Samenvatting
Samenvatting Gerodontologie
- Vak
- Gerontologie
- Instelling
- Universiteit Gent (UGent)
Samenvatting gerontologie, waarin lesnota's verwerkt zijn. Alle informatie zit er in vervat!
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 85 pagina's
Voorbeeld 4 van de 85 pagina's
In winkelwagenVerkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting: GerodontologieLes 1: Demografie, concept gezondheid volgens Huber, geriatrisch profiel, frailty,
epidemiologie van mondgezondheid bij ouderen
VERGEET NIET: tekst over concept gezondheid volgens Hubert + 2 hoofdstukken (geriatrische patiënt en
geriatrische syndromen)
Gerodontologie?
= mondzorg voor kwetsbare/zorgafhankelijke ouderen
→ rekening houdend met context (cognitief, fysiek, sociaal) en draagkracht vd patiënt (kan de patiënt de
behandeling aan?)
• Kijken eerst naar de persoon, dan naar de mond
→ Als deel van integrale zorg met focus op levenskwaliteit en functionaliteit (dus we gaan niet ieder gaatje per se vullen)
→ Gaat breder dan tandheelkundige verzorging: communicatie met patiënt, mantelzorgers, optimaliseren
organisatie mondzorg,…
Demografische veranderingen (dia 15-25)
Levensverwachting over hele wereld in stijgende lijn, waarom?
- Toegenomen hygiëne => kindersterfte daalt
- Verbetering in medische zorg: vb. ontdekking Ab => oudere sterven minder snel
- Minder geboortes + meer ouderen => omgekeerde piramide + vergrijzing
Gemiddelde levensverwachting wereld = 72 jaar
Gemiddelde gezonde levensverwachting wereld = 63J
Proportie van de ouderen belangrijk (ouderen tov jongeren, dia 21):
Super aged society: wanneer >30% vd bevolking ouder dan 60j is (vb. Japan (sinds 2015), maar laatste jaren kwamen
Duitsland, Italië,… er ook bij)
• In 2050 zal heel Europa een super aged society worden
• 60j wordt als ‘oud’ gezien, niet in Europa maar in Afrika bv is dit zeer oud!
‘Ouderen zijn een vat vol wijsheden, ga er niet vanuit dat ze geen mail kunnen sturen!’
- Prof. dr. B. Janssens
Epidemiologie:
- 70J ≠ 90J=> niet alle ouderen als zelfde generatie beschouwen (melkgebit vs
definitief gebit in WO2)
à introductie waterfluoride (±1950), introductie fluoride tandpasta (±1980)
- The heavy metal generation: AA vullingen, zware restau’s, niet gedacht aan
reinigbaarheid…
Projectie parodontale zorg Duitsland:
Piek van aantal tanden met behandelingsnood verschuift van 38J naar (in ’90) naar ±75J (2030)
=> nood veel lager op jongere lft , een aantal tanden (op oudere lft) is hoger à mensen behouden veel meer hun GE
(Terugbetaling op dit moment tss 35-60J)
à Oudere paro-pt; kan mss tremor enz hebben, -> probleem????
DUS: paro zal verschuiven naar oudere leeftijd (80j) door betere behandelingen en meer tandbehoud
+ mensen die langer leven -> terugbetaling moet hierop ingrijpen!
1
,Concept gezondheid volgens Huber (cfr. artikels, dia 30)
Definitie gezondheid (WHO 1948) = Een toestand van compleet fysiek, mentaal en sociaal welbevinden en niet
alleen de afwezigheid van ziekte of gebreken
MAAR wat met ouderen met chronische aandoeningen?
MAAR wat met veerkracht en aanpassingsvermogen?
Idealistische definitie (compleet, sociaal, mentaal...) -> niemand is compleet gezond, alles
wat niet compleet is moet dus behandeld worden???
