Toetsstof menswetenschappen en zorg thema 11
Inhoudsopgave
Lessen........................................................................................................................................................................2
Les 1......................................................................................................................................................... 2
Les 2......................................................................................................................................................... 5
Les 3......................................................................................................................................................... 7
Les 4......................................................................................................................................................... 9
Zelfsturing als basis voor de ontwikkeling van het kind..........................................................................................12
Zelfsturing van jonge kinderen stimuleren............................................................................................... 12
Executieve functies als basis voor het leervermogen................................................................................13
De regels van spel................................................................................................................................... 14
Handelinsgericht werken, samenwerken aan schoolsuccessen..............................................................................15
H6. De HGW-cyclus voor de groep............................................................................................................ 15
H6.2 De HGW-cyclus in de praktijk: successen, valkuilen en doorontwikkeling.....................................15
H6.3 Fase 1. Waarnemen: gegevens analyseren en begrijpen, onderwijsaanbod evalueren en leerlingen
signaleren die extra ondersteuning nodig hebben................................................................................16
H6.4 Fase 2. Doelen, handreikingen en onderwijsbehoeften formuleren..............................................17
H6.5 Fase 3. Onderwijsaanbod plannen: leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften samenvoegen
en lessen voorbereiden....................................................................................................................... 18
H6.6 Fase 4: realiseren – lesgeven en extra ondersteuning bieden........................................................19
H6.7 Fase 5. Evalueren: impact van het lesgeven evalueren, borgen van wat werkt, de doorgaande lijn
bewaken............................................................................................................................................. 20
H6.8 Groepsbesprekingen en groepspresentaties................................................................................21
Artikelen..................................................................................................................................................................22
De ontwikkeling van zelfregulatie............................................................................................................ 22
Begrijpen van gedrag.............................................................................................................................. 23
Gedragsalternatieven aanleren............................................................................................................... 24
Positieve gedragsontwikkeling................................................................................................................ 25
Probleemgedrag: wat is het eigenlijk?..................................................................................................... 26
Omgaan met hechtingsproblematiek in de klas.......................................................................................27
Ogen open in de onderbouw................................................................................................................... 28
Juf, kijk! Dat klopt niet!........................................................................................................................... 29
Een kind met autisme in de klas............................................................................................................... 30
Opbrengstgericht werken vanuit spel...................................................................................................... 31
Het moet een beetje meer zijn................................................................................................................. 32
Leeroprbengsten in de zandbak............................................................................................................... 33
Kenniscentrum: ADHD............................................................................................................................. 34
Kenniscentrum: Autisme.......................................................................................................................... 35
,Lessen
Les 1
Leren komt neer op het organiseren of reorganiseren van netwerken in het brein. Alle processen draaien om
deze netwerken.
De hoofdrolspelers in dit proces:
Deel Beschrijving
De cortex De cortex, ook wel de schors genoemd, is een grote massa
van ongeveer anderhalve kilo. Het ontvangt het grootste
deel van de informatie. Onderscheiding in verschillende
delen (zie afbeelding:
Bruin: verwerking van auditieve informatie
Groen: ervaring en gevoel van ruimtelijkheid
Rood: verwerking van visuele informatie
Geel: motorische aansturing
Blauw: verwerking van tast, pijn en temperatuur
Lichtblauw: prefrontale cortex: verantwoordelijk voor
het sturen van gedachten en emoties
De Dit is een dieper gelegen structuur in het brein, aan beide
hippocampu zijden. Het scant en beoordeelt binnengekomen informatie
s en is betrokken bij de vorming van korte termijn geheugen.
Het kan ook beïnvloed worden door de amygdala.
De amygdala Er zijn twee amygdala’s, gespecialiseerde zenuwcellen die
betrokken zijn bij het ervaren, verwerken en aansturen van
emoties. Positieve emoties bevorderen het leerproces,
terwijl negatieve emoties, zoals angst en boosheid, het
kunnen hinderen.
Zenuwcellen (neuronen): De bouwstenen van bovenstaande
structuren zijn zenuwcellen. Ze hebben dendrieten voor aanvoer, een
cellichaam en een axon voor afvoer. Er zijn naar schatting 60 tot 100
miljard zenuwcellen in het brein, ze vormen complexe netwerken.
Leren en netwerken (Fire & Wire):
Bij leren nemen dendrieten toe, het aantal
verbindingen tussen zenuwcellen groeit.
Herhaalde activatie leidt tot de organisatie
of reorganisatie van neutrale netwerken.
Het principe van “Fire & Wire” benadrukt
dat wanneer zenuwcellen samen vuren, ze
zich organiseren in een netwerk, wat leidt
tot leren.
, Elektriciteit:
Informatie vertaalt zich in elektriciteit die door neuronen
reist. Dit leidt tot de afgifte van neurotransmitters in de
synaptische kloof, waardoor de elektrische impuls wordt
overgedragen.
Tussen de zenuwcellen zit een kloof. De impuls komt binnen in de pre synaptische
zenuwcel (de eerste ontvanger) en wordt omgezet in neurotransmitters. Dit zijn
chemische stofjes die door de haptische kloof naar een andere zenuwcel kan reizen.
In deze ontvangende zenuwcel, de post synaptische zenuwcel, worden de
neurotransmitters weer terug omgezet in elektriciteit.
