Adaptatie
LES 17/02 inleiding + deel 1 theorie
1. Inleiding
Adaptatie Bach
o Kunstwerk gemaakt op een reeds bestaand
kunstwerk
Niels her compositie van K’s Choice
o In de wereld van de muziek niet snel het woord
adaptatie, eerder cover
Schilderij het laatste avondmaal
o Foto uiterst links een deuropening gemaakt
o Replica op linnen in 16de eeuw
o Rechts in een veel betere staat dan links (voeten van Jezus opnieuw tevoorschijn)
o Later werd het ook nog in andere media herwerkt
o Op die mozaïek krijgen we wel de voeten te zien (is dat een adaptatie van het
origineel of een adaptatie van een adaptatie namelijk van het linnen werk?)
o Je zou kunnen zeggen dat het linnen beter DA Vinci zijn ideeën weergeeft dan
het origineel
Dia 12: wat hebben deze voorbeelden gemeen
o Zijn adaptaties met een uitgesproken narratieve component
1. Adaptatie theorie
Cf. Hutcheon haar adaptatie theorie gebruiken binnen dit vak
o Chapter 1: Beginning to theorize adaptation: What? Who? Why?
How? Where? When?’, pp. 1-32 EXAMEN
Adaptaties (on)populair
o Adaptatie is zeer populair of is overal
o Van waar komt die populariteit?
Hutcheon zegt dat het te maken heeft met
het feit dat er een menselijke voorkeur bestaat
voor wat men al kent (familiariteit principe)
adaptaties herhalen niet enkel, maar hebben ook
een soort verassingsfactor in zich
, → combinatie van herkenbaar en vernieuwing maken adaptaties
aantrekkelijk
o Commercieel interessant
Bij een adaptatie is de kans op een flop kleiner
Producenten kiezen vaker voor iets dat al bestaat
o Minachting voor adaptaties tegelijkertijd
De reden is vaak originaliteit ontbreekt dus ook minder goed
Hoogste vorm van kunst was vroeger originele kunst
o Betekenissen woord origineel
De oorsprong of de oudste vorm
uitmakend
Iets dat eerst was
Tweede betekenis
Duidt op iets dat iemand volledig
op zichzelf heeft uitgevonden
Hier iets positief
Is dat wel mogelijk?
(intertekstualiteit)
Alle werken staan steeds in relatie
tussen andere werken (wat is dan
een adaptatie?)
Een adaptatie staat in relatie met
andere werken, maar het is een bewuste herwerking van 1 of
meerdere werken
Derde en vierde betekenis
Adaptaties kunnen ook verassend, bijzonder zijn
o Hutcheon quote: “to be second is not to be secondary or inferior; likewise, to be
first is not to be originary or authoritative”
Zij is ervan overtuigd dat we beter niet spreken over het origineel, maar
over het geadapteerde werk of bronwerk
Het woord origineel wordt veel te vaak geassocieerd met de tweede
betekenis van origineel
Adaptaties als adaptaties (Hutcheon)
o Adaptaties als autonoom werk
Jurassic park (kijken naar film als origineel en niet boek)
o Adaptatie als adaptatie
Erkennen van de relatie van het werk met voorgaande werken)
o Perspectief publiek (niet altijd op de hoogte dat het een
adaptatie is)
Unknowing audiences → autonoom werk (als je niet
weet dat er een boek bestaat van jurassic park)
Kan leiden tot plezier of frustratie
Knowing audiences → adaptatie als adaptatie
o Misschien ziet Hutcheon deze tegenstelling te zwart wit
Mensen kunnen weten dat het een adaptatie is van
een boek, maar kunnen het niet gelezen hebben
Adaptatie definitie
o Hutcheon: adaptaties als “deliberate, announced, and extended revisitations of
prior works”
Voor deze definitie gekozen, maar er bestaan er zeker meerdere
, Verhaalwerelden rekent zij tot prior works (een universum dat los staat
van 1 specifiek werk, bv. Marvel universum)
o een werk dat een of meerdere andere werken of een verhaalwereld bewust en
openlijk herwerkt
wat behoort er niet tot de definitie
intertekstuele referenties die niet bewust of openlijk te linken
zijn aan het werk
toevallige allusies op een ander werk
plagiaat: geen erkenning aan het geadapteerde werk
sequels en prequels geen adaptaties
3 invalshoeken over adaptatie
o An acknowledged transposition of a recognizable other work or works
Adaptatie als product
o A creative and an interpretive act of appropriation/salvaging
Adaptatie als proces
o An extended intertextual engagement with the adapted work
Adaptatie vanuit publiek/ receptie
o Hutcheon: Therefore, an adaptation is a derivation that is not derivative – a work
that is second without being secondary. It is its own palimpsestic thing.
