerende functie: door gericht screeningsonderzoek
ofwel vroegdiagnostiek is het mogelijk om bepaalde risicogroepen en
risicofactoren op te sporen. VB: wettelijk verplichte risico-inventarisatie en
-evaluatie (RIE), die periodiek in alle organisaties moet worden uitgevoerd
en die als basis dient voor maatregelen om welzijn en gezondheid van
werknemers te bevorderen.
A&G houdt zich bezig met primaire en secundaire preventie. Bij primaire
preventie wordt door middel van een aanpak bij de bron getracht om te
voorkomen dat er gezondheids- of welzijnsproblemen ontstaan (bijv.
dragen van oorbeschermers). Bij secundaire preventie is er sprake van
2
,beperking van de schade door tijdig en adequaat op te treden bij diegenen
die de eerste symptomen van verminderde gezondheid of verminderd
welzijn vertonen. In deze categorie vallen bijv. allerlei trainingen,
workshops en cursussen op het gebied van stressmanagement, sociale
vaardigheden en tijdmanagement.
Bij tertiaire preventie gaat het in feite om behandeling: om het
vermijden dat de problemen nóg groter worden en liever nog om te zorgen
dat ze afnemen.
Arbeids-reintegratie hoort ook bij A&G.
3
, §1.3 Waarom psychologie van arbeid en gezondheid?
Zijn een aantal ontwikkelingen die samenhangen met de opkomst van
A&G psychologie. Onderscheiden in en rondom de arbeid en sociaal-
culturele veranderingen.
§1.3.1 Veranderingen in en rondom de arbeid
Intensivering van de arbeid
Het werktempo is met 1.5% gestegen. Sinds 1997 is er een stabilisering;
er is een grens bereikt. NL nam eerst nog koppositie in wat betreft
werkintensiteit (snel en onder druk moeten werken). Nu zitten we in de
middenmoot. Intensief werken vormt een belangrijke oorzaak van welzijns-
en gezondheidsproblemen.
Verandering van de arbeidsinhoud
Door technische veranderingen en economische veranderingen en
veranderingen in de beroepsbevolking (stijgend opleidingspeil) werken
steeds minder mensen met hun handen. De fysieke belasting die
kenmerkend is voor de agrarische en industriële sector, heeft
plaatsgemaakt voor mentale en emotionele belasting, die kenmerkend zijn
voor het werken met informatie of mensen.
Organisatieveranderingen
Allerlei ontwikkelingen zoals globalisering, informatisering etc nopen
organisaties continue tot aanpassing aan steeds wisselende
omstandigheden, bijv. door saneren (downsizing), afstoten van
bedrijfsonderdelen (outsourcing), wegsnijden van het
middenmanamgement (delayering) etc. Dit roept tal van vragen op.
Vragen als deze roepen onzekerheid en daarmee spanning op en vormen
zodoende een bron van psychische belasting.
Moderne bedrijfsvoering
Nieuwe productiemethoden vergen de nodige aanpassing van
werknemers. Een kenmerk van veel nieuwe concepten is dat de
verantwoordelijkheden laag in de organisatie worden gelegd. Werkteams
hebben grotere mate van zelfstandigheid en eigen verantwoordelijkheid.
Werknemers worden ook in toenemende mate op hun individuele
verantwoordelijkheden aangesproken, zoals bijv. resultaatgericht
management (RGM) > voor iedereen zijn bepaalde doelen geformuleerd
die behaald moeten worden.
Aantasting van het psychologische contract
Naast schriftelijk contract, ook psychologisch contract. Dat wil zeggen dat
zij verwachtingen koesteren over een billijke verhouding tussen hun
inspanningen ten behoeve van de organisatie en de materiële en
immateriële beloning die daartegenover staat. Werknemers die zich meer
inzetten verwachten meer dan alleen billijk loon. Psychologisch contract
staat onder toenemende druk, terwijl er steeds minder geboden wordt
door organisaties. Wanneer investeringen en opbrengsten niet met elkaar
in balans zijn, kan dit leiden tot psychische klachten, zoals een burn-out.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nijhuism. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,38. Je zit daarna nergens aan vast.
