Samenvatting ALLE tentamenstof Stress & Gezondheid (zelf 8,5 gehaald)
65 keer bekeken 5 keer verkocht
Vak
Stress & Gezondheid (422095B6)
Instelling
Tilburg University (UVT)
Dit is een samenvatting van de tentamenstof van stress & gezondheid, deze samenvatting is geschreven in het jaar en is dus erg recent. De samenvatting is in duidelijke taal geschreven en duidelijk ingedeeld in kopjes. Ik ben bij alle hoorcolleges (deze worden niet opgenomen voor dit vak) geweest...
Stress en gezondheid
Hoorcollege 1 – introductie van stress en
gezondheid
De definitie van stress: stress kan op veel manier gedefinieerd worden. De ervaring van stress is dan
ook best wel subjectief een conditie of gevoel ervaren wanneer een persoon de ervaring heeft dat
de demands groter zijn dan wat hij/zij kan geven.
De perceptie (subjectiviteit) van de individu is hierbij bepalend.
Vroeger: acute fysieke crisissen (vechten met een dier) en chronische fysieke crisissen (zoals oorlog).
Nu: psychologische crisissen, sociale crisissen en ‘prolonged’ psychologische stress (hiervan herstellen
we minder snel).
Stress kan zorgen voor acute aandoeningen: denk aan het triggeren van een hartinfarct. Ook
psychische problemen kunnen ontstaan. Deze psychische problemen kunnen weer via gedrag (veel
alcohol drinken, roken) een effect hebben op de gezondheid.
Stress in de klinische praktijk: veel mensen zijn ziek waarbij geen fysieke symptomen gevonden
kunnen worden. Dit kan komen door stress. Zo wordt er veel onnodig gebruik gemaakt van de zorg.
Het effect van stress:
o Negatief effect op herstel na ziekte of blessure
o Negatief effect op medische interventies
o Negatief effect op de communicatie tussen arts en patiënt: je bent vaak afgeleid door de
stress waardoor je minder informatie van de arts mee krijgt.
Stress verstoort homeostase. Alles wat deze homeostase verstoort noemen we stress. Onder
homeostase valt lichaamstemperatuur, zuurstof, hartslag, etc.
Maar stress kan ook adaptief zijn: ons lichaam zou zonder stress niet optimaal reageren. Zo zou het
geen gevaar herkennen. Stress helpt ons dus ook in de overleving.
o Acute stress adaptief: je wilt een signaal van gevaar wanneer dit nodig is. Dit is ook kort
en je herstelt snel, je blijft hier geen last van hebben. Je lichaam wordt voorbereidt op gevaar.
o Disruptieve stress niet adaptief: chronisch, dit duurt lang en heeft een langzaam herstel.
De stressrespons blijft aan. Dit is een indicatie dat je lichaam niet adequaat reageert, je hoort
niet langdurig stress te hebben voor bijvoorbeeld de kans dat je wordt aangereden door een
bus.
Je wilt dus een zo kort mogelijke herstelperiode. De stressrespons moet zo snel mogelijk weer
weggaan.
Positieve consequenties van stress:
o Kortdurige stress het immuunsysteem gaat beter werken (immunoprotection) en je
mentale en fysieke prestaties zijn beter.
o Chronische stress de symptomen van auto-immuun ziektes worden onderdrukt. Dit komt
door cortisol.
,Negatieve consequenties van stress:
o Korte termijn: negatieve emotionele staat, slechter cognitief niveau (concentratie, geheugen),
negatiever gedrag zoals roken en op biologisch niveau tast stress het immuunsysteem aan.
o Lange termijn: negatief effect op de prognose en het herstel van bepaalde (chronische)
ziektes (stress roken kanker: geen direct verband).
Charles Darwin: mensen die zich goed kunnen aanpassen aan situaties hebben meer kans op
overleving mensen met mentale flexibiliteit hebben minder last van psychische aandoeningen.
Claude Bernard: ‘milieu interieur’: wanneer ons lichaam van binnen in balans is.
