TAAL EN COMMUNICATIE
PAV1-1b
Katrien De Moor
Schooljaar 2014-2015
, 2
Leereenheid 1: Geschiedenis van de
Nederlandse taal
1 Quiz
• De huidige premier van België: Charles Michel
• Welke partij? MR Strekking, centrum-rechtse partij (verbond van 4 partijen sinds
2002)
• Vier Vlaamse kranten: De Standaard, De Tijd, De Morgen en Het Nieuwsblad
• Vier buitenlandse kranten: Le Soir, De Telefgraaf, The Sun, Sunday Mirror,
Algemeen Dagblad
• Onafhankelijkheid België: 1830
• Nobelprijs literatuur: Patrick Modiano
• Auteur Het verdriet van België, Hugo Claus
• Auteur de helaasheid der dingen, Dimitri Verhulst
• Auteur Tongkat, Peter Verhulst
• Auteur Slaap, Lars Kepler
• Auteur Geheime Kamers, Jeroen Brouwers
• Auteur Oeroeg, Hella Haasse
• Auteur Zwarte tranen, Tom Lanoye
• Provincies België
o West-Vlaanderen: Brugge
o Oost-Vlaanderen: Gent
o Antwerpen: Antwerpen
o Limburg: Hasselt
o Luik: Luik
o Luxemburg: Aarlen
o Namen: Namen
o Henegouwen: Bergen
o Vlaams-Brabant: Leuven
o Waals-Brabant: Waver
2 Geschiedenis van het Nederlands
2.1 Indo-Europese taal
Het Nederlands is een Indo-Europese Germaanse taal. Het is de officiële taal van
Nederland, Suriname en België. In België zijn er naast het Nederlands nog andere
officiële talen: het Frans en het Duits.
Het Nederlands is een West-Germaanse taal. Het Afrikaans is de enige, grote levende
dochtertaal van het Nederlands.
2.2 Het begin, Oergermaans
Het Nederlands is een Indo-Europese taal net zoals de meeste Europese landen.
Ook de Indo-Iraanse talen zoals Perzisch, Sanskriet, Bengaals en Hindi behoren tot de
Indo-Europese taalgroep.
Katrien De Moor PAV Nederlands: taal en communicatie
, 3
Bepaalde talen zijn met elkaar verwant en gaan terug op een gemeenschappelijke
brontaal. Er is echter niets overgeleverd van dergelijke gemeenschappelijke proto- of
oertalen.
Indo-
europees
Oergermaans
Oost-Germaans Noord-Germaans West-Germaans
Gotisch Zweeds Fries
Noors Duits
Deens Engels
IJslands Nederlands
Afrikaans
Katrien De Moor PAV Nederlands: taal en communicatie
, 4
2.3 Van Germaans tot Nederlands
Het West-Germaans werd in drie groepen gesplitst: Noordzeegermaans,
het Rijn-Wesergermaans en het Elbegermaans.
Daarna ontstond het Oudnederlands (einde 9de eeuw). Nederlands wordt de brug tussen
het Duits en het Engels genoemd. De meervoudsvormen in het Engels met een “-s” en in
het Nederlands vaak met “-en” net zoals in het Duits. In het Engels en Nederlands
begonnen persoonlijke voornaamwoorden met een “h” (him, he, hij, hem, haar, her, hun,
hen) en in het Duits niet (er, ihn, ihr, ihnen).
2.4 Van Diets naar Nederlands
Nederlands is lange tijd gelijkgesteld met Diets of Duits, wat eigenlijk gewoon volkstaal
betekende. In de vroege middeleeuwen benoemden de mensen hun taal ook vaak naar
hun verschillende stammen: Angelen (Engelsen), Saksen (Saksisch), Friezen (Fries),
Franken (Frankisch), …
In 1514 wordt Nederfrankisch als Nederlands benoemd.
Ook Vlaams, Hollands en Nederduitsch waren gangbare benamingen.
2.5 Oudste Nederlands
De oudste Nederlandse tekst (“hebban olla vogala”) dateert uit ongeveer 1100. Het is in
1932 in Oxford ontdekt op een schutblad van een Latijns handschrift. Het is
waarschijnlijk een pennenproef of een probatio pennae: enkele woorden die een monnik
neerschreef om de deugdelijkheid van zijn pas geslepen ganzenveer te proberen.
2.6 Taalgrens
Het Germaans stoot niet verder door naar het zuiden om dat van daaruit de Romeinen
optrekken met hun taal vanaf de derde eeuw.
Eerst is de hoofdstad van de Franken, Doornik, daarna wordt dit Parijs.
In de 6de en 7de eeuw na Christus komt de taalgrens tussen de Romaanse en de
Germaanse taal al ongeveer overeen met de taalgrens die we nu kennen tussen
Vlaanderen en Wallonië.
2.7 Middelnederlands
Middelnederlans of Diets. Er is geen eenheid in spreektaal, schrijftaal en spelling.
Zowel Latijn, Frans als volkstaal.
2.8 Nieuwnederlands in de Spaanse tijd
Het Nieuwnederlands is onstaan uit het Middelnederlands.
Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden en protestants Noord en katholiek Zuid
2.9 Nieuwnederlands in de Gouden Eeuw
Amsterdam wordt een van de grootste steden en was de “Stapelmarkt van Europa”: de
belangrijkste en rijkste stad ter wereld waar handelaars van over de hele wereld naar
toe kwamen.
De Nederlanden behoorden in deze periode tot de absolute top zowel op economisch
vlak als op cultureel vlak. De boekdrukkunst beleefde een grote bloei dankzij de
drukkerij van Plantyn in Antwerpen.
Katrien De Moor PAV Nederlands: taal en communicatie
