Op dit spiekbriefje staat alle kennis die nodig is voor het tentamen van het vak toxicologie. Er staan verschillende afkortingen in, dus mijn advies is om het spiekbriefje aan de hand van de colleges een keer door te nemen om er eigen mee te worden.
H1/2: Hazard: inherente vermogen schade veroorzaken. Risk: kans hazard schade blootstelling. Hazard≠risk. Risk=Haz*Exp. Regtox: voorschriften. DesTox:
effecten. GradDR: DR cont scale ^dos = ^ resp. quanDR: resp popu > sens en resis indiv. NOAEL: ^conc geen effect (ND: afhank. testsitu & spreid popu.)
LOAEL: laagst conc wel effect. ^ potency: less amount voor zelfde effect. ^efficacy: ^max effect. H4: Riskmanag: protect, blnce risk&benefit, set priors &
policies, schat risk&rduction. 4staps: haz ident (In silco tox: comp mod -> chem struc.); haz charac (DR); expo assment (magnitude/freq/duur expo + waar
gaat stof heen); risk charac. ED50: dose 50% effect explained. BMD: welk resp acc? 5/10%. ^5% onacc resp. Wel genoeg popu nodig. Curve use voor
waarde- bep, conficencelimit (ND: zelf safe resp vststlln). Ref dose: safe day intake in life without risks (mg/kgBW/dag). ADI: accp day intake in life. TDI: tolrnt
day intake -> NOAEL of BMD / Uncerty Fact. (10*10). Margin of expo (MOE): RfV/Expo=MOE. MOE<10000 -> low risk. H5/6: Toxicokinetics: studie van de
beweging van giftige stoffen in het lichaam, incl ADME. Dose that makes the poison! Absorption: GItract, lung, skin, intraveneus. Stof moet over cellaag
heen. 1. Pssief diff (Ficks law -> conc beide kanten; SA; diff coeff; dikte laag). 2. Filtratie. 3. gefaciliteerde diffusie met conc mee. 4. Active transp. – ATP. 5.
Endocytose. Physicochem. Prop:size(k wel), volatiliteit(makkelijk verdampt), lipofiliel (w), ionizatie (ionised niet over membraan; non-ionised wel). pKa:
chemical (non)ionised at certain pH. Distribution: First pass metab:. Barrier: endocells + efflux tranp. Excretion: ook via haar, slijm, melk, zweet. Fecal
excr: MW >325 g/mol.Urinal excr: MW<325 g/mol. H7 toxicokin mod: wisk form
Phase 1: add or open-up polar groups (-OH, -NH2,-SH, -
ADME describe. dCin/dt=Kin*Cout-Kout*Cin. Eleminatn rate: amount remov from
COOH). –> hydrolysis, carboxylesterase; reduction, systm circ/time (Kel). ^chem -> ^elim -> fraction the same. dA/dt= -k*A. elem
carbonyl reductase; oxidtn, cytochrome halflife: t required reduce plasma conc 50%. Absorprate (Ka). Volum. of Distri: only
P450;conjugation,UDP-glucuronosyltransferase. (ER) compound in 5L blood -> Vd = 5L. ^plasm prot bind -> decreas Vd. Vd: hvl bloed
Phase 2: conjugate with endogenous hydrophilic nodig om gehele dosis in gelijke conc in bloed te hebben (L of L/kg BW). Clearance:
compounds -> sulfa/acety/glucon. (CYTOSOL) Phase 1: plasm volum geklaard/tijd. ^clear->effic remove. Bioavailib: fract dose oral/adem
Cytochrome P450: Most common phase 1 xenobiotic dat in bloed komt (0-100%). Intraveneus:100%. Area under curve. F=AUCpo/AUCiv.