Uit die drie hoeken volgt dat een werk dat volgt op een ander werk,
zonder dat dat minder belangrijk is
Adaptatie is een ding op zich
Adaptatie als product
o Aangekondigde bewuste bewerking van een ander werk
Binnen of tussen media (dans naar film, boek naar film)
Verandering van genre
Verandering van vertelperspectief
Fictie naar non-fictie
o Diverse benamingen voor het product: adaptatie, re-enactment, verfilming,
remake, cover, hercompositie, vertaling, remediatie …
Adaptatie als proces
o Proces van adapteren zelf
o Actieve daad waarbij er interpretatie aan te pas komt, waarna er dan iets nieuws
wordt gecreëerd
o Je eigent je iets toe dat niet van jou is (appropriatie)
Vaak negatieve connotatie alsof die persoon het zich onrechtmatig toe-
eigent
kan ook net positief geëvalueerd worden, dan vaak in termen van
doorgeven van erfgoed, koesteren etc.; ‘salvaging’
o adaptatie gaat niet om wat het is, maar wat je er mee doet
adaptatie vanuit receptie
o adaptatie als een palimpsest
perkament waarbij de bovenste laag wordt weggekrast om het zo
opnieuw te gebruiken
je ziet die onderste laag toch nog een beetje
zo moeten we adaptaties zien volgens Hutcheon
o wetende en onwetende publieken
o door die elementen die doorschemeren krijg je een dubbele reeds geladen lezing
het publiek
o niet altijd aandacht geweest voor publiek
o pas jaren 80 wordt publiek serieuzer genomen
, o Roland Barthes: dood van de auteur
Heeft geleid tot de geboorte van de lezer
Hij heeft het over wat de betekenis vormt van een tekst
De betekenissen van een tekst liggen niet op voorhand in een tekst,
maar die ontstaan in de hoofden van de lezer of publiek
Tekst kent een immense hoeveelheid betekenissen
Ze geven betekenis door linken te leggen met andere teksten die het
publiek heeft gelezen
Als je ervanuit gaat dat betekenis voorkomt uit verband dat de lezer legt
met andere teksten, adaptatie is ook gewoon een tekst die verbonden is
aan vele andere teksten
Dus volgens hem bestaat er geen originele tekst
Dus een adaptatie verschilt niet veel van een niet adaptatie
o Reader response theory
Tekst krijgt pas betekenis wanneer die gelezen wordt
Adaptaties zien als een literair event waar bestaande teksten worden
gerecreëerd
o Cultural studies jaren 1980: aandacht voor empirische i.p.v. theoretische
lezer/kijker
o Onderzoekers gingen er niet meer vanuit dat het publiek het originele werk
kenden
Intertekstualiteit
o Dood van de auteur: Teksten worden gevormd door veelheid
aan andere teksten => nadruk op intertekstualiteit i.p.v. originaliteit
o Julia Kristeva (1966) conceptualiseert intertekstualiteit o.b.v. Mihkhail
Bakhtin’s dialogisme: “Any text is constructed as a mosaic of quotations; any text
is the absorption and transformation of another”
Dialogisme: de woorden die we uitspreken staan niet op zichzelf, binnen
1 tekst (Kristeva en Stam gaan verder dan 1 tekst dus intertekstualiteit)
o Robert Stam
Film adaptations ... are caught up in the ongoing whirl of
intertextual reference and transformation, of texts generating
other texts in an endless process of recycling, transformation, and
transmutation, with no clear point of origin”
Binaire en hiërarchische origineel-kopie overboord
Adaptaties verhouden zich tot bronwerk, maar ook tot andere teksten én
tot discoursen over teksten
ADAPTATIE EN ORIGINEEL ZIJN BEIDE GEBASEERD OP ANDERE TEKSTEN
DUS WAT IS DAN ORIGINEEL????
o Adaptatie als bijzondere vorm van intertekstualiteit: relatie met een of meer
werken is “deliberate, announced”
LES 24/02: adaptatie theorie
Adaptaties en context
o Ruimere maatschappelijke context: interpretatie tekst gelinkt aan
ruimere context
o Productie en receptie context zijn belangrijk
Ruimere maatschappelijke context
o Tijd en cultuur zijn belangrijk voor adaptaties zowel voor het maakproces
als voor de receptie
o Ieder werk is product van tijd en cultuur (Roal Dhal)