Samenvatting Kind- en
Gezinsdiagnostiek
Hoofdstuk 1: aanvankelijke kenschetsing – wat,
wanneer en waarom?
De begrippen ‘diagnose’ en ‘diagnostee’ ebben een cogniteee en emotonele lading, zowel eoor de
diagnostccs als eoor de patinn en zijn omgeeing (zeeer wanneer en gaan om einderenjjongeren.!
Diagnostische aanmeldiing: complex clperaag, maar ooe nercg ocdend eid om eigen
fcnctonerenjfcnctoneren ean gezin ne bespreeen! De clperaag eomn eancin de ocders (eind ereaarn
zelf nien altjd een probleem., ocders snaan er nien bij stl dan gezinseealcate bij diagnostee oorn!
foutieve verwaachting van oudierwssschools diat diiagnostisch ondierwooeo oich veelal t oesiit st oi
oindi oelf! Hclpeerlener moen dan de rol en de plaans ean deze andere acnoren nien cin en oog
eerliezen!
Wat is diiagnostieo? Desecndige oordeelseorming:
Desoundiig: je doen beroep op de eennis en de eaardig eden waarin je professioneel benn
opgeleid! Je oordeel is dcs gebaseerd op eaeeennis
Snreef een welomsc reeen, professioneel doel na
Din is dcs nien enzelfde als alledaagse oordeelseorming, die gebaseerd is op impliciene
oordelen
Waarwom dioe je aan diiagnostieok
Om de sincate ne eer elderen
Om een andelingsplan op ne snellen
Wanneerw dioe je aan diiagnostieok Als clpeerlener doe je altijdi aan diagnostee, omdan je als
professional altjd een desecndig oordeel wiln eormen oeer de sincate en de eenmereen aleorens ne
andelen!
Binnen de clpeerlening ean er ondersc eid gemaaen worden ncssen imiliciet e diesoundiige
oorwdieelsvorwming (doe je contnc. en exiliciet e diiagnostieo (sysnematsc dene- en andelproces.!
Ooe dingen die nien eermeld worden of die je nien zien, ecnnen diagnostsc e informate beeaten!
Voor eerder onderzoee formcleer je diiagnostische vrwagen of hyiot heses = noensbare
eerondersnellingen oeer de aard en de oorzaeen ean de problematee! Deze zijn al zeer eroeg in en
proces geformcleerd! Deze eragen worden daarna eernaald naar een diagnostsc plan!
Differwentiaaldiiagnostische mogelijohedien: andere problemen die zic zocden ecnnen eoordoen,
maar die nien je ypon ese zijn!
Nien alleen de problemen, maar ooe de brwonnen van veerworwacht moenen in eaarn gebrac n worden
die ecnnen bijdragen non en sccces ean een (be. andelingsplan! Gezinsdiagnostee laan noe om
explicien de rwisico- en bescherwmendie fact orwen in de direcne omgeeing ean en eind af ne wegen! Len
op! Din beneeenn niet dan deze gezinseenmereen aan de oorwoaao liggen ean en eindprobleem!
1
,Geoinsdiiagnostieo = desecndige oordeelseorming oeer aspecnen die benreeeing ebben op en gezin,
men inbegrip ean de scbsysnemen en de personen waarcin en is samengesneld, besnaande cin:
St rwuct urwele eenmereen: eoorbeeld gezinssamensnelling
Functionele aspecnen: eoorbeeld dynamiee, relates en commcnicate ncssen de gezinsleden
Oivoedigedirwag, -beleving en oudierw-oindiint erwacties zijn in erenn onderdeel ean
gezinsdiagnostee, nen als de int rwaisychische diynamieo ean ieder gezinslid
Waarwom geoinsdiiagnostieo? Kind- en gezinsdiagnostee eindn plaans om desecndige oordelen ne
eormen oeer:
Aan- of afwezig eid ean ont aiooelings-, cognitieve, emotionele en gedirwagsirwoblemen bij
en eind, maar ooe ean de gezinsleden als deze de eindmoeilije eden ponenteel beeneloeden
De innensinein en de aard ean deze problemen, maar ooe eeenncele aanleidingenj
oorzaeelijee, in snand ocdende of besc ermende facnoren
Aard en eorm ean innereente of begeleiding die wenselije is
Doel is:
Desecndige inoicht en aan ne reieen oeer en onnwieeelingsproces ean en eind en de
moeilije eden die zic ierin eoordoen
Waar nodig ric tng ne bieden oeer de noodzaae en de wenselijee eorm(en. ean begeleiding,
innereente of preeente
Hoofdstuk 2: hoe diagnosticeren?