Classic: 1/+ compartment. Simple + ^aannames. Empirisch: fit data to understand
enzyme, broad substrate specificity, mainly in liver
plasma profiles. One-comp: body 1 comp. Met name hydfiel comp two-compar:
microsomes, also involved in catabolism of steroids, bile central (plasm,levr, nier)&periferal (spier, vet,huid). Distrib(central -> perif) & elim
acids, vitamins, fatty acids, prostaglandins…, heme fase (Eq tussen comp en elim from centr comp). Physiologically based: orgn
comp. connect circ sys. ^complictd, ^inpt data. Proces/ mechan based. Vd: in elk
orgaan kijken; functie change; saturation transp. Nodig parameter: volume, flows,
partition coefficient, absorp, elimi rate constant, metabo en binding. H13 Stellaatcel
maakt glucogeen. Acinus. Hepatox (recpt media) door ^opname stoffen in cel en low
efflux -> accumulatie. Cholestase: low bile flow door change expr/functie transp,
obstruct&immune. Steatosis: vet levr door insul intol/ ethanol. Fibrosis: stellaatcellen
^glucogeen->litteken. Idio-syncratic: zeldzame reactie. H14 nieren uitscheid
hydrofiel. ^bloed naar cortex-> ^gevoelig tox. GFR: volum gefiltr in glomerulus/tijd.
Nefrotox: 1.schade glomerulus (Beschad filtr membr->^eiwit in urine.) 2.tubular
necrosis (Compounds in tubularcells bio-activation->necrosis. Loss tubularcells->less re-uptake->Low molec weight proteins in
urine.) 3.tubular obstruc (lumen vol immuuncellen & cast (niersteen)) 4.interstitial nephritis. H11 3 tox effects:1.low/change
synthss 2.disrupt functn 3.afbraak (hemolysis). Hypoplasia: reduced hematopoiesis bepaalde bloedcellen. Anemia: low red BC.
Aplastic anemie: low aanmaak all BC. Sideroblastische anemie: verstoorde Hb productie->ophoping Fe. Iron deficiency anemia:
bloed-armoede. Erythrocyt aanmaak door EPO(nier). Low EPO->pure
red cell aplasia. Pancetopenia: loss of (all) peripheral bloodcells Zone I: dichtbij portalvein. ^oxygen, ^antiox; bevat ferritin, maar laag
(antibiotic). Megaloblastic anemia: insufficient DNA synth-> vit B12 metab enzym. ^toxicans. Door tox en overscheiding opslag (ijzer) kan oxid
tekort. Fe2+ kan O2 goed transp. Oxid. Fe3+->methemoglobin- en schade ontstaan. Zone III: ^metab enzym (CYP P450), low
>unable O2 transp. NADH diaphorase: Fe3+->Fe2+. Korst: oxygen&antiox. Schade:^metabol en low antiox.
bloedplaat, ^Ca2+. All xenobiotic interfere with Ca2+ kan stolling tegengaan. Vitamine K->vorming stollingsfactoren. H8 carcinogen: chem, hormns, virus;
induce neoplasm. Genotox carcin.: bind&damage DNA (alle steps). Non-gentox car: change gene-expr, indrct DNA schade (tissue specific). Steps: initiation
(DNA schade zonder repair, irreversible| 1.cel G0; 2.cel niet levensvatbaar; 3.proliferatie), promotion (reversible, organ-specif, non-gentox) & progression
(irrev, gentox). Carcinogenen zijn sterk elektrofiele alkylarende molecule->vorming covalend adducten. Adduct ^halflife->^neoplasm formation.
Weefselspecifiek repair kan adducten afbreken. Lever vaak lagere halflife. Mode of action (non-gentox): oxi stres, cytotox, inflam, micRNA, immu suppr, DNA
modif. Trofic hormones->cel proliferatie. H16 neurotox: elk compound dysfunc. ZS. Gevoeligheid brein: ^energy demand->ROS;^specialised; poor
regeneration. Axonopathy: reversible; axon-target weg; hexaan-cloth, transp hinder. Myelinopathy: dik myelin; low transferspeed (reflex). Axon-target intact.
Neuronopathy: neuron dood; axon-target weg. Transmssn tox: intact, eiwitdefect. Pb: remming K, Na, Ca. Altijd kijken naar afbraak, synthese en heropname.
H22 pesticides: substantie/mix om een “pest” te voorkomen, verwijderen, afweren, ect. organofosfaten & Carbamates: rem AChE. OP: bio-activatie,
Irreversible, remming NTE -> axonopathy. Carbamates: geen bio-activ, reversibel. Pyrethroids: active Na open. Type II langer open. Snelle metabolisme. OF-
>bioactiv. (P450)&detox (PON1). OF metab/C+AChE=P-AChE-> klieving. Aging:extreme stable complex (irrev) (OP)-> P active site AChE. C is rev. ^ACh-
>hyper-excitation ¶lysis Recep. Oxime:wegvangen OF metab->restore AChE. ND: meteen na exp. Atropine: R antagonist.| OP metab remt ook NTE
delayed->axonopathy. Pyrethroids: warmbloed->snel detox. Typ2 langer Na open. H26 plant tox depend on envirnmnt fact.-> skin,GI, Cardio effect.
