Het Job Demands-Resources model:
overzicht en kritische beschouwing
Het Job Demands-Resources model (JD-R model) is een veelgebruikt model om de relaties tussen
werkkenmerken en werkuitkomsten te bestuderen. Het model ver- onderstelt dat hoge werkeisen (job
demands) leiden tot stressreacties en ongezondheid (het uitputtingsproces), terwijl het beschikken over veel
energiebronnen (job resources) leidt tot hogere motivatie en productiviteit (het motivationele proces). In deze
studie bespreken we eerst de veronderstellingen van het model, alsmede de belangrijkste bevindingen van met
dit model uitgevoerd onderzoek. Alhoewel dit onderzoek het model grotendeels ondersteunt, worden er ook
verschillende kritische kanttekeningen gemaakt. Deze hebben betrekking op de kennistheoretische status van
het model, het onderscheid tussen werkeisen, stressoren en energiebronnen, de rol van persoonlijke
hulpbronnen, de verwevenheid van het uitputtings- en motivationele proces, de richting van de veronderstelde
causale relaties, en de toepasbaarheid van het model op collectief/teamniveau. Op basis van deze kritische
kanttekeningen worden suggesties voor toekomstig onderzoek gedaan.
1. Het Job Demands-Resources model
Het JD-R model
o Populair
o Het bouwt voort op eerdere modellen zoals JD-C (Job Demands-Control model) en ERI Effort-Reward
Imbalance)
o Onderscheidt zich door elk werkkenmerk als potentiële bron van werkstress of energie te beschouwen
o Openheid maakt het model breed toepasbaar, maar kan ook leiden tot losse interpretaties
2. De ontwikkeling van het JD-R model
2.1. Het oorspronkelijke JD-R model
o Voorgesteld door Demerouti en collega’s in 2001
o Concentreerde zich op burn-out en baseerde zich op eerdere studies en modellen.
o Onderscheid tussen werkeisen en energiebronnen
o (Gepercipieerde) werkeisen: fysieke of mentale inspanningen zoals werkdruk en conflicten
enkel stressvol wanneer inspanningen om aan de werkeisen te voldoen te hoog is
o (Gepercipieerde) energiebronnen: aspecten die werkdoelen bevorderen en werkeisen en de
kosten die ermee gepaard gaat verminderen, zoals feedback en sociale steun.
o Twee processen die een rol spelen bij burn-out
1. Energetische component: additionele inspanningen om arbeidsprestatie op peil te
houden als er te hoge werkeisen zijn vraagt extra energie: herstel is noodzakelijk,
wanneer dit niet gebeurt, leidt het tot continue activatie die leidt tot lichamelijke en
geestelijke uitputting
o Vooral wanneer weinig energiebronnen
2. Motivationele component: gebrek aan energiebronnen inspelen op werkeisen lukt niet
werkdoelen worden niet gehaald mentale distantie (cynisme)
o Vooral wanneer hoge werkeisen
o Interactie tussen energiebronnen en werkeisen (uitputting): door energiebronnen dalen werkeisen
o Later in het model ook prestatiematen: gevolgen van burn-out
2.2. Het uitgebreide JD-R model
o Bevlogenheid toegevoegd als een positieve tegenhanger van burn-out: gekenmerkt door vitaliteit,
toewijding en absorptie
o Burn-out: aanwezigheid van werkeisen en afwezigheid van energiebronnen ( = oorspronkelijk model)
o Burn-out enkelvoudig construct ( oorspronkelijk model: tweevoudig construct: uitputting & cynisme)
o Burn-out leidt tot gezondheidsproblemen
1
, o Uitputtingsproces: gezondheidsbedreigende proces
o Motivationeel proces: aanwezigheid van energiebronnen zorgen voor extrinsieke en intrinsieke
motivatie (3 behoeftes vervuld)
o Interactie energiebronnen verminderen stress: stress-buffering,
o Energiebronnen vooral belangrijk wanneer er veel stress is
3. Evidentie voor het model
Veel onderzoek van het JD-R model
o Deels om de veronderstellingen van het model te onderzoeken
o Deels om het model te gebruiken als raamwerk voor het bestuderen van andere concepten en
verschijnselen
Beiden bruikbaar om na te gaan in hoeverre het model empirisch ondersteund wordt
3.1. Cross-sectionele en longitudinale evidentie voor het JD-R model
Cross-sectionele evidentie:
o Verschillende studies, uitgevoerd in diverse beroepsgroepen en landen, ondersteunen het uitgebreide
JD-R model.
o In 16 steekproeven is volledige mediatie van burn-out of bevlogenheid gevonden, met significante
verbanden tussen energiebronnen & burn-out en tussen burn-out & uitkomsten in 13 steekproeven
o Gecombineerde (interactie-)effecten van werkeisen en energiebronnen zijn minder onderzocht
o Effect van hulpbronnen vooral positief effect op bevlogenheid als er stress is
o Aanwezigheid van energiebronnen doet het negatief effect van hoge werkeisen op burn-out
verminderen
o Risico burn-out neemt toe en bevlogenheid neemt af bij weinig energiebronnen en hoge
werkeisen zwak interactie-effect dus gecombineerde effecten van werkeisen en
energiebronnen op burn-out en bevlogenheid voegen weinig toe aan de werkkenmerken
afzonderlijk
Longitudinale evidentie: motivationele en uitputtingsproces bevestigd
o Energiebronnen voorspellen bevlogenheid gerelateerd aan betrokkenheid bij het werk
o Werkeisen voorspellen burn-out gerelateerd aan depressie.
o Toename van werkeisen en een afname van energiebronnen leidden tot meer burn-outklachten,
terwijl een toename van energiebronnen samenhangt met een stijging van bevlogenheid.
o burn-out voorspelt ziekteverzuimduur, terwijl bevlogenheid de frequentie van ziekteverzuim voorspelt.
Samenvatting:
o Werkeisen en energiebronnen hebben invloed op burn-out en bevlogenheid op latere tijdstippen
o Longitudinale studies bieden indicaties voor de mediërende rol van burn-out en bevlogenheid
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emilievanhecke. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