De belangrijkste neurotransmitters:
Neurotransmitters Functies Tekort Teveel Medicijnen
Stimulerend Glutamaat Geheugen, leren, stemming Epilepsie, Memantine
alzheimer
Stimulerend Acetylcholine Spiersamentrekking, leren, Alzheimer Rivastigmine
rest and digest
(parasympaticus)
Remmend Gaba Remt angst, slaperig, Angst Diazepam,
afgenomen concentratie oxazepam
Remmend Serotonine (5-HT) Stemming, geheugen, Depressie Citalopram,
eetlust, seksuele activiteit amitriptylline
Beide: Dopamine Bewegen, plezier, Parkinson Psychose Anti-
stimulerend motivatie, leren, verslaving Parkinson,
en remmend antipsychotica
Beide: Noradrenaline Concentratie, geheugen, Depressie Amitriptylline
stimulerend fight or flight (sympaticus)
en remmend
Hersenen bestaan uit verschillende delen:
De hersenstam: reguleert basale lichaamsfuncties
Het cerebellum: coördineert bewegingen
Het cerebrum: omvat de hersenschors met verschillende
kwabben:
o Frontaalkwab: De prefrontale cortex, een deel van de
frontaalkwab, is cruciaal voor complexe denkprocessen,
persoonlijkheidsexpressie, besluitvorming en sociaal gedrag.
o Pariëtale kwab: Betrokken bij ruimtelijke oriëntatie, het
begrijpen van objecten en het integreren van zintuiglijke
informatie.
o Occipitaal kwab: Verantwoordelijk voor de verwerking van visuele informatie.
o Temporale kwab: Speelt een rol in gehoor, spraak en het verwerken van emotionele reacties.
Hersenontwikkeling bij jonge kinderen:
Het brein van jonge kinderen ontwikkelt zich door te leren via spel. Het stimuleren van specifieke
hersengebieden maakt de opslag van nieuwe informatie efficiënter.
Rust, beweging en voldoende slaap spelen essentiële rollen in geheugenconsolidatie en plasticiteit van het
brein.
Hersenen veranderen structureel en functioneel tijdens de jeugd, afhankelijk van genetica en omgeving.
Gevoelige periodes, waarin specifieke vaardigheden worden ontwikkeld, vereisen aanpassing en interactie
van volwassenen.
Van zandpad tot snelweg:
Leren begint met de vorming van ‘zandpaden’ in de hersenen, dunne verbindingen die ontstaan door
nieuwe informatie.
Herhaling en oefening transformeren deze zandpaden in ‘snelwegen’, efficiënte neurale paden die
informatie snel en effectief doorgeven.
, Peuterpuberteit:
Aspect Beschrijving
Peuters willen meer dan ze kunnen Reacties: schreeuwen, huilen.
Rollenspel als uitlaatklep.
Gedrag is onvermogen, geen onwil Afwachten tot dat de juiste verbindingen ontstaan.
Scaffolding Ondersteunende steiger tussen actueel ontwikkelingsniveau en
potentieel ontwikkelingsniveau.
Kinderen mogen opklimmen: aanmoedigen en voordoen.
Consequenties basisschool:
Aanleggen van nieuwe ‘zandpaden-wegen’ is een proces die veel tijd kost.
Oefening leidt tot snelwegen, vooral als de oefening ontstaat vanuit intrinsieke motivatie (spel).
Niet focussen op resultaten, maar op leerproces!
Kenmerken van het brein:
Kenmerk Beschrijving
Plasticiteit Continu aanpassen aan de omgeving.
Compensatie-principe Beschadigd gebied wordt gecompenseerd.
Gevoelige periodes Taal, zien, horen.
Hormonen Dopamine, serotonine, testosteron, oxytocine.
Bewegen Maakt slimmer
Chemische invloeden op het brein Ritalin, overige medicatie
Nature of nurture:
Bouwplan van intelligentie: opvoeder speelt een cruciale rol.
Oefenen om verbindingen te versterken: intelligentie kan veranderen.
Kritiek op IQ-test: mens is meer dan cijfers.
Opvoeder als extern brein: ondersteunen, stimuleren, juiste leeromgeving bieden.
Leren en het brein:
Aspect Beschrijving
Brein leert om te overleven Adequate zintuiglijke prikkels essentieel.
Emoties en leren Betekenisvol leren.
Hippocampus Veiligheid en persoonlijke relevantie.
Sociaal-constructivisme Hersenen ontwikkelen zich beter in samenwerking.
Ondersteunende rol van opvoeders Leeromgeving cruciaal
Spelen en het brein:
Voorbereiding op de ‘volwassen wereld’.
Fantasiespel leidt tot gedragsbeheersing: Imiteren via spiegelneuronen.
Tools of mind: Creatief curriculum voor diepgang.
Abnormaal spel als voorteken van stoornissen.
Voordelen van spelen:
o Creatiever.
o Beter in taal.
o Geheugen.
o Sociale vaardigheden.
Jongens vs. meisjes:
Biologische verschillen: dikkere axon verbindingen bij meisjes.
Emotionele en hormonale verschillen: testosteron, serotonine, dopamine en oxytocine.
Onderwijsaanpak op basis van de verschillen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper manonvandenbrand. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,83. Je zit daarna nergens aan vast.