WANT het woordje ‘compleet’ wringt hier (vb. persoon met diabetes kan zich perfect gezond voelen en hiermee
leren leven hebben)
WANT we willen niet iedereen die een klein defect heeft beschouwen als ongezond (= stigmatiserend)
• HUBERT: “The ability to adapt and to self manage, in the face of social, physical and emotional challenges”
• 1 tand missen is voor de één drama, voor de ander geen probleem. Soms is rebasing voldoende voor oudere
uit isolement te halen.
• Heeft aantal dimensies benoemt die voor mensen gelinkt zijn aan ‘gezondheid’. Deze zijn zeer belangrijk in
THK, want wat voor ons een ‘gezonde mond’ is, is voor de patiënt anders (ook mede bepaald door zijn
levenservaring,…) (dia 32-33)
NIET enkel lichaamsfuncties!
o Onderzocht dat beleidsmakers, tandartsen en verzekeraars een zeer nauwe visie hebben zonder
rekening te houden met ‘mentale dimensies’
o Patiënten scoren alle dimensies bijna evenwaardig (ook mentaal!!)
DUS “Een persoon is meer dan de ziekte die hij heeft. Focus ligt op de persoon zijn sterktes en niet op zijn
zwaktes.”
Doel van mondzorg bij kwetsbare ouderen:
= Levensloopbestendig maken van mondstatus: erin slagen om op bepaald moment (bij aanvang van chronische
ziektes) ervoor te zorgen dat mondstatus eenvoudig is, de pt zich makkelijk kan aanpassen, deze zowel esthetisch als
functioneel aanvaardbaar is en die in stand gehouden kan worden als de pt erop achteruit gaat.
Beslissingen durven nemen die de pt achteraf ten goede komen, vanaf 55j (de prof)
Context kunnen voorzien dat MH wordt overgenomen door anderen wanneer nodig.
Schat in hoe de toekomstige levensstijl zal verlopen -> minder ankers, geen SRP, all on 4...
(bv op een constructie -> moet kunnen w aangepast naar een eenvoudigere, reinigbaardere constructie indien nodig)
!! mondgezondheid bij ouderen is niet de afwezigheid van ziekte: dus het doel kan niet het behoud van tanden,
reductie van plaque, cariës, parodontitis… zijn !!
3 grote groepen
1) Vitale, relatief goed functionerende oudere (60%) -> in deze cursus nvt
2) Kwetsbare oudere (20%)
3) Zorgafhankelijke oudere (20%)
Het geriatrisch profiel (dia 42)
1. Verminderde homeostase
= proces binnen organisme dat voor stabiel evenwicht zorgt in interne milieu.
= het op peil houden van voeding- en afvalstoffen in cellen
= door homeostase de functie van elk individueel orgaan aanpassen
2
, = deze is bij jongeren zeer goed, indien er een probleem optreedt is er veerkracht eer dit een probleem
vormt. Geriatrische pt met dezelfde griep heeft zwaardere symptomen, evenwicht veel fragieler.
Veel minder reservecapaciteit vd organen bij ouderen, veel minder evenwicht
2. Chronische ziekten
= dagelijkse inname van pijnstillers (voelen tandpijn niet meer)
= vb. cholesterol, hoge bloeddruk, artrose, allergie, diabetes, incontinentie(!), nek- of rugproblemen,
hartkwalen… -> impact op tandarts!!!
→ vanaf 75j: lijden aan min. 2à3 chronische aandoeningen
3. Atypische presentatie en verloop van ziekten
- Klachtenpatroon verandert, wordt meestal armer en vager
è 85% vd ouderen heeft klinische behandelnood, en maar ±30-35% ervaart zelf behandelnood
→ belang hetero-anamnese (vb. geriatrische pt gaat amper koorts maken bij longontsteking, maar zal
sneller vallen (= zeer atypische symptomen))
- Verwikkelingen die de aandacht trekken (ontdekking andere ziekte)
- Moeilijke diagnostiek
→ risico dat de ziekte miskend wordt en dat een behandeling (te) laat
gestart wordt (cognitief nt meer ervaren, gedrogeerd onder medicatie...)
vb. acute pulpitis veel minder pijn
4. Multimorbiditeit
Multimorbiditeit: gelijktijdig voorkomen van twee of meer chronische aandoeningen
Comorbiditeit: naast hoofddiagnose (=index ziekte) enkele andere ziekten (=comorbiditeit)
- Interacties tss verschillende aandoeningen / medicijnen
- Niet gediagnosticeerde aandoeningen beïnvloeden evaluatie/behandeling van gekend probleem
- 40% vd 70-plussers heeft multimorbiditeit
5. Polyfarmacie
ð 5 verschillende medicijnen per dag
ð Poly (>5) en excessief (>9)
= Groot deel + 66j neemt pilletjes (bijna niemand neemt er geen)
= 5-10% neemt >9 medicijnen
= aandeel stijgt in de bevolking (‘aandoening in België’)
- vanaf combi 3 medicijnen is er xerostomie
- gemiddelde van 9 medicijnen (afhankelijk WZC 8-11)
- mannen = vrouwen; tanden = tandenloos
- jonger > ouder (want jongeren gaan meer klagen)
- verhoogde tegemoetkoming > geen VT
- zorgbehoevendheid stijgt (dementie!!! Ze uiten symptomen veel minder) dus medicatiegebruik daalt
3
, - Geriatrie eerste afbouw v medicatie, palliatieve afdeling bijna volledige afbouw
6. Bedreigde validiteit – verlies van functie
ADL (activities of daily living) = score die gegeven wordt o.b.v. hoe
zelfstandig ben je? (aankleden, toilet gaan, wassen, eten, tanden
poetsen...) => hoe lager score, hoe meer subsidies (WZC)
→ vrouwen scoren slechter dan mannen want hebben meer
chronische aandoeningen
IADL (instrumental ADL) = score voor huishoudelijke activiteiten
(koken, telefoon, afspraak maken, financieel...)
7. Stomato-psycho-sociale verwevenheid (hint hint)
Bv de man sterft, de vrouw vereenzaamt, sluit zich op, kan haar plan niet trekken, niet koken...
-> lichamelijk is ze oké, maar kan niet functioneren -> visceuze cirkel, meer en meer achteruit...
-> komt na een jaar op recall en de MH is ‘plots’ nihil!
Geriatrische reuzen = geriatrische syndromen:
= een syndroom waarbij 1 of meer symptomen het gevolg zijn van meerdere aandoeningen tegelijk (geassocieerd
met kwetsbaarheid en hoge leeftijd)
KENMERKEN
1. Symptomen komen vaak voor op hoge leeftijd
2. Multifactoriële etiologie
3. Komt vooral voor in combinatie met kwetsbaarheid
4. Prognostische marker voor verhoogd risico op complicaties/bijwerkingen en hogere mortaliteit
5. Geriatrische syndromen komen vaak in combinatie voor met overlap in bijdragende factoren
6. Generalistische diagnostiek en multidisciplinaire multifacet interventies zijn meest effectief
à Moeilijk om te gaan behandelen!! Reden voor opname id geriatrie. Achterhalen welke sympt’n het gevolg zijn van welke aandoening
AANDOENINGEN
1. Incontinentie
2. Syncope
3. Sarcopenie = spiermassaverlies
4. Osteoporose
5. Intoxicatie
6. Duizeligheid
7. Vallen
8. Delier = acute verwardheid
9. Ondervoeding (geen tanden; niet de hoofdoorzaak; wel sociale context, medicatie, cognitieve stoornis, vervoer supermarkt…)
10. (Slechte MH)
Vb. Duizeligheid: ofwel door gestoorde propriocepsis, verminderde spierkracht, bijwerkingen medicijnen,
orthostatische hypotensie (bloeddruk die daalt bij rechtstaan), positieduizeligheid (TA: nt meteen laten rechtstaan uit stoel)
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lottecallebaut. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53340 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen