HOOFDSTUK 1: WAT IS SOCIALE PSYCHOLOGIE ................................................................... 5
1.1 STUDIEOBJECT EN DEFINITIE VAN DE SOCIALE PSYCHOLOGIE ...........................................................................5
1.2 GESCHIEDENIS VAN DE SOCIALE PSYCHOLOGIE .......................................................................................................6
1.3 HET BELANG VAN ONS SOCIALE LEVEN .........................................................................................................................6
1.4 WERKWIJZE VAN DE SOCIALE PSYCHOLOGIE ..............................................................................................................6
1.4.1 Drie dimensies ............................................................................................................................ 6
1.4.2 Het experiment als methode ................................................................................................. 7
HOOFDSTUK 2: HULPVERLENEND GEDRAG ............................................................................ 11
2.1 KITTY GENOVESE ............................................................................................................................................................... 12
2.1.1 De nacht van de moord ......................................................................................................... 12
2.1.2 Bedenkingen bij de casus Kitty........................................................................................... 13
2.1.3 Na de moord.............................................................................................................................. 13
2.2 DIFFUSIE VAN DE VERANTWOORDELIJKHEID .......................................................................................................... 14
2.3 FACTOREN VAN INVLOED OP HULPVERLENEND GEDRAG.................................................................................... 15
2.3.1 Bekendheid van de medegetuigen .................................................................................... 15
2.3.2 Competentie van de omstaanders..................................................................................... 16
2.3.3 Kosten en baten ....................................................................................................................... 17
2.3.4 Inschatten van de ernst van de situatie .......................................................................... 19
2.3.5 Kenmerken van de hulpverlener ........................................................................................ 21
2.3.6 Kenmerken van het slachtoffer .......................................................................................... 22
2.4 HET COGNITIEF DECISIEMODEL ................................................................................................................................... 23
HOOFDSTUK 3: AGRESSIE ................................................................................................................ 25
3.1 INLEIDING EN DEFINITIE ................................................................................................................................................. 25
3.2 AGRESSIEF GEDRAG EN DE PRIKKELSITUATIE ....................................................................................................... 25
3.3 TERRITORIUMLEER ............................................................................................................................................................. 26
3.4 INTRAPERSOONLIJKE OORZAKEN ................................................................................................................................. 28
3.4.1 Persoonlijkheid ......................................................................................................................... 28
3.4.2 Competitie .................................................................................................................................. 29
3.4.3 Emoties ....................................................................................................................................... 29
3.5 AANGELEERDE AGRESSIE .................................................................................................................................................30
3.6 MACHT EN AGRESSIE .........................................................................................................................................................31
HOOFDSTUK 4: GEHOORZAAMHEID ............................................................................................ 33
4.1 HET GEHOORZAAMHEIDSEXPRIMENT VAN STANLEY MILGRAM........................................................................33
4.1.1 Proefopstelling van het Milgram-experiment ................................................................ 33
4.1.2 Resultaten van het Milgram-experiment......................................................................... 34
4.1.3 Gelijkenissen en verschillen met de Holocaust ............................................................. 34
4.2 WAAROM GEHOORZAMEN WE ZO MAKKELIJK? ................................................................................... 35
4.2.1 Tendens tot groepsvorming ................................................................................................. 35
4.2.2 Tendens tot hiërarchisering.................................................................................................. 36
4.2.3 The agentic shift ...................................................................................................................... 36
4.2.4 Psychologische mechanismen tijdens het gehoorzamen .......................................... 37
HOOFDSTUK 5: MACHT EN ONMACHT........................................................................................ 41
5.1 HET STANFORD-GEVANGENISEXPERIMENT.............................................................................................................. 41
5.1.1 Het onderzoeksopzet .............................................................................................................. 42
5.1.2 De start van het experiment ............................................................................................... 42
5.1.3 Het verloop van het experiment ........................................................................................ 43
5.1.4 Conclusies .................................................................................................................................. 43
5.1.5 Kritische bespreking ............................................................................................................... 43
5.1.6 Aanbevelingen voor de penitentiaire instellingen ........................................................ 44
5.2 HET STOCKHOLMSYNDROOM ......................................................................................................................................... 44
5.3 AANGELEERDE HULPELOOSHEID....................................................................................................................................45
5.3.1 Het begrip aangeleerde hulpeloosheid............................................................................. 45
5.3.2 Het basisexperiment van Martin Seligman..................................................................... 46
5.3.3 Uitputting als verklaring........................................................................................................ 47
5.3.4 Aangeleerde vadsigheid ........................................................................................................ 47
5.3.5 Aangeleerde vadsigheid: alternatieve betekenis ......................................................... 47
5.3.11 (On)Voorspelbaarheid ......................................................................................................... 48
5.3.12 Subjectieve gedragscontrole ............................................................................................ 48
HOOFDSTUK 6: SOCIALE COGNITIE EN SOCIALE PERCEPTIE ..................................... 51
6.1 SELECTIE IN DE SOCIALE WAARNEMING .................................................................................................................. 51
6.1.1 We kunnen niet alles zien wat er is................................................................................... 51
6.1.2 We zien vaak slechts fracties van gedragingen ............................................................ 51
6.1.3 We selecteren zelf actief wat we willen zien .................................................................. 52
6.1.4 We lokken ook het gedrag uit dat we verwachten....................................................... 52
6.2 INTERPRETATIE IN DE SOCIALE WAARNEMING....................................................................................................... 52
6.2.1 Causale attributie .................................................................................................................... 53
6.2.2 Het covariatiemdel van Kelley ............................................................................................ 53
6.2.3 Causale schema’s .................................................................................................................... 54
6.2.4 Attributiefouten ........................................................................................................................ 54
6.3 STRUCTURERING IN DE SOCIALE WAARNEMING ................................................................................................... 55
6.3.1 Impliciete persoonlijkheidstheorieën ................................................................................ 55
6.3.2 Het beeld over de ander ....................................................................................................... 56
6.3.3 Hoe het beeld van de ander ons beïnvloedt ................................................................... 58
HOOFDSTUK 7: ZELFCOGNITIE EN ZELFPERCEPTIE .......................................................... 59
7.1 DE ZELFPERCEPTIETHEORIE VAN BEM ....................................................................................................................... 59
7.2 ZELFATTRIBUTIE .................................................................................................................................................................. 60
7.3 ATTRIBUTIESTIJL................................................................................................................................................................. 60
7.3.1 Beheersingsoriëntatie ............................................................................................................ 60
7.3.2 Persoonlijke en maatschappelijke beheersingsoriëntatie.......................................... 61
7.4 SOCIALE FACILITATIE EN SOCIALE INHIBITIE ......................................................................................................... 61
7.4.1 Competitie als verklaring ...................................................................................................... 61
7.4.3 De sociale activeringstheorie van Zajonc ....................................................................... 62
7.4.4 Evaluatievrees .......................................................................................................................... 63
7.4.5 Social Loafing ............................................................................................................................ 63
HOOFDSTUK 8: ATTITUDELEER ..................................................................................................... 65
2
, 8.1 INLEIDING .............................................................................................................................................................................. 65
8.1.1 Wat zijn attitudes? .................................................................................................................. 65
8.1.2 De tripartite van attitudes .................................................................................................... 66
8.2 ONTSTAAN EN VERVORMING VAN ATTITUDES ........................................................................................................ 66
8.2.1 Cognitieve invloeden .............................................................................................................. 66
8.2.2 Centrale versus perifere route naar overtuiging .......................................................... 67
8.2.3 Attitudeverandering door conditionering ........................................................................ 68
8.2.4 Habituatie, het aanbiedingseffect ...................................................................................... 68
8.2.5 Onbewuste vorming van attitudes .................................................................................... 70
8.3 IN-GROUP VERSUS OUT-GROUP................................................................................................................................... 71
8.3.3 Minimale groepssituatie ........................................................................................................ 72
8.4 ATTITUDES ALS EEN GESTALT....................................................................................................................................... 73
8.4.1 De balanstheorie van Heider ............................................................................................... 73
8.4.2 De cognitieve dissonantietheorie – Leon Festinger ..................................................... 74
HOOFDSTUK 9: HET INDIVIDU VERSUS DE GROEP ........................................................... 75
9.1 GROEPSNORMEN EN GROEPSWAARDEN .................................................................................................................... 75
9.1.1 Groepsnormen .......................................................................................................................... 75
9.1.2 Groepswaarden ........................................................................................................................ 75
9.2 SOCIALE NORMERING ....................................................................................................................................................... 75
9.2.1 Instrumentele sociale vergelijking .................................................................................... 75
9.2.2 De sociale vergelijkingstheorie ........................................................................................... 75
9.2.3 Opwaarste en neerwaartse sociale vergelijking ........................................................... 75
9.4 CONFORMISME ..................................................................................................................................................................... 75
9.4.3 Normatieve sociale vergelijking ......................................................................................... 75
9.4.2 Verschillen tussen de experimenten van Sheriff en Asch ......................................... 75
9.4.3 Vergelijking van Asch en Milgram ..................................................................................... 75
9.5 DEVIANTIE ............................................................................................................................................................................. 76
9.5.1 De groep versus de deviant ................................................................................................. 76
9.5.2 De deviant versus de groep ................................................................................................. 76
3
, HOOFDSTUK 1: WAT IS SOCIALE PSYCHOLOGIE
Studiedomein binnen psychologie die antwoord wil geven op:
1. Hoe reageren individuen in sociale situaties? OF
2. Welke invloed heeft de aanwezigheid van anderen op het gedrag van
een individu?
Oostenrijkse psycholoog Watzlawick:
“Je kan niet niet communiceren”
Zelfde geldt voor beïnvloeding
Je wordt altijd beïnvloed door anderen
Invloed die anderen hebben is meestal dwingend en
onbewust Alle menselijk gedrag is sociaal gedrag
Rechstreeks of onrechtstreeks invloed
1.1 STUDIEOBJECT EN DEFINITIE VAN DE SOCIALE PSYCHOLOGIE
Het materiële object:
Hoe wordt het gedrag van mensen beïnvloed (door gedrag van)
anderen? Zowel:
1. Observeerbare en bewust
2. Subtiele en onbewuste beïnvloeding
Het formele object:
Wetmatigheden ontdekken (zoeken naar wetten)
Algemene psychologie gaat over gedrag dat individu stelt in normale
omstandigheden Sociale gedragingen vallen hier ook onder
Algemene psychologie zal ook gedragingen bestuderen in sociale
context Maar bestudeert ook gedragingen die volledig buiten sociale
context vallen
Sociologie bestudeert sociaal gedrag van mensen en probeert deze in kaart te
brengen en te verklaren
Maar zoeken naar wetmatigheden in de sociale structuren en gehelen
Kijken niet naar individuele gedragingen itt sociale psychologie
Sociale psychologie zijn studieobject is sociaal gedrag
Bestudeert het gedrag van individuen in sociale relaties
Sociale psychologie is raakvlak tussen algemene psychologie en sociologie
Definitie van sociale psychologie:
Gedefineerd door Amerikaans psycholoog Gordon Allport:
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper adriaensenmette. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,06. Je zit daarna nergens aan vast.