De 4 oindidiiagnostische ingrwediiënt en:
Theorwie en oennis: de in ocdelijee eennis waarnaar je nercggrijpn om desecndige oordelen ne
eormen (onnwieeelingspsyc ologie, psyc opan ologie, opeoeding, gezinsfcnctoneren.
Prwoces: de cyclcs eolgens dewelee je newere gaan (aanmelding, innaee, ypon esen, geric n
onderzoee, analyse en synn ese, beslcin men andelingsadeies.! Alle ncssensnappen:
gegeeenseerwereing informateeerwereing desecndige oordeelseorming
Met hodie en inst rwument en: de men odologisc e cinwereing die je ierbij noepasn (inforwmeel
zoals obsereates en gespreeeen of forwmeel zoals gesnrccncreerde innereiews en obsereates
of nesnonderzoee.
De diagnostsc e vaarwdiighedien waarean je tjdens din proces blije geef: cogniteee
desecndig eid en emotonele regclatei nranscclncrele afsnemmingi deonnologie en en iee
Hen diagnostsc proces neemn eeel tjd in beslag opbocw t herwaieutische rwelatie! Je snreef dcs
ooe een n erapectsc doel na! Cat harwsiseffect : alleen al en pranen oeer de problemen (tjdens de
innaee. draagn bij non oplcc tng! Din nreedn nien altjd op (ean be ooe eoor meer snress zorgen.!
diagnostccs moen eeenwic n ncssen naaegeric ne en relatonele leiding be ocden!
Er is ec ner geen recepn of pronocol eoor ‘jcisne’ eind- en gezinsdiagnostee! Din eomn door de
comilexit eit van die oindiont aiooeling en de comilexit eit vaooundiige oorwdieelsvorwming ean
personen oeer personen!
Diagnostische fasen: je moen planmatg newere gaan, wann om de eraag goed ne ecnnen
beannwoorden moen je een sysnematsc e cinwereing anneren ean een ineratef (= zic zelf
er alend. proces ean gegeeenseerzameling, -analyse en -synn ese non je een zineol beslcin ecnn
formcleren! We beeijeen 3 pijlers:
2
, 1! Doen: irwobleemoilossendie, handielendie oogmerwo
2! Denoen: hyiot heset oet sendie aarwdi ean en denewere
3! Voelen: gevoelrwegulerwendie rwelationele diynamieo die de inneractes men en eind en en
gezin eergen
Handielingsfasen Denost aiien
Aanmelding Vraageer elderingj-eereenning
Innaee (screening. Klac nenanalysejprobleemeereenning
Geric n onderzoee Probleemanalysej-eerelaring
Diagnose Synn ese (ge eelbeeld.jindicatesnelling
Plan
Innereente
Uineoering
Innereente geslaagd? Eeennceel niecwe
Eealcate
probleemanalyse
Opmereing: ooe eiezen eoor ‘geen innereente’ dienn geiealceerd ne worden
St andiaarwdiirwocediurwe: de cin ne eoeren snappen liggen op eoor and easn, ongeac n de specifeee
in ocdelijee ineclling erean! Vooral cennra maeen ier gebrcie ean zodan cn eerslagen gelijeaardig
opgebocwd zijn! Er is spraee ean een diiagnostisch irwot ocol als er ooe in ocdelije eooraf is ingeecld
(eb: diagnostee eoor einderen men mogelije ASS.! Diagnostieo oi maat is er dan wanneer er geen
snandaardprocedcrejpronocol is!
We spreeen ean een cyclus omdan en proces ineratef is bij een desecndig oordeel worden
andel- en denesnappen neleens er aald! 5 redenen eoor en erniecwen ean een diagnostsc
onderzoee:
1! Verwandierwingen in die sit uatie ean en eind enjof gezin tjdens de clpeerlening
2! Voorwuit gang geboeen door en eindjgezin tjdens de innereente
3! Kindjgezin looit vast
4! Eeolcte in de verwandierwingsberweidiheidi ean de ocder(s.
5! Wijoiging in die nodien en behoefen ean en eind of en gezin
Soms moen je op basis ean je erearing nien de ele cyclcs opniecw doorlopen maar ean je
inspelen op eeranderingen
Versc il einddiagnostee nen opzic ne ean eolwassenendiagnostee:
1! Aanmeldiing: einderen melden zic zelf nien aan! Din eef diagnostsc e implicates:
Redien aanmeldiing ean aanmelder ean eersc illen ean reden patinn zelf (= eind.
Overweenst emming olacht en aanmelders (= ocders onderling. zij ecnnen
eersc illende elac nen ebben
Ooe mensen bcinen en gezin ean aanmelding doen, bijeoorbeeld de sc ool
Kindidiiagnostische iarwadiox: meesnal onderzoee bij een persoon die daar zelf
nien om eraagn, nerwijl degenen die er wel om eragen (= ocders. deneen dan
ze zelf nien onderzoc n moenen worden
2! Kinderen beeinden zic in een afhanoelijoheidisiositie nen opzic ne ean de opeoeder(s. en de
clpeerlener(s.! Hen eind ean dcs onderzoc n worden zonder dan en zelf elac nenj
clperagen eef! Daarom is er nood aan meerw dian 1 inforwmant , omdan je de clperaag in
perspectef moen ecnnen plaansen! Hen zorgn ooe eoor en isc e of deonnologisc e
eraagsnceeen: in welee mane mag je informate doorgeeen aan de ocders?
3! Beierwot e verwbale, cognitieve en emotionele mogelijohedien ean einderen! Hen naaleermogen
ean einderen is in onnwieeeling! De diagnostsc e men ode dienn ieraan aangepasn ne
3
, worden! Ooe minder sociocogniteee en afecteee onnwieeeling ( beperen zelfnzic n.!
Kinderen ebben nood aan clp om cn eigen dene- en eoelprocessen onder woorden ne
brengen!
4! Ont aiooelingsvarwiabilit eit : de lic amelijee en mennale onnwieeeling ean einderen eerloopn
nien gelijematg (nien altjd nezamen en ooe nien bij alle einderen op eenzelfde momenn.!
Soms eeranderen eigensc appen snel eleine innereentes of soms locner en eersnrijeen
ean de tjd ean een probleem oplossen! Je doen daarom altjd tijdisgebondien uit sirwaoen oeer
en eindjgezin!
De eersne drie eigensc appen zorgen ereoor dan je nood ebn aan een multi-inforwmant ,
multi-met hodi-iarwadiigma!
Imiliciet e dienoirwoces:
Hocdn voorwondierwst ellingen in
Is geelecrd door de aaarwdien ean de diagnostccs inzic n eerwereen in eigen deneen en
eoelen is essenteel wann deze ecnnen innerfereren men desecndige eennis
Subjectief
Vaae onbeaust
Geelecrd door verwaachtingen: door eigen erearingen en maansc appelijee normen eerwac n
je bijeoorbeeld ean eaders andere dingen dan ean moeders
= oncingesproeen eealcates oeer aard gedrag, oorzaeenjgeeolgen, beeneloedende facnoren…
Impliciene oordelen zijn niet ierw se irwoblematisch: ze maeen clpeerlening werebaar (wann
en is onmogelije iedere andeling formeel diagnostsc ne onderzoeeen.! Kcnsn is dcs de
eoordelen ercin ne alen en de nadelen ne minimaliseren!
Beierwoingen imiliciet e oorwdieelsvorwming:
Voorw die huliverwlenerw: geelecrd door persoonlijee eenmereen en erearingen waardoor
cogniteee bronnen ean bias ongeconnroleerd blijeen:
Prwimacy-effect en: eersne indrceeen wegen door
Recency-effect en: wan als laansn gezegd werd, wordn onn ocden
Leniency-effect en: neiging om personen positef ne beoordelen en negateee
eigensc appen ne relateeren
Logicafout en: redeneringen die nien eloppen
Voorwoorwdielen, st erweot yien en cult urwele bias
Hoe onbeaust erw die diiagnostieo, hoe grwot erw die oans oi verwt eoeningen
Voorw die hulivrwagerws: omdan en onbewcsn en oncingesproeen gebecrn, ecnnen patinnen
cn noesnemming of weigering ieroeer nien cinen! De gezinsleden erijgen dcs nien de
informate waar zij als clperager rec n op ebben deonnologisc e ewalinein ean de
zorgrelate eomn in en gedrang
Er is dcs nood aan bijdragen ean de expliciene of formele diagnostee:
Mogelijoe fout enbrwonnen op eoor and ingeperen
Eigen deneproces wordn oicht baarw gemaaen
Inoicht in en cont rwole overw de elemennen die nen grondslag liggen aan je elinisc e inncetes
je maaen geric ne eeczes
Communicatie met die belanghebbendien
Beierwoing: minder fexibel
4
