Samenvatting Filosofie V6 ‘Wat maakt de mens?’ alle eindtermen
193 keer bekeken 0 keer verkocht
Vak
Filosofie
Niveau
VWO / Gymnasium
Boek
Wat maakt de mens?
In deze samenvatting komen alle onderwerpen, filosofen en eindtermen aan bod die je moet weten voor het eindexamen filosofie over de vraag ‘wat maakt de mens?’ Er worden veel voorbeelden gegeven zodat de stof begrijpbaar blijft. Daarnaast is het duidelijk opgebouwd over de vier verschillende kw...
Kwestie 1: Filosofische antwoorden op de vraag, wat is de mens?
Inleiding
Fenomenologie
o Denken over de mens vanuit de eigen ervaring (eerste persoonsperspectief)
o Descartes deed dit al door zijn bewustzijn te onderzoeken d.m.v. introspectie
Dualisme van Descartes probeert het materialisme van de wetenschap te
verenigen met een niet-materialistische opvatting van de mens, door bij de
mens vast te houden aan het onderscheid tussen lichaam en geest.
Descartes ziet mensen als wezens met een uitgebreid, mechanisch lichaam
en een denkend bewustzijn die op elkaar inwerken en met elkaar
verstrengeld zij.
o Wij hebben een bijzondere verhouding met ons lichaam: We ervaren het
tegelijkertijd als een object dat we kunnen manipuleren en als een middel waarmee
we bewust worden van de wereld en van onszelf
o De fenomenologie ontwikkelt zich als filosofische stroming die vanuit een analyse van
het menselijke bewustzijn uitlegt hoe het ervaringsperspectief van de mens de
toegang kan bieden tot een objectieve, externe en gedeelde wereld. De mens is in
haar ervaringen en handelingen altijd al in deze wereld gesitueerd en op deze wereld
gericht
Standpunt 1: Wij zijn een denkend, bewegend lichaam
Argument 1: onze gewaarwording van ons bewegende lichaam in de ruimte, gaat vooraf aan
bewuste reflectie op onszelf (Maxine Sheets-Johnstone)
o Hoe worden wij ons bewust van onszelf?
Voorbeeld dans:
Een manier om te kijken naar dans is om vanuit het derde-persoons
perspectief te beschrijven welke figuren een danser in de ruimte
maakt en welke vormen en richtingen het lichaam daarbij aanneemt.
Dit is echter niet hoe een danser te werk gaat wanneer zij bezig is om
een dans te ontwerpen. Zij reflecteert eerder op de kracht die zij
gebruikt in haar bewegingen, de focus die haar richting geeft en de
scherpe of vloeiende kwaliteit van haar bewegingen. Achteraf kan de
danser op deze ervaringen reflecteren om erachter te komen wat de
totale vorm is die zij in ruimte en tijd heeft gemaakt en hoe zij deze
verder kan ontwikkelen.
Argument 2: fenomenologie biedt een perspectief op onze bestaanservaring
o Fenomenologie biedt een perspectief op de pre-reflectieve ervaring van het
bewegende lichaam in de ruimte.
Om op deze ervaring te kunnen reflegaat, moeten we haar eerst beleven.
Vervolgens kunnen we deze ervaring op een fenomenologische manier
beschrijven
We ontdekken zo niet alleen hoe we onszelf als bewegend lichaam
ervaren, maar ook hoe we in de wereld staan
Primaire tekst MSJ:
o Ons lichaam bemiddelt niet alleen ons waarnemen en denken, het is zelf een vorm
van denken
, Onze kennis is belichaamd Ons bewegende lichaam is ons denken
Ons denken komt voort uit het sensomotorische (bewegende en
voelende) lichaam Aan ons denken gaat eerst een
lichaamsschema vooraf
o Pre reflectieve gewaarworden Je weet, voorafgaand aan
de reflectie waar je lichaam zich in de ruimte bevindt.
o Dans kan niet begrepen worden vanuit alleen een 3 e persoonsperspectief
Dans is niet alleen wat een toeschouwer ziet (3 e persoonsperspectief), maar
ook het gevoel van het bewegende lichaam (1 e persoonsperspectief) Dat
gevoel is kinesthesie
1e persoons- en 3e persoonsperspectief combineren
Verlegt de aandacht van proprioceptie naar kinesthesie = vermogen
om beweging van het eigen lichaam te ervaren
o Het is juist de beweging die een gevoel van een zelf
voortbreng
Wanneer we bewegen, merken we wat we kunnen
doen en ervaren we onszelf als een ‘ik’ of eigenlijk
als een ‘ik kan’
Niet een ‘ik’ dat van tevoren al bestaat en de
omgeving van een afstand waarneemt,
erover nadenkt en vervolgens beslist hoe te
handelen. Maar een ‘ik kan’ ontstaat
wanneer een bewegend lichaam voelt dat
het beweegt én merkt hoe het dingen in de
wereld kan beïnvloeden.
Denken dat volkomen losstaat van het doen
is fenomenologisch gezien onmogelijk
o Er is pas een denkend ik omdat het
lichaam kan bewegen
o Bewustzijn is een pre-reflectief bewustzijn Anders dan Descartes reflectief
bewustzijn
Ik stoot mijn voet
Pre-reflectief:
o Onmiddellijke gewaarwording van de pijn
o De pijn gaat vooraf aan elke reflectie
Ik ervaar de pijn en ik weet waar de pijn is.
Reflectief:
Daarna op de pijn reflecteren
Ik denk na wat de pijn is, hoe het voelt en hoe het verschilt van
andere pijn die ik eerder hen ervaren
o Bewustzijn-lichaam
Benadrukt dat de twee zaken waarvan we gewend zijn apart van elkaar te
bespreken, fenomenologisch gezien een eenheid vormen.
Elke geleefde ervaring van het bewustzijn-lichaam omvat een prereflecieve
gewaarwording van de ruimte
Als ik naar een pen op tafel reik, doe ik dat omdat ik me prereflectief
van mijn ruimtelijke aanwezigheid in relatie tot de pen.
o We zijn op de wereld gericht via en door ons lichaam
, Motorische intentionaliteit
Dichter bij een schilderij staan om een detail te zien
Met je hand grijpen naar de deurknop
Bukken voor een lage doorgang
Deze motorische intentionaliteit is prereflexief
o Voorafgaand aan elk denken en elke reflectie
Niet alleen een vertrouwdheid met je eigen omgeving maar ook met
je eigen lichaam
o Lichaamsschema
Je weet wat je met je lichaam kan doen in allerlei
mogelijke omstandigheden
o Proprioceptie
Vermogen om onze positie van ons lichaam in de
ruimte én de verhouding die ze ten opzichte van
elkaar innemen, kunnen ervaren
Ik hoef niet in de spiegel te kijken om te
weten of ik op mijn hurken zit
Ik weet met mijn ogen dicht of ik mijn armen
omhoog of omlaag heb
Een lichaam zijn en een lichaam hebben
o Lichaam zijn:
Onmiddellijk
Ik ervaar mijn hand anders dan een pennendopje
Mijn hand ervaar ik onmiddellijk, het pennendopje kan ik alleen
ervaren met mijn lichaam
o Lichaam hebben
Als een ding buiten je: object
o Met je rechterhand je linkerhand aanraken
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Aniekeschotman6. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.
