Verdiepend zekerheids- en
insolventierecht
Algemeen
- Focus op zekerheidsrecht
- Zekerheden: alle mechanismen die SE meer zekerheid op betaling geven
o bv. SA met meerdere SE => probleem wanneer niet genoeg geld
o Zekerheden zijn van belang bij insolventie
- Werkcollege: oefeningen (grote casus met 15tal SE)
- Test rangregeling maandag 6 mei
o Goed doorwerken, meestal vrij hoge punten
o Op 10/20 punten
- Schriftelijk examen op 10/20 punten met 3 a 4 open vragen
- Belangrijke bron: artikelsgewijze commentaar: voorrechten en hypotheken = belangrijkste
Boek 9 Zekerheden
- Titel 1. Persoonlijke zekerheden (wetsvoorstel ingediend op 07/02)
- Titel 2. Pandrecht (cf. Pandwet)
- Titel 3. Hypotheek
- Titel 4. Eigendomsvoorbehoud (cf. Pandwet)
- Titel 5. Retentierecht (cf. Pandwet)
- Titel 6. Voorrechten
Titel 2,4 en 5 zal gelijkaardig blijven met de Pandwet
1 LES 1: SAMENLOOP EN PANORAMA
1.1 VERHAALSRECHT VAN SCHULDEISERS
Zekerheidsrecht in het verlengde van het verbintenissenrecht
Als schuldenaar zijn verbintenis niet nakomt dan heeft de SE een verhaalsrecht op de goederen van
de SA. Art. 3.36 BW (komt uit goederenrecht)
Verhaalsrecht wordt in de regel uitgeoefend door uitvoerend beslag te leggen
Voorwaarden uitvoerend beslag:
- Uitvoerbare titel bv. gerechtelijke uitspraak
- Zekere en vaststaande en opeisbare schuldvordering
- Uitvoerbare titel moet actueel zijn ( bv. een verjaring, niet reeds voldaan)
Verhaalsrecht kan ook op andere manieren worden uitgeoefend.
Faillissement wordt gezien als collectief beslag ten behoeve van de SE’s van de gefailleerde.
1
,1.1.1 Faillissement
= collectief beslag ten behoeve van de SE van de gefailleerde
Doel art. XX. 98 WER
= zieke ondernemingen uit het rechtsverkeer halen. Bankruptcy = banca Rotta 15-16 de eeuw Italië:
waren soort banken. Geen geld meer? Dan werd de bank stuk geslagen. Duidelijk dat ze geen geld
hadden
Art. XX. 98 WER: curator gaat activa verkopen en opbrengst verdelen onder de SE’s. SE’s
kunnen individueel geen verhaalsrecht uitoefenen. In Amerikaanse literatuur wordt vergelijking
gemaakt met de volgende film.
De faillissementsprocedure strekt ertoe het vermogen van de schuldenaar onder bevoegdheid van
een curator te plaatsen die belast is het vermogen van de gefailleerde te beheren en te vereffenen
en de opbrengst ervan te verdelen onder de schuldeisers.
FILM “IT’S A MAD, MAD, MAD WORLD’
- Gangster die net uit gevangenis komt, had overval gepleegd en buit verstopt. Hij wil die buit
gaan zoeken, maar komt zwaar verkeersongeluk tegen. 350 000 dollar. Hij merkt dat hij zal
sterven en legt uit aan mensen die hem willen helpen waar de buit ligt. Mensen gaan buit
gaan zoeken, maar spreken op voorhand af wie hoeveel krijgt. Zodanig veel kosten tijdens
zoektocht dat er niets meer over blijft omdat ze niet wouden samenwerken, ze hadden dus
beter wel samengewerkt
- Bij faillissement – de buit: activa van gefailleerde
- zoekers: schuldeisers
als iedereen afzonderlijk op zoek gaat, niet goed => dus daarom curator aangesteld
die handelt in belang van alle SE
- Veronderstelt dat er een buit is, maar is dat wel zo? Valt er iets te verdelen?
- Faillissement Gent en Antwerpen: 52% wanneer er niets meer over is bij faillissement
1.1.2 Basisprincipes verhaalsrecht SEs
1) Verhaalsrecht komt toe aan elke SE ongeacht (contractueel/ wettelijke) grondslag
bv. wettelijke grondslag: alimentatieverplichting, belasting, schuldvordering uit
onrechtmatige daad
2) In principe zijn alle goederen van de SA uitwinbaar
Roerende/ onroerende, lichamelijk/ onlichamelijke wetgever: lichamelijke goederen in
achterhoofd, maar nu zijn onlichamelijke goederen belangrijker en belangrijker
Bv. onlichamelijk: schuldvordering
Bitcoins?
- zijn dit goederen? Art. 3.41 = (1)voorwerp (geen mens of dier) dat (2) vatbaar is voor toe-
eigening (mogelijkheid om feitelijke macht over voorwerp uit te oefenen, met uitsluiting van
anderen = exclusieve macht) JA
Gevolg: beslag is mogelijk, Ger. W. uitvoerend beslag op roerende goederen
(achterhoofd lichamelijke goederen, maar staat nergens specifiek)
- Aantal uitdagingen: hoe weet je dat uw SA bitcoins heeft?
