10 Basisgenetica: Mendeliaanse erfelijkheid en stamboomanalyse
10.1.1 Nomenclatuur van de genetica
Begrippen:
→ Genotype = de eigenschappen geërfd van de ouders
→ Fenotype = Totaal aantal waarneembare uiterlijke eigenschappen
→ Homologe chromosomen = de twee partners van een bijeenhorend chromosomenpaar
→ Allel = de mogelijke uitdrukkingsvormen van een gen (vb. ‘multipele’ allelen bij ABO
bloedgroep genen)
→ Homozygoot = wanneer de allelen van een gen op de twee homologe chromosomen
dezelfde zijn
→ Heterozygoot = wanneer de allelen van een gen op de twee homologe chromosomen
verschillend zijn
→ Dominant = de eigenschap van het ene allel overheerst over het andere
→ Recessief = de eigenschap van het ene allel wordt overheerst door het andere
→ Co-dominant = beide allelen zijn even sterk en de eigenschappen komen beiden tot uiting
→ Partieel dominant of intermediair = beide allelen zijn even sterk en komen niet apart tot
uiting, maar geven een mengvorm (Rode bloem gekruist met een witte bloem geeft een roze
bloem).
→ Kruising = indien ouderpaar in één of meerdere eigenschappen verschilt
→ Hybriden = nakomelingen ontstaan uit kruising van verschillende eigenschappen van ouders
(tussenvormen)
o Monohybride kruising = wanneer ouderpaar slechts in één eigenschap verschilt
o Dihybride kruising = wanneer ouderpaar in slechts twee eigenschappen verschilt
o Polyhybride kruising = wanneer ouderpaar in meerdere eigenschappen verschilt
o Reciproke kruising = wanneer dominant kenmerk bij mannelijk individu na kruising
door vrouwelijk individu gedragen wordt
→ Selectie of veredeling = nieuwe rassen bekomen door voortgezette kruising met
interessante eigenschappen
→ Genetisch gewijzigde of transgene planten = DNA van planten op een gerichte,
gecontroleerde manier wijzigen door er een extra stukje DNA in te brengen
→ Autosomen = chromosomen van de lichaamscellen, niet van de geslachtschromosomen
→ Gekoppelde genen = De genen liggen op hetzelfde chromosoom en noemt men daarom
gekoppeld. Bijgevolg geldt: twee kenmerken gedragen zich als één enkel kenmerk wanneer
ze gekoppeld op hetzelfde chromosoom gelegen zijn.
57
, 10.2 De wetten van Mendel
10.2.1 De eerste wet: De uniformiteitsheidswet en de monohybride kruising
Wanneer ouders die homozygoot zijn nakomelingen krijgen dan zijn deze nakomelingen allemaal
uniform of identiek.
De Parentale generatie (P1) wordt gevormd door de twee organismen die zich gaan voortplanten of
ook wel ‘het ouderpaar’ genoemd. De nakomelingen worden dan F1 en F2 genoemd (filiale
generaties). Na het opstellen van het kwadraat van Punnett kan je concluderen dat de nakomelingen
hetzelfde fenotype(roos) en genotype(Rr) zullen hebben en dus identiek of uniform zijn.
Kwadraat van Punnett
Ouders of P1
10.2.2 De tweede wet: De splitsingswet (monohybride kruising)
Wanneer ouders die heterozygoot zijn, nakomelingen krijgen dan zijn deze nakomelingen in drie
groepen verdeeld/gesplitst.
Omdat de eerste nakomelingen van de uniformiteitswet heterozygoot zijn gaan we daar mee verder.
Het is nog steeds een monohybride kruising en de twee ouders hebben elk een dominant en een
recessief kenmerk. Het kwadraat van Punnett zegt ons dan de genotypen van de nakomelingen.
Bekijk VB2 op p186 (oplossing toledo) hier is er te maken met partieel dominantie of intermediair!
1
2
Bij partieel dominantie is de verhouding 1
58
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper e5m2. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,69. Je zit daarna nergens aan vast.