Voor het vak 'Rechtsfilosofie: legitimiteit en legaliteit van mensenrechten' wordt van de student verwacht dat hij of zij elke week een hele rits aan teksten tot zich kan nemen. Dit zijn lange en soms moeilijk te begrijpen teksten. In deze samenvatting heb ik de leerdoelen uitgewerkt, vanuit de tek...
Leerdoelen week 1 - De juridische erkenning van mensenrechten
Hoorcollege
Wat is rechtsfilosofie
Extern perspectief: kijken naar het recht van buitenaf en zich afvragen of die niet vanuit het recht zelf kunnen worden
beantwoord. Men staat van buiten het recht en zonder het gebruik van juridische materialen.
Kritische reflectie: nadenken over het recht en kritisch nadenken over of iets goed of fout in elkaar steekt. Kritiek kunnen
uiten en je eigen standpunt daarbinnen in kunnen nemen.
Beargumenteerde standpunten: stukje reflectie over je mening.
Geen definitieve antwoorden op filosofische vragen: er zijn altijd wel argumenten te voorzien tegen een bepaald standpunt
of tegen een bepaalde argumentatie. Het kan daarmee onbevredigend aanvoelen.
Onderscheid tussen de legaliteit en legitimiteit van mensenrechten
Legaliteit: mensenrechten als juridische rechten.
Legitimiteit: rechtvaardiging van mensenrechten.
Indien we het hebben over mensenrechten en filosofische kanten hiervan, dan moet je enerzijds zien dat mensenrechten
ook juridische rechten zijn die je kunt afdwingen bij de rechter, maar dat er aan de andere kant een stuk rechtvaardigheid
zit, ofwel morele rechtvaardigheid. Mensenrechten als juridische rechten gaan dan over de legaliteit. Indien we het
hebben over de morele rechtvaardigheid dan hebben we het weer over legitimiteit. Deze twee lopen vaak door elkaar
heen.
We gaan proberen recht te doen aan twee dimensies. Het blijft juridisch maar er ligt zeker een morele rechtvaardigheid
aan ten grondslag.
Tasioulas: "Wat zijn mensenrechten?”
Verankerd in nationaal en internationaal recht —> legaliteit.
Mensenrechten als uitdrukking van morele beginselen —> legitimiteit.
Veel mensen zullen zeggen dat het gaat om de verankering van mensenrechten in nationaal en internationaal recht. Het
zijn juridische ankers die in het juridisch systeem zijn verankerd. Maar Tasioulas zegt dat als je het zo abstract gaat
benaderen, dat je eraan voorbij gaat dat mensenrechten ook een uitdrukking zijn van morele beginselen. Mensenrechten
zijn meer dan juridische constructies. Er is een morele onderlaag die wordt uitgedrukt in deze mensenrechten . Hij zegt
dat als je blijft zitten in de wetten, dat je dan een heel groot deel mist van de mensenrechten, en daarmee eigenlijk de
essentie ervan niet inzet. Aan de andere kant, als je te veel in moraal gaat zitten en blijft zitten en daarmee geen oog meer
hebt voor de juridische constructie dan blijft het een abstract verhaal en kom je ook niet bij de essentie.
Hoe het rechtspositivisme en het natuurrecht mensenrechten conceptualiseren
Rechtspositivisten
Recht als sociaal feit: gegeven door een gezaghebber. Feitelijk uitzoeken wat recht is, waarbij het recht niet meer is dan
dat, of het nou is als Austin het zegt of Hart. Het wordt erkend als recht, waardoor het recht is. Je moet aan kunnen tonen
wat feitelijk gezien zo is. Het dient gecodificeerd te zijn.
Recht is datgene wat feitelijk wordt erkend als recht binnen een samenleving.
John Austin: bevelen door een soeverein die gewoonlijk worden gehoorzaamd.
H.L.A. Hart: systeem van regels die door rechtsautoriteiten worden gevolgd.
Natuurrecht
Recht als moreel feit. Het is een uitvloeisel van onze moraal (onze ethische opvattingen over wat goed en fout is) (het
positieve recht moet corresponderen met het morele recht)
,Augustinus: een onrechtvaardige wet is geen wet.
Lon. Fuller: de interne moraal van het recht.
Seminar
Uitleggen hoe Wellman zich verhoudt tot het debat tussen rechtspositivisten en aanhangers van het natuurrecht
C. Wellman lijkt zich te positioneren in lijn met aanhangers van het natuurrecht. Hij benadrukt het idee van “gelijke en
onvervreemdbare rechten” die gegrond zijn op de “inherente waardigheid” van alle menselijke wezens. Het pleit ervoor
dat nationaal en internationaal recht niet zozeer nieuwe rechten moeten creëren, maar eerder bestaande natuurlijke of
morele rechten moeten erkennen en beschermen. Religieuze aspecten worden weggehaald uit de letter van de wet, omdat
dit niet op iedereen van toepassing is. Koppeling aan geloof, dus dat het door een bepaalde schepper gemaakt zou zijn,
doet te weinig aan de werking van de rechten. Dit is de reden dat in plaats daarvan het woord “mensenrechten” gebruikt
wordt.
Rechtspositivisten willen de link naar een hogere macht niet maken en niet kijken naar achterliggende morele waarden en
normen. Ze willen niet kijken naar waar de rechten vandaan komen maar puur dat ze nu gelden. Deze auteur wilt dus wel
het geloof en de schepper weg halen waardoor je kan denken dat het gaat om een rechtspositivist, maar eerder verwijst hij
wel naar het feit dat er al morele rechten zijn en dat mensen deze rechten hebben, al voor het ontstaan van de
mensenrechten. Dat is een natuurrechtelijke visie, omdat het dus niet puur de letter van de wet is.
[Eventueel bedoelt hij te laten zien dat het recht op elke manier goed te praten is, maar dat het gaat om de uitleg en de kijk
erop. Als je woorden verandert kan je het rechtspositivistisch maken, of juist natuurrechtelijk.
Uitleggen wat veiligheidsrechten, vrijheidsrechten, gelijkheidsrechten, welzijnsrechten, het recht op een eerlijk proces,
politieke rechten en groepsrechten inhouden.
Veiligheidsrechten: het recht op persoonlijke veiligheid, met bijzondere aandacht voor het recht op leven en bescherming
tegen marteling of onmenselijke behandeling.
Vrijheidsrechten: het recht op vrijheid, met de nadruk op de morele vrijheid van individuen om te handelen zonder
strijdige morele plichten te schenden.
Gelijkheidsrechten: het recht op rechtvaardige behandeling, waarbij individuen niet slechter behandeld mogen worden
dan andere in vergelijkbare situaties zonder rechtvaardiging.
Welzijnsrechten: individuele rechten gericht tegenover de overheid en de internationale gemeenschap, mogelijk
gerechtvaardigd als bescherming van het morele recht om gered te worden uit ernstig gevaar.
Recht op een eerlijk proces (Due Process Rights): rechten die bijdragen aan de bescherming van primaire internationale
mensenrechten, gerechtvaardigd door basale morele mensenrechten.
Politieke rechten: afgeleide rechten die dienen om verschillende veronderstelde morele mensenrechten veiliger te maken.
Groepsrechten: collectieve rechten bezeten door groepen als geheel, hoewel individuele rechten domineren in
internationale mensenrechtendocumenten.
In het algemeen lijkt Wellman’s benadering gebaseerd te zijn op het idee van inherente morele rechten, vergelijkbaar met
natuurlijke rechten, en hij pleit voor de erkenning en bescherming van deze rechten in zwel nationaal recht als
internationaal recht.
, Leerdoelen week 2 - De historische wortels van mensenrechten
Hoorcollege
Uitleggen hoe mensenrechten verband houden met de verlichting
In de Verlichting werd het idee van continue morele vooruitgang van de mensheid omarmd, met de overtuiging dat deze
vooruitgang voortkwam uit het idee van mensenrechten. De Verlichting markeerde een tijd waarin mensen kritisch gingen
nadenken over bestaande structuren en streven naar individuele emancipatie.
De ontwikkeling van moderne ideeën over mensenrechten vond plaats tegen de achtergrond van de Verlichting, waarbij
de nadruk lag op de individuele vrijheid en het bevragen van traditionele autoriteiten.
Uiteen zetten welke rol mensenrechten spelen in het sociaal contractsdenken
Het sociaal contractdenken in de 17e en 18e eeuw vormde de basis voor het ontstaan van mensenrechten. Denkers zoals
Hobbes, Locke en Rousseau verkende de legitimiteit van de staat en definieerden de basisprincipes van een samenleving.
Mensenrechten worden gezien als fundamentele belangen die voortkomen uit het sociaal contract tussen individuen,
waarbij individuen een deel van hun individuele vrijheid opofferen in ruil voor collectieve veiligheid en bescherming van
fundamentele belangen. De staat ontleent zijn legitimiteit aan de collectieve wil van burgers om hun private belangen
veilig te stellen.
De door Hunt beschreven paradox van mensenrechten uitleggen
De paradox van mensenrechten volgens Hunt wijst op de vraag waarom er verklaringen nodig zijn voor rechten die als
vanzelfsprekend worden beschouwd. Deze paradox illustreert dat de erkenning van mensenrechten niet altijd
vanzelfsprekend is in de geschiedenis.
Hunt benadrukt dat er een culturele basis nodig is om mensenrechten als vanzelfsprekend te laten gelden en als evident te
kunnen beschouwen, waarbij empathie en het zien van iedere burger als gelijke cruciaal zijn voor het begrijpen van
mensenrechten.
De paradox komt naar voren doordat er momenten in de geschiedenis zijn waarin mensenrechten verdwijnen, ondanks
hun vanzelfsprekend beschouwde aard. Deze geschiedenis toont momenten waarop mensenrechten verdwenen door
nationalisme, racisme, socialisme en communisme, wat aangeeft dat er voortdurend inspanningen zijn om deze rechten te
handhaven.
[De leerdoelen worden behandeld door de evolutie van mensenrechten te volgen vanuit de Verlichting, de rol ervan
binnen het sociaal contractdenken te begrijpen en de paradoxen te erkennen die gepaard gaan met de erkenning van
mensenrechten in verschillende culturele en historische contexten.]
Seminar
Locke’s visie op de natuurtoestand, het sociaal contract en de staat uitleggen
Natuurtoestand en sociaal contract:
J. Locke beschrijft de natuurtoestand als een staat van vrijheid waarin mensen gelijk en onafhankelijk zijn. Ze hebben het
recht om hun handelingen en bezittingen naar eigen goeddunken te regelen, gebonden aan de wet van de natuur. Deze wet
dicteert dat mensen gelijk zijn en niemand kwaad mag doen aan anderen. In deze toestand heeft elke persoon het recht om
de wet van de natuur af te dwingen en overtreders te straffen. Locke benadrukt het belang van deze natuurlijke gelijkheid
als basis voor verplichtingen jegens elkaar en als fundament voor rechtvaardigheid en liefdadigheid.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Aniekmeij. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,05. Je zit daarna nergens aan vast.