Walter B. Cannon: flight or fight respons het sympathische deel (actief) van het lichaam gaat
werken. Je bloeddruk gaat omhoog, etc. Het parasympatische deel (herstel) gaat juist aan in rust,
wanneer je lichaam gaat herstellen. Dit systeem zorgt ervoor dat je honger krijgt je lichaam moet
zijn voedingsstoffen weer aanvullen die zijn opgemaakt in de actieve fase.
Het CNS en het endocriene systeem sturen deze processen aan. Neurotransmitters (op korte afstand)
en hormonen (op lange afstand) activeren de systemen.
SAM: CNS sympathische adrenomedullaire systeem neurotransmitters / hormonen
HPA-as: Hypothalamus hypofyse andrenal glands hormonen
Het SAM systeem werkt iets sneller dan het HPA-as systeem: dit heeft te maken met het
verschil tussen neurotransmitters en hormonen (korte vs. lange afstand).
Het SAM systeem: epinephrine (adrenaline) en norepinephrine
HPA-as systeem: cortisol, oestrogeen en testosteron (steroïden)
Hormonen aangemaakt tijdens stress:
o Cortisol en adrenaline zijn beide stresshormonen maar cortisol wordt vaak negatief
geëvalueerd, terwijl adrenaline vaak positief wordt geëvalueerd.
o Glucagon: stabiliseert energie
o Vasopressin: zorgt ervoor dat aders stijver worden en je bloeddruk omhoog gaat
o Endorphine en enkaphallins: zorgen ervoor dat de pijnperceptie minder wordt
Hans Selye: elke ervaring van stress laat een soort litteken achter in ons lichaam. Generale adaptatie
syndroom (GAS):
Initiële respons (alarm fase): een adrenaline boost, toename in energie, fight or flight
Resistance fase: je lichaam is al een tijdje aan het vechten maar de schade aan het lichaam
wordt steeds groter. Toename in cortisol. Denk aan roken, slecht eten, etc.
Exhaustion fase: je lichaam is uitgeput en je kunt niks meer. Te vergelijken met een burn-out.
Symptomen van deze fases:
1. Veel energie
2. Irritatie, frustratie, slechte concentratie
3. Vermoeidheid, burnout, anxiety, depressie
,De reactiviteit hypothese: fysiologisch gezien werkt het zo dat stress respons rond de stressor
omhoog gaat en daarna weer terug keert naar oud niveau. Fysiologisch gezien zou iedereen ongeveer
dezelfde respons hebben. Maar dit kan chronische stress niet verklaren. Stress kan dus niet puur
fysiologisch zijn.
Prolonged activatie model: een stressor heeft effect op de respons voor een langere tijd. Er is
geen acuut herstel. Bij deze soort stress (prolonged) hebben we meer risico op allerlei
aandoeningen.
Michigan stress model: veel factoren hebben invloed op de stressrespons: denk aan persoonlijkheid,
sociale steun, etc. Sociale steun is een grote buffer voor stress. Dit model neemt dus factoren mee die
laten zien dat stress niet puur fysiologisch is.
De stresscyclus Reznick 1989:
Stress respons activatie: de activatie van een stress respons is soms adaptief en nodig maar kan soms
ook onnodig zijn: denk aan chronische en geanticipeerde stress.
Individuele verschillen in de stressrespons:
o Genetische aanleg: denk aan prenatale factoren
o Vroege jeugdtrauma
o Rooskleurig leven stressors worden als minder bedreigend ervaren
o Appraisal: iemand die heel veel tegenslagen gehad heeft kan stressoren andere beoordelen
dan andere mensen.
o Coping
Situationele verschillen in de stressrespons: elke situatie veroorzaakt een andere stressrespons in
ons lichaam. Andere systemen worden aangezet in verschillende situaties. Er is een hormonale
‘handtekening’ voor elke particuliere stressor.
Gender verschillen in de stressrespons:
o Mannelijke respons: fight or flight
o Vrouwelijke respons: tend and befriend vrouwen gaan eerder op zoek naar sociale
contacten. Ook dit is logisch vanuit de evolutie, sociale contacten verhoogden de
overlevingskans. Het hormoon oxytocine is hierbij belangrijk.
Aandoeningen direct verbonden aan het stresssysteem:
1. Niet in staat om de stressrespons aan te zetten: deze mensen vinden niks eng, het lichaam
signaleert geen gevaar
2. Niet in staat om de stressrespons uit te zetten: chronische stress, alles wordt gezien als
stressvol, er is geen rustfase
3. Niet in staat om het gecontroleerd aan en uit te zetten je krijgt willekeurige vlagen van
stress en gevaar wordt niet altijd gesignaleerd.
Generalized unsafety theory (gebaseerd op dierenonderzoek): we hebben het altijd fout gehad. Het
is niet zo dat we stress krijgen wanneer we ons onveilig voelen. We hebben juist altijd stress behalve
als we ons veilig voelen. De ‘default’ is dus dat ons stresssysteem altijd aan staat. Wanneer we ons
, dan veilig voelen wordt de stressrespons onderdrukt. Dit zou de duur van de stressrespons goed
kunnen verklaren.
Hoe gaan we om met stress?
Het dichotome model (Lazarus et al.): het gaat erom hoe je stress evalueert. Je kan negatieve
feedback bijvoorbeeld evalueren als een bedreiging maar je kunt het ook als een uitdaging zien. Het
gaat dus om threat & challenge. Het is makkelijker om met uitdaging om te gaan dan met bedreiging.
Mensen die zich veilig voelen zullen dit vaak interpreteren dan een uitdaging.
Transactional model of stress (Lazarus & Falkman):
o First appraisal moment: is deze stressrespons een bedreiging of een uitdaging?
o Second appraisal moment: kan ik er iets mee of kan ik het niet? Kan ik de aanpassingen
maken die nodig zijn?
Hoorcollege 2 – stress en leefstijl
Wat is leefstijl? Alles wat jij doet in je leven en de manier waarop jij je leven inricht. Denk aan
hobby’s, werk, kleding.
Dit kan negatief zijn wanneer je ongezonde keuzes maakt, hierdoor kun je allerlei gerelateerde
klachten ontwikkelen. Het probleem is dat ongezonde gedragingen zich vaak clusteren. Veel drinken
gaat bijvoorbeeld vaak samen met roken.
Het verband tussen stress en leefstijl gaat twee kanten op: veel stress kan leiden tot een slechte
leefstijl, maar een slechte leefstijl kan ook leiden tot veel stress.
Fysieke activiteit
Sedentary lifestyle: de huidige maatschappij vergt weinig fysieke inspanning. Dit is een leefstijl
waarbij je veel zit en weinig beweegt. Denk aan kantoorwerk. Ook wanneer je na je werkdag op
kantoor gaat sporten en bewegen heb je nog steeds een sedentary lifestyle.
De Nederlandse norm: geen een leeftijdsgroep bereikt gezamenlijk de norm voor fysieke beweging.
Vooral in de leeftijdsgroep van 12-16 jaar bereiken erg weinig mensen de norm.
Inactiviteit is gerelateerd aan vroegtijdig overlijden:
o Hart- en vaatziekten: ontstaan en verloop
o Kanker: mensen die ooit kanker hebben gehad worden geadviseerd meer te bewegen
o Bij ouderen: lagere spierspanning grotere kans op vallen en langer herstel
o Verminderde stemming
Zowel effect op fysiek en mentaal functioneren
Mechanismen via ongezonde levensstijl: obesitas, cholesterol, diabetes, ontstekingen
negatieve gevolgen voor de gezondheid: ontwikkeling van chronische aandoeningen.
Fysieke activiteit en stress:
1) Fysieke activiteit is stress
2) Fysieke activiteit kan stressvol zijn: denk bijvoorbeeld aan te weinig motivatie voor sporten, je
hebt er eigenlijk echt geen zin in. Maar ook over sporten kan stressvol zijn, je lichaam krijgt
hierbij te weinig rust, je stelt jezelf dan bloot aan chronische stress.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ingridvmeurs2. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,86. Je zit daarna nergens aan vast.
