Samenvatting
samenvatting belangrijkste begrippen Hersenen en Gedrag
- Vak
- Instelling
- Boek
In dit document zijn alle kernbegrippen uitgewerkt. Daarnaast staan nog enkele losse belangrijke aantekeningen in het document.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 32 pagina's
Voorbeeld 4 van de 32 pagina's
In winkelwagen
In winkelwagen
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Meer samenvattingen voor studieboek
-
Volledige samenvatting hersenen en gedrag HU minor inleiding tot de toegepaste psychologie
-
Tentamen stof hersenen en gedrag!
-
Essay: De rol van prestatiedruk en stress op studievertraging - uitval
Verkoper
Volgen
sarahvonk
Ontvangen beoordelingen
Voorbeeld van de inhoud
Week 1 hersenen en gedragBelangrijke onderwerpen
• Neuropsychologie
o De neuropsychologie is verwant aan de biologische psychologie en evolutionaire psychologie.
o We gaan opzoek naar de relatie tussen de werking van ons brein en onze gedragingen, en
gewaarwordingen, gedachten, gevoelens, enz.
• Biologische psychologie
o De mens is ‘een beschreven blad’. Al bij de conceptie wordt de erfelijke bagage, het DNA, van de
mens vastgelegd. Deze bepaalt of beïnvloedt de gedragsmogelijkheden van de mens.
o Gedrag en gedachten, emoties en motieven hangen altijd samen met biologische processen in het
lichaam. Zo kan gedrag worden veroorzaakt door een virus, een erfelijk gen, een celafwijking, en een
teveel of tekort aan hersen- en lichaamsstofjes zoals neurotransmitters en hormonen.
o De hersenen zijn het belangrijkste orgaan bij het sturen van gedrag, gedachten, emoties, enz.
zonder hersenen is gedrag onmogelijk.
o Mensen zijn het product van een langdurige evolutionaire geschiedenis. Gedrag van mensen kan
begrijpelijk gemaakt worden door het te plaatsen binnen de evolutie.
• Evolu2onaire psychologie
o Richt zich op universele kenmerken van de menselijke geest. Aan gedrag liggen mentale processen ten
grondslag die door middel van natuurlijke selec9e worden doorgegeven van genera9e op genera9e,
omdat ze helpen bij overleving dan wel voortplan9ng.
o Hersenen zijn, net als alle andere onderdelen van het lichaam, de uitkomst van een evolutionair
proces.
o Daaruit volgt dat, al is iedereen uniek, ieders geest ook kenmerken heeft die terug te vinden zijn bij
alle andere mensen. Deze zijn d.m.v. natuurlijke selectie (zie Darwins theorie) doorgeven van
generatie op generatie omdat ze helpen bij overleving dan wel voortplanting.
o Deze universele kenmerken van de menselijke geest, psychologische adapties (= aanpassingen)
genoemd, zorgen ervoor dat onze gedragsmogelijkheden (die in theorie oneindig zijn) gereduceerd
worden tot een beperkt aantal acties.
o Psychologische adapties zijn complex, bestaan uit verschillende onderdelen, zijn functioneel
gespecialiseerd en bovendien talrijk, snel en onbewust!
§ Massive modularity hypothesis: psychologische adapties zijn talrijk en verlopen snel,
automatisch en onbewust. (Zwitserse zakmes).
o Denk bijvoorbeeld aan snel en gepast reageren op een slang of op een mogelijk ontrouwe partner.
Of de gevoelens van zorg die worden opgewekt door baby’s en jonge dieren.
o Kritiek op de hypothese: de hypothese vormt een ster beeld van de menselijke psyche, alsof
ons gedrag hoofdzakelijk wordt bepaald door aangeboren instincten. En de hypothese sluit
niet goed aan op moderne inzichten uit de neurowetenschappen.
Kritiek op de evolutionaire psychologie
o Star, alsof alles om aangeboren instincten draait.
o Een evolutionair psychologische hypothese is lastig te toetsen, het zijn verklaringen achteraf, er is
geen direct bewijs.
o De evolutionaire psychologie zou een politieke agenda hebben. Het probleem met dit soort kritiek is
dat algauw een denkfout wordt gemaakt die de naturalistic fallacy wordt genoemd.
o Te veel nadruk op de eenzijdige invloed van genen op ons gedrag. Nog te weinig kennis van epi-
genetica: het tot expressie komen van genen in samenspel met de omgeving.
Psychologische adap9es zorgen ervoor dat onze gedragsmogelijkheden gereduceerd worden tot een beperkt
aantal reac9es.
• Hoe kijk je naar gedrag?
Er zijn 3 niveaus om naar gedrag te kijken; persoonlijk, werk, maatschappelijk.
1. Persoonlijk à hoe kijk je naar gedrag van jezelf en belangrijke anderen in je privéleven?
2. Werk à hoe kijk je naar gedrag als professional?
, 3. Maatschappij à wat betekent een en ander voor je kijk op maatschappelijke kwesties? Denk aan
rechtspraak, onderwijs, de verzorgingsstaat, enz.
• Hersencellen en hun func2es – neuronen en gliacellen
Ons brein is een zachte klomp hersencellen, heel veel
hersencellen.
o Neuronen: naar schaEng ca. 80 miljard.
o Gliacellen: ongeveer evenveel.
Func9es van hersencellen
o Neuronen: overdracht zintuigelijke, motorische en
interneuronale informatie. Neuronen zijn de basisbouwstenen
van ons zenuwstelsel. Een neuron heeft maar één axon.
o Gliacellen: ‘steuncellen’: structuur/stevigheid, aanvoer
voedingsstoZen, opruimen afval, isolatie axonen (myeline),
wegwijzen, vorming bloedhersenbarrières, buZerfunctie.
Verbindingen
o Er zijn heel veel verbindingsmogelijkheden.
o Soms heeft één cel er wel 150.000!
o Schatting van een aantal mogelijke verbindingen: 1079
o Onze neuronen en hun verbindingen bepalen ons gedrag. We
zullen zien dat deze relatie achterhalen niet eenvoudig is.
Losse aantekeningen
Het zenuwstelsel bestaat uit ons brein, ons ruggenmerg en de zenuwen in ons lichaam.
7 overtuigingsprincipes van Cialdini:
1. Schaarste
2. Wederkerigheid
3. Consistentie
4. Sociale bewijskracht
5. Sympathie
6. Autoriteit
7. Eenheid
Darwins theorie
• Er is een competitie om de beperkte hoeveelheid hulpbronnen en er is variatie tussen soortgenoten. Die
dieren die het beste zijn aangepast aan hun natuurlijke omgeving, zullen het gemakkelijkst voedsel
kunnen vinden, zich beter kunnen verdedigen tegen aanvallers, beter bestand zijn tegen parasieten en
soepeler weten om te gaan met de eisen van het klimaat en meer gezonde nakomelingen produceren
dan minder goed aangepaste soortgenoten. Dit is het proces van ‘Natuurlijke selectie’ of ‘survival of
the fittest’.
• Hoe onderscheid je psychologische adapties (kenmerken die bijdragen aan overleving en
reproductie) van eigenschappen die niet bijdragen aan overleving en voortplanting?
o Ze zijn complex van aard;
o Bestaan uit verschillende onderdelen;
o Werken automatisch;
o Hebben een duidelijke functie.
• Wel vreemd dat sommige dieren die niet goed zijn aangepast, toch overleven à Darwins verklaring:
seksuele selectie. Bepaalde kenmerken doen het goed bij het andere geslacht en worden zo
doorgegeven.
• Seksuele selectie heeft meer invloed op het uiterlijk en gedrag van mannetjes dan op dat van vrouwtjes.
Dit verschil wordt seksueel dimorfisme genoemd. Het houdt verband met de hoeveelheid tijd en
energie die m/v in het nageslacht stoppen.
, • Seksuele selectie selecteert dus op andere eigenschappen dan natuurlijke selectie. Bij dieren:
o Mannetjes groot, sterk en agressief.
o Vrouwtjes kieskeurig.
Bij mensen is er minder verschil. Mannen zijn ook kieskeurig en investeren ook in het nageslacht.
• Handicap principle: goede genen/eigenschappen kosten veel moeite, maar daarmee heb je wel
succes in het leven.
• De sekse die een lagere reproductieve snelheid heeft, investeert meer in het nageslacht.
• De sekse die snel reproduceert heeft te maken met een sterkere druk van seksuele selectie dan de
sekse die langzaam reproduceert.
• Seksuele selectie is alleen van belang bij soorten die zich geslachtelijk voortplanten.
Evolutie na Darwin
• Meer inzicht in erfelijkheid (genen, DNA).
• Ethologie: onderzoek naar de adaptieve waarde van diergedrag.
o Wat is de directe oorzaak van gedrag?
o Hoe ontwikkelt gedrag zich?
o Wat is de functie voor overleving?
o Wat is de evolutionaire geschiedenis van gedrag?