Venomous: verdediging; poisonous: eating. Spingif: target ZS; bv block ca kanaal. Bijen: eigen immuun systeem. Slang: polypep. Weakening tissue->gif
verspreiden. H15 in alveoli macrofagen. Asbest=naaldjes; niet op te ruimen-> rekrut immuun->ROS. <10µg
inhaleren. Particulate matter: deeltjesvormige materie in lucht. PM10=deeltjes <10µg. Kleiner PM2.5->dieper
in longen. Impacty botsen tegen wanden. Sedimentatie: PM10 zwaartekracht. Elektrostatische
afzetting: longen -; + deeltjes aangetrokken. Depositie: hvl ingeadmde stof afgzet tgn doelopp.
Kleine deeltjes 100% afzetting in lage lucht-wegen. Grote deeltjes in mond/neus. Nanodeeltjes
worden moeilijker herkend en het duurt langer voordat opgeruimd -> meer weefsel opname.
Grootte vd deeltjes bepaalt afzetting, klaring, biodistributie, retentie. H28 kleine deeltje ^opp-
volume ratio-> makkelijker in lichaam. Tox bepaalt door aantal niet massa deeltje. Inname
bepalend voor distributie. Bloed->lever. Surfactant-|lever. Opp dosis=tot massa / beschikbaar
opp van de deeltjes. H12 hypersensitivity: 1.Sensitization-> (5-14 dag) first contact->T-cel activatie + memory. 2.elicitatie: herhaald
blootstllng->activatie T-cel.| T-cel act. Altijd 2-ledig: pathogen presentatie (haptenisatie) +co-stimulatory signals (P/DAMPs) -> mature Th. ->
activ B-cel (il4 en il13)-> plasmacel->antilichaam. Haptenisatie: LMWC bindt aan eiwit/peptide. Chemicaliën passen niet in LMWC. Aromaten
makkelijk allergie (reactief). Negatieve selectie: eliminatie T-cellen die te sterke affiniteit hebben voor zelfantigenen gepresenteerd door cellen in de thymus
-> T-cellen met TCR's eliminatie -> auto-immuunreacties voorkomen. Positieve selectie: proces T-cellen selectie o.b.v.vermogen reactie op MHC-moleculen
die zelfantigenen presenteren. TCR's zonder affiniteit voor MHC-moleculen worden geëlimineerd. 1. Low immuuncells 2. Verstoring thymus selectie 3.
Remming cytokine transcriptie. H10&21 Repr.Tox: repr ability (gameten&fertilizatie). Dev.tox: germcel vorming during prgncy door chem. Teratology:
malfunction | SRY->Leydig & sertolli->testo.& MIS. Fertility: the capacity to induce conception and generate off spring. Fecundity: measure of fertility-
>sperm/egg count/number of live offspring. Lower testosterone -> hypospadias: opening urethra isn’t located at tip of penis. Cryptorchidism: niet ingedaalde
testes. Meting anti-androgenic effct door Anogenital distance (AGD) -> kortere afstand bij laag testosteron. H20 EDC: exog. Subst. Die functie E alters. EATS:
estrogen, androgen, thyroid, steroidogenic. EDC->agonist, antagonist, aanpassen metabolisme/ transport/eliminatie of altering genexpressie. Parabool als
DR curve. Cholesterol -CYP450> steroïdhormonen. EDC kunnen CYP450 remmen. Hyperplasia: ^aantal vetcellen. Hypertrophy:^grootte vetcellen. DOHaD:
ongunstige omgeving in kritieke periode die leidt tot ziektes op latere leeftijd -> epigenetica. Accetylatie: DNA losser. Transgenerationale epigenetische
overerving: nageslacht ondervindt effect, zonder dat het zelf blootgesteld is. Gevoelige periode epigen: zygote->gastrula; Primordial germcell
reprogramming; gametogenesis; organogenesis. Obesegen hypothesis: mileu blootstelling in vroeg stadium -> ^vetcel prdctie -> aanleg obesitas. H23
metalen zijn solide -> hoog smeltpunt. Uitzondering is mercury (f). Metalen potentie om kationen te vormen -> lost electron. Organometallic species -> easy
over membranen en BBB. Wanneer geoxid. -> easy interact macromolec. Inorganic mercury (hydrofiel) -> nieren / organic mercury (lipofiel) -> BBB. H7
Elektrofiel=carcinogeen. Hoger in voedselketen= biomagnification. Oxidatie= -elektron. CYP450 regulatie door xenosensoren. Arom. Hydroxylatie=OH in
aromatische ring (risk elektrofiel). Glucuronidatie=add UDPGA->hydrofiel. Sulfation:add PAPS (S)->hydrofiel. Glutathione conjugation:protect tegen tox door
xnbiotc. Enzym=GST. (gal excretie) verzadiging gevaarlijk! De Vd en clearance zijn onafhankelijk van dosis. H2 Additivity= stoffen vergelijkbaar effect;
niet perse zelfde rcptr -> 1+1=2 Synergism =combi effect ^ dan som; niet prse zelfde rcptr -> 1+1=10 Antagonism=stoffen vergelijk effect; niet prse zelfde
rcptr -> 10+10=12 Potentiation=stof geen effect, maar combi wel -> 2+0=10. H15 hypertrofie:grote cellen| hyperplasie:veel celdeling. Diffusie:luchtdruk
staat stil tussen in-uitademen. MPPD->model waar deeltjes komen. Zenuwbanen geen barrière. H13 gal=cholesterol+galzuren in hepatocyten -> hierin
metabolisme. (Plaatje hieronder) IL-6 reguleert immuunrespons door rem op cyclus->ziek gevoel->ACTH(hypofyse)->cortisol->immuunsuppressie->fdbck &
activ regnratie door hepa in G1. H14 <50 kd & kationen langs glomerulus. LMP reabsorptie. Anionen uitscheiden. Angiotensine > ^BP in afferent.
Prostaglandine lower BP. Concentratie in octanol / concentratie in water > 1; logP is positief. Lipofiele stoffen hebben een positieve LogP. Bij hydrofiele
, stoffen krijg je als uitkomst <1. LogP wordt dan een negatief getal. H11 vitamine B12& foli-umzuur belangrijk voor red BC productie. B12 ook belangrijk bij
myelineschede. Agranulocytosis: impaired survival witte BC (afbraak). Hemostasis: prevent ^ bloedverlies. Thrombocytopenia: low platelets
productie/^afbraak. Stof vaak schadelijk: 3 benzeenringen naast elkaar (DNA schade); Dubbel gebonden O – amine/amide (reactief); ionization state of metal
- lading (carcinogeen)…. Chemo vaak alkylating, want groot adduct -> past niet in DNA -> lower proliferatie (ook andere cellen). H3 ATP tekort -> ^calcium
in cytoplasma. Er zijn 4 stappen: 1. Afgifte (ADME); 2.interactie doelwit (receptor, adduct); 3.cellulaire functie (celregulatie/onderhoud-ATP); 4.disrepair en
adaptatie (reparatie poging & aanpassing om lower schade). H16 BBB:lipofiel eroverheen; ATP-afhankelijk; incomplete at birth. Perifeer ZS kan herstellen;
CZS niet. Skin sensitisation Langerhans (DC) cellen in huid -> initiatie immuunrespons. Mail ph=pka+log(ionised / non-ionised) -> inverse log is 10^.
6.5=3.5+ log(i/n-i). 3=log(i/n-i). 10^3=i/n-i. Voor 1 non-ionised molecuul er 1000 ionised zijn en dus de stof niet makkelijk over het membraan heen gaat.
Tentamen: Exp uit-leggen -> in vitro/vivo? Positieve controle (bijv inhibitor); negatieve controle (verdunning alleen zonder stof); verschillende concentraties -
> is’r dose-respns curve? MOS: margin of safety = TD1/ ED99 Therapeutic index = TD50 / ED50. First-order kinetiek: meer chemical->snellere eliminatie|
zero-order kinetiek: conc beïnvloed niet de eliminatiesnelheid (transptr verzadiging bij overdosis). WC: endogeen: van nature in lichaam gemaakt. Exogeen:
in/opgeomen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lennekemelissen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,76. Je zit daarna nergens aan vast.