Beperkingen: levensmiddelen
2
,=> wettelijke en contractuele uitzonderingen (bv. je bepaalt dat er geen beslag mag worden gelegd
op de auto)
3) SE kiest in principe zelf op welke goederen hij zich verhaalt
Bv. porsche en tesla dan mag SE zelf kiezen op welke auto hij zijn beslag wilt leggen
SE kan die beslag leggen op goederen van hogere waarde? JA met grens verbod van
rechtsmisbruik
Bv. €200, geen beslag op huis van €500 000
4) SE kan zich in principe enkel verhalen op de goederen die zich op het ogenblik van de
uitoefening van zijn verhaalsrecht in het vermogen van de SA bevinden
Ook indien goederen die er nog niet waren op het ogenblik dat de schuldvordering ontstond op
goederen die niet meer in het vermogen aanwezig zijn, kan geen beslag worden gelegd. => vermogen
kan fluctueren
Bv. SA is eigenaar van auto, maar staat bij broer van de eigenaar => beslag bij derden: maakt niet uit
dat auto ergens anders staat stel omgekeerd: auto van de broer staat bij de SA: kan niet op
goederen van derden (= principe), auto kan gerevindiceerd worden maar zal bewijs moeten leveren
dat hij eigenaar is van die auto
Bv. kantoorgebouw met meubels – verhuurder heeft voorrecht op die meubels ook al zijn die
meubels van iemand anders (bepaalde voorwaarden: zie later)
“DEURWAARDER NEEMT DIEPVRIEZER EN KOFFIEMACHINE KABINET – DE MOOR IN BESLAG”
- Belgische staat al duizend keer veroordeeld voor niet opvangen van asielzoekers die daar wel
recht op hebben
- Principe : op goederen van de overheid kan geen beslag worden gelegd
- Mildering: mogelijkheid om lijst voor te leggen met goederen die vatbaar zijn voor beslag
(elke publiekrechtelijke rechtspersoon kan dit, Belgische staat heeft dit nog niet gedaan)
- Indien geen lijst of ontoereikend: goederen die kennelijk niet nuttig zijn voor uitoefening
openbare dienst
- Bv. Belgische staat kocht vakantiepark aan, asielzoekers hier in onder brengen =>
vakantiepark stond leeg dus SE heeft hierop beslag gelegd met succes
1.1.3 Bestuur van het vermogen
1) Bestuur vermogen komt in principe toe aan titularis ervan
Daden van beheer (bv. verhuren OG), beschikking (meer dan 9 jaar verhuren, verkoop) en bewaring
(bv. zware storm, dak OG is kapot => herstellen van dak)
2) Sluit de bevoegdheid in tot het stellen van daden van beheer, van bewaring en van beschikking
=> SEs moeten het vermogen van de SA nemen zoals zij dit aantreffen
Vraag : KBC Bank heeft een krediet van 150.000 euro toegekend aan de BV Ghentia. BV Ghentia is
eigenaar van een onroerend goed gelegen te 9000 Gent, Justitiestraat 12.
3
, Ondanks herhaalde aanmaningen blijft de BV Ghentia in gebreke het door KBC Bank toegekende
krediet terug te betalen. KBC Bank zou graag overgaan tot uitvoerend beslag op het onroerend goed
van de BV Ghentia, maar moet nog een uitvoerbare titel bekomen. KBC Bank vreest echter dat BV
Ghentia het onroerend goed nog snel zal verkopen.
Vraag: wat kan KBC Bank doen om te beletten dat de BV Ghentia het onroerend goed verkoopt?
Vwe: uitvoerbare titel, maar heeft dit nog niet bekomen
Wat kan KBC Bank doen? Bewarend beslag leggen
Vraag : wat is het gevolg van een bewarend beslag op een goed? SA wordt beschikkingsonbevoegd
mbt dat goed (niet meer over beschikken (vervreemden – verkopen – wegschenken) en bezwaren
(bv. hypotheek – zakelijke zekerheid – zakelijk gebruiksrecht) ) stel dat hij het toch verkoopt? Niet
tegenwerpelijk aan de beslagleggende SE = sanctie met relatieve werking!!
Vraag: KBC Bank heeft een krediet van 150.000 euro toegekend aan de BV Ghentia. BV Ghentia is
eigenaar van een onroerend goed gelegen te 9000 Gent, Justitiestraat 12.
Ondanks herhaalde aanmaningen blijft de BV Ghentia in gebreke het door KBC Bank toegekende
krediet terug te betalen. KBC Bank zou graag overgaan tot uitvoerend beslag op voormeld onroerend
goed van de BV Ghentia, maar stelt vast dat BV Ghentia het onroerend goed recent onder de
marktwaarde aan een neef van de bestuurder verkocht.
Vraag: kan KBC iets ondernemen om alsnog uitvoerend beslag op het onroerend goed te kunnen
leggen?
Actio pauliana art. 5.243 BW(Pauliaanse vordering)
- in eigen naam (SE die Vordering instelt, niet andere SE eigenaar)
Toepassingsvoorwaarden:
- bedrieglijke miskenning van zijn verhaalsrechten = benadeling bv. goed onder marktwaarde
verkopen
- schuldvordering voor de aangevochten rechtshandeling = anterioriteitsvoorwaarde
- derde wist of behoorde te weten dat deze handeling zijn SE zou benadelen = derde
medeplichtigheid!
Gevolg : niet-tegenwerpelijkheid en relatieve werking
Rechtshandeling om niet => geen vereiste derde medeplichtigheid vereist!
Examen: afgedrukt wetteksten mag (wel BS)
Vraag 5: kan KBC met succes een pauliaanse vordering instellen? Afhankelijk van de al dan niet
medeplichtigheid van de neef, KBC zal toch nog uitvoerend beslag kunnen leggen
Voorbeeldexamenvraag: gevolg bewarend beslag als pauliaanse vordering hebben relatieve werking
1.1.4 Art. 3.36 algemeen verhaalsonderpand
Tenzij de wet of het contract anders bepaalt, kan een schuldeiser zijn vordering op alle goederen van
zijn schuldenaar verhalen.
4
