Luna Verhulst
BIOMECHANICA : REVALIDATIE
LES 1 : Orthesiologie 1
1. Introductie
Orthese: mechanisch hulpmiddel aan een lidmaat
- doel: anatomische of fysieke eigenschappen beïnvloeden
- uitwendig gedragen
- andere termen: spalk, beugel, splint, brace
o beugel=brace: meestal een bewegend onderdeel
o spalk=splint: geen bewegend deel
Doelen van orthese
- klinisch: (preventief) beschermen/optimaliseren van functie
- beperken toekomstige misvormingen, contracturen, bewegingen
- correctie geven aan weefsels en/of spieren
- ongewenste bewegingen tegengaan
- bescherming aan zwakke spieren/weefsels/gewrichten
- controleren afwijkingen t.g.v. abnormale spierspanning
- verhoging QOL patiënt
- pijn of oedeem verminderen
- genezing bevorderen
- vergemakkelijken/toelaten/verbeteren normale bewegingen
- gewicht wegnemen van distale gewrichten
klinisch objectief => functioneel perspectief
- specificeren indien met afwijking wenst te
▪ voorkomen
▪ verminderen
▪ stabiliseren
- specificeren toegestane mobiliteit
- specificeren welke belastingreductie men beoogt
- …
Doelen orthesen bij het gaan
- ondersteunen/overnemen van functie van lichaamsdeel
o ondersteunen zwakke spierfunctie (bv. dropvoet)
o assistentie : veren (bv. bijdragen aan gangsnelheid)
o immobilisatie/bewegingsbeperking (bv. na ACL ruptuur)
o ontlasten (vb. fractuur)
1
, Luna Verhulst
- gewichtsafwijkingen voorkomen of verbeteren
▪ corrigeren van ongewenste gewrichtsstanden of bewegingen (vb.
spitsvoet)
▪ voorkomen van ongewenste gewrichtsstanden of bewegingen (vb.
contractuur)
2. Indeling orthesen
Volgens materiaal
- vroeger: leder, metaal, …
- thermoplastisch materiaal: vervormbaar onder hitte
- carbon, elastische materialen, …
nieuw materiaal => wordt dikker als je uitrekt (vs vroeger trekken = dunner)
Volgens vervaardiging:
- maatwerk:
o ‘interface’ component: raakvlak met huid patiënt => drukverdeling
nastreven
o ‘articulating’ component: laat beweging toe => meer functioneel aspect =
niet altijd aanwezig (bij zo knie-braces bv. zit een soort kunstas in
waardoor je kan bewegen = niet altijd aanwezig, maar kan)
o ‘structural’ component : component dat echt de vorm bepaald
o ‘cosmetic’ component: wat patiënt wil
- prefab: in serie gemaakt (bepaalde pasvorm)
o kleine aanpassingen mogelijk
- immediate fitting: rechtstreeks op patiënt aangemaakt
Volgens functie
- preventief of beschermend
- correctief
- positionerend, rust
- functioneel, oefenen
2
, Luna Verhulst
Volgens statisch vs. dynamisch
- statische orthese: Lichaamssegment wordt gefixeerd in orthese
o steun geven
o stabiliseren: bewegingen in andere gewrichten mogelijk
maken
o immobiliseren (preventie deformiteiten, postoperatief
behoud van correctie, vemrinderde spiertonus)
o kruipeffect: weefsel past zich aan aan orthese
kruipeffect =
orthese voert bepaalde kracht uit op lichaam => vorm orthese wijkt af van
vorm lichaamssegment (als volledige zelfde vormt gebeurd er niks) => bovenste grafiek
is wat orthese veroorzaakt
Kracht van orthese op weke delen
Op moment 0 => wordt aangedaan => dan voert bepaalde spanning aan op weke delen
en wordt aangehouden (dus bij aandoen spanning opbouw en dan aanhouden)
2de grafiek => verlenging weke delen => weke delen gaan aanpassen in de tijd door die
orthese => hier geen plateau effect (bij grafiek 1 wel = spanning in tijd, wel contat effect
op weke delen)
Maar hier dus p einde curve ook waarschijnlijk plateau en dan gaan we aanpassen
kruipeffect;: Het ‘kruipeffect is de progressieve vormverandering van een visco-
elastische structuur onder constante of repetitieve belasting (trekkracht, drukkracht,
buiging) en onder invloed van de tijd. Met andere woorden, visco-elastisch materiaal vb.
ligamenten, disci, kapsel,... veranderen traag van vorm en keren niet onmiddellijk terug
naar hun oorspronkelijke vorm wanneer de belasting wordt weggenomen.
Het herstel duurt 20 à 40 maal langer dan de duur van de belasting, bijvoorbeeld bij
een statische belasting van 10 à 60 minuten vindt het herstel niet plaats na 2 uren, maar
is er slechts volledig herstel na 24 uren. Met andere woorden, als we een hele dag (8
uren) zitten (onder andere bij het ontbijt, autorijden, op het werk, middagmaal,
autorijden, avondmaal, TV kijken), dan kan tijdens de nachtrust van 23u tot 7u het
lichaam onvoldoende herstellen. Het is dus aan te raden om iedere 30 min
tegenovergestelde bewegingen te maken en eens te wandelen.
- dynamische orthesen:
o ter vervanging/ondersteuning motorische functie
o extern vermogen: bv. veersysteem
o intern vermogen: beweging door beweging in ander segment
3