• Konrad Lorenz: onderzocht het mechanisme van imprinting (=genetisch geprogrammeerd, snel
leerproces binnen een kritische periode) bij ganzen.
• Bill Hamilton voegde inclusive fitness (= directe + indirecte voortplantingssucces van een individu) toe
aan de theorie van Darwin. Het gaat niet om het reproductieve succes van een individu zelf maar ook
om diens bijdrage aan de ontwikkeling van genetisch verwanten (broertjes, zusjes).
Evolutie na Darwin: de vergelijkende psychologie en de cognitieve archeologie
• Vergelijkenede psychologie: het gedrag van mens en dier vergelijken.
Typisch voor mensen:
• Cumulatieve cultuur: we nemen niet alleen dingen van elkaar over maar brengen ook
verbeteringen aan.
• Shared intentionality (Tomasello): gezamenlijk iets doen om een doel te bereiken.
• Cognitieve archeologie: op basis van vondsten (fossielen en artefacten) een beeld
vormen van voorouders.
o De eerste mensachtigen worden de missing link genoemd à weinig over
bekend.
5 belangrijke overgangen in de evolutie van de mens:
o De eerste is van aap naar mens in het rechtop lopen. De eerste mensachtigen
zijn geëvolueerd toen door klimaatverandering een deel van het oerwoud in
Afrika ontboste. Hierdoor ontstonden nieuwe soorten die zich moesten aanpassen aan een
savanneachtig landschap. Rechtop lopen was hierbij een belangrijke adaptie. Mensachtige
soort was in deze periode Australopithecus afarensis, afkorting Lucy.
o Bijkomend voordeel van rechtop lopen is dat je handen vrijkomen, hierdoor is een scala aan
nieuwe mogelijkheden ontstaan. Ook een fijnere motoriek bij mensen dan bij apen, waardoor de
mogelijkheid ontstond om gereedschappen te vervaardigden en gebaren te maken. Bekendste
mensachtige soort was Homo habilis, de handige mens.
o Nieuwe mogelijkheden ontstaan voor de mens, bijvoorbeeld vuur maken. Mensen konden nu
eten koken, toename in de diversiteit van voedsel en van de houdbaarheid. Belangrijkste mens
was de Homo erectus.
o Het brein van de mensachtigen maakt een groeispurt. De evolutie van taal aan de neurale
groeispurt. Belangrijkste mens: Homo sapiens, de wijze mens. Uiteindelijk heeft alleen de
Homo sapiens het overleefd.
o De mens had steeds geavanceerdere gereedschappen ontwikkeld, en in samenspel met het
vrijkomen van vruchtbaar land door de hogere temperatuur werd het mogelijk om landbouw te
bedrijven. Van jagers en verzamelaars naar boeren.
, Neuronen
• Rustpotentiaal: een neuron bevindt zich, wanneer niet geprikkeld, in een rusttoestand. Als een neuron
door naburige zenuwcellen via de dendrieten voldoende gestimuleerd wordt, dan zal er een
actiepotentiaal plaatsvinden.
• Actiepotentiaal: een elektrische golf door het axon die ontstaat door de instroom van positief geladen
deeltjes, de natriumionen. Deze golf eindigt bij een aantal vertakkingen aan het uiteinde van het axon;
de presynaptische eindknoppen.
• De actiepotentiaal volg het alles- of niets principe. De prikkeling moet hoog genoeg zijn om een
actiepotentiaal te laten plaatsvinden. Om weer terug te komen in de toestand van de rustpotentiaal,
stromen andere positief geladen deeltjes, de kaliumionen, het neuron uit.
• Het axon is bedekt met een isolerende, witgekleurde laag van vetmoleculen, de myelinelaag. Deze laag
zorgt ervoor dat de actiepotentiaal zich sneller door het axon kan verplaatsen.
• In de niet-geïsoleerde delen, de knopen van Ranvier, stromen er nieuwe positief geladen
natriumdeeltjes naar binnen voor een extra impuls.
• Door de actiepotentiaal geven de presynaptische eindknoppen een chemisch stof (de
neurotransmitter) af in de synaptische kloof, de ruimte tussen de presynaptische eindknop en de
post synaptische receptoren van een naastliggend neuron. De postsynaptische receptoren kunnen
bepaalde neurotransmitters aan zich binden. Zo kan het naastliggende neuron ook tot een
actiepotentiaal omgaan.
• Belangrijke neurotransmitters: dopamine, serotonine, adrenaline, noradrenaline, GABA, glutamaat,
acetylcholine.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sarahvonk. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,36. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 71184 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen