2023-2024 Inleiding tot
gezondheidsrecht
E-lijn
Emma Degroote
2DE BACH GENEESKUNDE
,Inhoudsopgave
Regulering van de beroepsuitoefening in de gezondheidszorg ......................................................................... 5
De Belgische complexiteit ................................................................................................................................... 5
Vormen van normering ................................................................................................................................... 6
Mogelijke niveaus van normering van beroepsuitoefening ................................................................................ 6
Mogelijke vormen van regulering ....................................................................................................................... 6
Uitoefening gezondheidzorgberoepen............................................................................................................. 7
Wet uitoefening gezondheidszorgberoepen WUG .............................................................................................. 7
Vroegere systema8ek KB 78 .......................................................................................................................... 7
Huidige systema8ek KB 78 ............................................................................................................................. 8
Geregelde beroepen in huidige WUG ....................................................................................................... 8
Uitoefening van de opperberoepen .................................................................................................................... 8
Voorwaarden voor uitoefening van de geneeskunde .................................................................................... 8
Diploma ..................................................................................................................................................... 8
Taalvereiste ............................................................................................................................................... 9
Visum en porKolio..................................................................................................................................... 9
Inschrijving orde........................................................................................................................................ 9
Erkenning .................................................................................................................................................. 9
Uitoefenen van de geneeskunst .................................................................................................................. 10
Uitoefening van de geneeskunde............................................................................................................ 10
Casussen: ................................................................................................................................................ 11
De uitoefening van de tandheelkunde .................................................................................................... 12
De artsenijbereidkunde........................................................................................................................... 12
Uitoefenen van geestelijke gezondheidszorgberoepen ............................................................................... 13
Klinisch psycholoog en klinisch orthopedagoog in WUG ........................................................................ 13
Uitoefening psychotherapie .................................................................................................................... 13
Uitoefenen van hulpberoepen .......................................................................................................................... 14
Kinesitherapie .............................................................................................................................................. 14
De uitoefening van vroedvrouwkunde ........................................................................................................ 14
Uitdrukkelijk verboden handelingen van vroedvrouw ............................................................................ 15
Verhouding arts-vroedvrouw .................................................................................................................. 15
De verpleegkunde ........................................................................................................................................ 15
Verpleegkundige verantwoordelijk voor algemene zorg vs basisverpleegkundige ................................. 16
Verpleegkundig specialist........................................................................................................................ 18
Paramedische beroepen .............................................................................................................................. 18
Ondersteunende geestelijke gezondheidszorgberoepen ............................................................................. 19
Zorgkundige ................................................................................................................................................. 19
Ambulancier-hulpverlener ........................................................................................................................... 19
Uitoefenen van zorg door niet gezondheidszorgberoepen ............................................................................... 19
Mantelzorger ............................................................................................................................................... 19
Oriënta8etests ............................................................................................................................................. 19
De kwaliteitswet ........................................................................................................................................... 20
Inleiding kwaliteitswet...................................................................................................................................... 20
Toepassingsgebied ....................................................................................................................................... 21
Algemene kwaliteitsvereisten ........................................................................................................................... 21
Diagnos8sche en therapeu8sche vrijheid .................................................................................................... 21
Beginsel van therapeu8sche vrijheid ...................................................................................................... 21
Sac8onering van schending van therapeu8sche vrijheid ........................................................................ 21
2
, Beperkingen op therapeu8sche vrijheid ................................................................................................. 22
Voorbehouden prescrip8erecht .............................................................................................................. 22
Pa8ëntkarakteris8ek .................................................................................................................................... 22
Gevolgen van de karakterisa8e ............................................................................................................... 23
Omkadering ................................................................................................................................................. 23
Kleine vlag – grote lading! ....................................................................................................................... 23
Anxiolyse en anesthesie............................................................................................................................... 23
Eisen bij anesthesie en anxiolyse ............................................................................................................ 23
Risicovolle verstrekkingen ....................................................................................................................... 24
Con8nuïteit en permanen8e ....................................................................................................................... 24
Con8nuïteit ............................................................................................................................................. 24
Permanen8e............................................................................................................................................ 24
Voorschrib ................................................................................................................................................... 25
Voorschrib voor geneesmiddelen of gezondheidsproducten ................................................................. 25
Verwijsvoorschrib ................................................................................................................................... 25
Groepsvoorschrib ................................................................................................................................... 26
Prak8jkinforma8e ........................................................................................................................................ 26
Casus: ...................................................................................................................................................... 26
Kwaliteitswet ........................................................................................................................................... 26
Pa8ëntendossier .......................................................................................................................................... 27
Toegang tot gezondheidsgegevens .............................................................................................................. 28
Structuur en organisa8e prak8jkvoering ..................................................................................................... 28
What if things go wrong? .............................................................................................................................. 29
Klachtrecht........................................................................................................................................................ 29
Voorwaarden op klacht in te dienen bij ombudsdienst .......................................................................... 29
Door wie? ................................................................................................................................................ 29
Klachtbemiddeling ....................................................................................................................................... 30
Ombudsdienst ......................................................................................................................................... 30
Klachtbehandeling ....................................................................................................................................... 31
Federale toezichtscommissie .................................................................................................................. 31
Tuchtrecht ......................................................................................................................................................... 32
Orde der artsen............................................................................................................................................ 32
Tuchtmaatregelen ................................................................................................................................... 33
Structuur Orde der artsen ....................................................................................................................... 33
Aeandeling van een klacht.......................................................................................................................... 35
Klachten indien bij Orde der artsen ........................................................................................................ 35
Standaardprocedure ............................................................................................................................... 35
Foutaansprakelijkheid....................................................................................................................................... 36
Burgerlijke aansprakelijkheid ....................................................................................................................... 37
1A Fout .................................................................................................................................................... 37
1B Schade................................................................................................................................................ 40
1C Causaal verband ................................................................................................................................. 41
Productaansprakelijkheid ............................................................................................................................ 41
Leveren van bewijs: ................................................................................................................................. 41
Strafrechtelijke aansprakelijkheid ................................................................................................................ 42
Cons8tu8onele bestanddelen voor strafrechtelijke aansprakelijkheid ................................................... 42
Tuchtrechtelijke aansprakelijkheid............................................................................................................... 42
Cumula8e..................................................................................................................................................... 42
Foutloze aansprakelijkheid ............................................................................................................................... 43
Gemeen aansprakelijkheidsrecht................................................................................................................. 43
Foutloze/objec8eve aansprakelijkheid ........................................................................................................ 43
Verplichte verzekering/fonds .................................................................................................................. 43
Fonds medische ongevallen .............................................................................................................................. 44
3
, Schade als gevolg van gezondheidszorg....................................................................................................... 44
Uitgesloten schade door fonds ............................................................................................................... 44
Vergoeding bij MOZA/MOMA ...................................................................................................................... 45
Voorwaarden voor vergoeding MOZA..................................................................................................... 45
Voorwaarden voor vergoeding MOMA ................................................................................................... 46
Het fonds .......................................................................................................................................................... 46
procedure voor het fonds ............................................................................................................................ 46
Wat na de beslissing van het fonds.............................................................................................................. 46
Woodclap ..................................................................................................................................................... 47
Vragen .............................................................................................................................................................. 47
Antwoorden ...................................................................................................................................................... 50
4
, Regulering van de beroepsuitoefening in
de gezondheidszorg
De Belgische complexiteit
Verschillende niveaus
- Federaal = over heel het land
ñ Pa9ëntenrechten
- 3 gemeenschappen = gekoppeld aan de
persoon, taal
ñ Cultuur
ñ Onderwijs
ñ Organisa9emodellen: woonzorgcentra,
eerstelijnszorg
- 3 gewesten = gekoppeld aan de grond
ñ Milieu: nieuw ziekenhuis moet
voldoen aan milieuweGen
ñ Verkeer
- Brussel nog complexer = gewest maar is ook deel van het Vlaams en Frans
gemeenschap
Grote complexiteit qua bevoegdheden, financiering, administra9e, adviesorganen
- 9 ministers van Volksgezondheid => interministeriële conferen9e van volksgezondheid
ñ Proberen compromis te maken over aspecten van gedeelde bevoegdheid
- Geld = federaal (ziekteverzekering) <--> preven9e = gemeenschap
ñ Federaal wil eerst zelf geld geven => minder geld voor preven9e
=> Gezondheidszorg kan door complexiteit moeilijk evolueren
Belgische gezondheidszorg
Federaal niveau
RIZIV ziekteverzekering, organisa8e ziekenhuizen,
& uitoefening gezondheidszorg, geneesmiddelen
FOD-volksgezondheid en gezondheidsproducten, medische
hulpmiddelen, pa8ëntrechten Verplichte verzekering
geneeskundige verzorging via
Gemeenschappen sociale bijdragen =
ziekteverzekering
Departement welzijn, Ouderenzorg, gehandicaptenzorg incl.
volksgezondheid en gezin uitkeringen, GGZ, eerstelijnszorg, thuiszorg,
revalida8e, gezondheids- & ziekteprevenIe.
5
, Vormen van normering
Mogelijke niveaus van normering van beroepsuitoefening
Normen over hoe gaan we onze beroepen beschermen (regels)
- Titelbescherming: iedereen die aan bepaalde voorwaarde voldoet mag zich …
noemen
ñ Arts niet, specialisa9e wel
- Uitoefening: wie mag welke handelingen stellen
ñ Beroep arts wel onder beschreven: diploma => bevoegd om handeling te
stellen
Normen over samenwerking met andere beroepsgroepen
- Delega9e = piramidaal structuur: arts … telkens meer ondersteunend
- Doorverwijzing = horizontaal model
- Samen handelen = coöpera9ef model: geïntrigeerde model
ñ Totaliteit bevoegd om handelingen te stellen
Normering van de wijze van uitoefening van het beroep in rela9e met pa9ënt of cliënt
- Pa9ëntenrechten
Mogelijke vormen van regulering
We#elijk bekrach9gde normen: hoe hoger niveau hoe belangrijker de wet
1. Europese normen: belangrijkste niveau
- Verordeningen: wet met directe werking
ñ Covid safety app met cer9ficaat: overal dezelfde waarde in Europa
ñ GPDR: basis privacyregels overal binnen Europese unie =
- Richtlijnen: harmoniseren
ñ Grensoverschrijdende gezondheidzorg: terugbetaling buitenland = hier
ñ Beroepskwalifica9es: Minimale voorwaarden voor diploma
˃ Diploma Griekenland = België
ñ Richtlijn < verordening: Richtlijn --> na9onale wet, kan afwijken van richtlijn
- Verdragen: Europees verdrag voor de rechten van de mens
ñ Land mag geen wet invoeren die niet streed met deze normen
2. Formele weGen = goedkeuring in parlement
- WeGen = goedkeuring op federaal parlement Onderverdeling want een niveau kan
niet beslissen over iets waar ander
- Decreten = goedkeuring op gewest of gemeenschap
niveau over bevoegd is
- Ordonnan9es = goedkeuring in Brussel
3. Uitvoeringsbesluiten: basisregels/kader in wet, details in besluit
- KB = koninklijk besluit = besluit van regering ondertekend door koning
- BVR = besluit van Vlaamse regering
- MB = ministerieel besluit (minder waard)
4. Deontologische code geneeskunde: weinig/tot niks juridisch waard want niet bekrach9gd
- Gezaghebbend, niet juridisch bindend => tuchtrecht
6
,Normen ontstaan door autoregulering
- Door weGelijk geregelde organen: grotere juridische waarde
ñ Orde der artsen: moet hierbij zijn
ñ Orde der apothekers
ñ Psychologencommissie
- Door vrij opgerichte organen: vrije keuze om hierbij te gaan
ñ Beroepsverenigingen: VAS
Normen met en zonder sanc4oneringsmogelijkheden
- Strafrechtelijke sanc9es (gevangenisstraf, geldboete, werkstraf)
ñ Schending van beroepsgeheim
- Administra9eve geldboeten: toezicht commissie
ñ Maatregelen wanneer kwaliteit van zorg niet genoeg
ñ Niet straforgaan maar administra9ef orgaan: enkel geldboetes
- (civielrechtelijke) Schadevergoeding: burgerlijke par9j
ñ Pa9ënt die schadevergoeding krijgt voor de fout van arts te compenseren
- Beroepsspecifieke/tucht- sanc9es (waarschuwing, berisping, schorsing, schrapping…)
Uitoefening gezondheidzorgberoepen
Wet uitoefening gezondheidszorgberoepen WUG
= basiswet over uitoefening van gezondheidszorgberoepen
- Wet van 10 mei 2015 (KB 78): beroepen die erkend zijn ‘in’ de gezondheidzorg
- Piramide: beroepen piramidaal structureren
ñ Bovenaan ‘belangrijkste’ = artsen
ñ Ouderwets?
- Duim afdruk: diploma = mag beroep uitoefenen
ñ Veranderd: kwaliteitswet
- Verbodsbord: wet in nega9eve wijze
beschreven
ñ Enkel zij die aan voorwaarden voldoen
zullen niet bestrad worden
Vroegere systema,ek KB 78
10/11/1967: Piramide van 2 lagen
- Artsen, tandartsen, vroedvrouwen =
autonome beroepen
ñ Regeling bij weg
- Paramedische beroepen = helpers
ñ Regeling bij KB (lager niveau)
7
,Huidige systema,ek KB 78
Huidige piramide = complexer en logica zoek 🥲🇧🇪
- Hoe lager in de piramide, hoe minder je te zeggen hebt
- Hulpberoepen aoankelijk van opperberoepen om beroep te mogen uitoefen
ñ kinesitherapeuten: voorschrid
nodig om beroep te mogen
uitoefenen
˃ Wel autonomie: kunnen
voorschrid zelf ‘invullen’
ñ Verpleegkunde: binnen grenzen
van voorschrid blijven
- Apotheek zoek = atypisch beroep
ñ Voeren geen ‘behandeling’ uit bij PT
Geregelde beroepen in huidige WUG
1. Geneeskunst, klinische psycholoog en orthopedagoog
- Geneeskunst
ñ Geneeskunde: geneeskunde en tandheelkunde
ñ Artsenijbereidkunde
2. Kinesitherapie
3. Verpleegkunde, vroedkunde, paramedische beroepen, ondersteunende (geestelijke)
gezondheidszorgberoepen
4. Zorgkundige, ambulancier-hulpverlener
Uitoefening van de opperberoepen
Voorwaarden voor uitoefening van de geneeskunde
1. Diploma
2. Taalvereiste
3. Visum + porrolio
4. Inschrijving Orde
5. Erkenning
Diploma
1. Houder van we#elijk diploma doctor in geneeskunde
- Behaald in België
- Behaald in andere lidstaat van EU: richtlijn beroepskwalifica9es
2. Diploma laten viseren bij door het Directoraat-generaal Gezondheidszorg
- Viseren van diploma = administra9eve formaliteit om echtheid van diploma te
verifiëren
ñ Gebeurt automa9sch
- Vrijstelling van visum: 9jdelijke verrich9ng van geneeskundige ingrepen MAAR moet
op wetge wijze geneeskunde uitvoeren in andere lidstaat van EU
8
,Taalvereiste
= toekomstmuziek
- Om beroep te mogen uitvoeren, moet je voldoende kennis van taal hebben
(Ne/Fr/Du)
- Bewijs van voldoende kennis
ñ Diploma secundair, hoger of universitair onderwijs
ñ Cer9ficaat op niveau op basis van diploma: voornamelijk voor ‘buitenlanders’
˃ Master --> C1
˃ Bachelor --> B2
- Niet van toepassing voor beoefenaars die 9jdelijk overkomen voor 1 opera9e
Visum en por9olio
= bekwaamheid om de facto zijn beroep uit te oefenen, ‘licence to prac9ce’ (<--> duim
afdruk)
- Verplicht bijhouden van porfolio: aantoonbare bekwaamheid en ervaring
ñ Geen con9nuüm tussen studeren en visum bij te houden
˃ Onderwijs = Vlaamse bevoegdheid
˃ Visum porrolio = federale bevoegdheid
ñ Wat is een voldoende porrolio: geen weGelijke invulling, enkel dat het moet
˃ Kan opgevraagd worden door gezondheidsinspecteurs en PT!!
˃ Noodzakelijk om goed bij te houden om problemen te voorkomen
- Visum op basisdiploma <--> visum als reflec9e van
bekwaamheid
ñ Als arts specialiseer je => niet meer op alle
vlakken even bekwamen
˃ Cardioloog <--> psychiater
ñ Enkel bevoegd om specialisa9e uit te voeren
Inschrijving orde
Inschrijving op de lijst van de respec9evelijke beroepsorde = Orde der Artsen
- VOORWAARDE om beroep te kunnen beoefenen!!
ñ Ac9ef hier iets voor doen: inschrijven in provincie waar je wil werken
Geen Orde der Tandartsen: geen weGelijk tuchtrecht1
- Beroepsorganisa9es voor tandartsen = vrijblijvend
Erkenning
= 9tel aanvragen als arts ≈ 9telbescherming
- Niet erkende arts die beroep uitoefent ≠ onwetg uitvoering geneeskunde
ñ Pa9ënt zal niet terugbetaald worden
- Belangrijk bij diensten in ziekenhuis
1
Tuchtrecht = oordelen over de eer en de waardigheid van het beroep
9
, Uitoefenen van de geneeskunst
Uitoefening van de geneeskunde
Wet regelt echt artsenmonopolie
- Monopolie exclusie = enkel maar wij, als arts mogen geneeskunde uitoefenen
ñ Iemand anders = strafrechtelijke sanc9es
ñ Uitzonderingen: tandheelkundigen en vroedvrouwen
˃ Artsen niet bevoegd voor tandheelkunde: behalve stomatologie
˃ Vroedvrouwen: autonome handelingen stellen2
- Monopolie theore4sch algemeen: elke arts mag alle voorbehouden handelingen
stellen.
Algemeenheid van monopolie wordt illusie door:
1. Door zorgvuldigheidsbeginsel
2. Door beperking in ‘Kwaliteitswet’: huisarts zou hartopera9e mogen doen
ñ art. 9 ‘De gezondheidszorgbeoefenaar verstrekt enkel gezondheidszorg
waarvoor hij over aantoonbare bekwaamheid en ervaring beschikt’
3. Door specialisa9e en bijzondere beroeps9tels
ñ 42 erkende specialiteiten
ñ Sommige specialiteiten zijn voorwaarde voor erkenning van specialis9sche
presta9es
ñ Andere zijn van belang voor erkenning van diensten of zorgprogramma’s
Onwe7ge uitoefening van de geneeskunde
= Wapen in strijd tegen kwakzalverij en misbruik pa9ënten
- Maar zeer ruime delictsomschrijving + straffen te laag
- Speerpunt in discussies over:
ñ Grens kunnen trekken tussen geneeskunde en ondersteunende beroepen
˃ Maar waar? Life-coaches verbieden?
ñ Alterna9eve of niet-conven9onele geneeswijzen
˃ Als iemand keuze maakt voor alterna9eve geneeswijzen, is het dan
niet het probleem van de PT zelf?
Voorbehouden terrein is nega4ef omschreven door kwalifica9e van ‘onweAge uitoefening’.
Volgens (art. 3, § 1, al. 2): onwe7ge uitoefening (OU) is gewoonlijk handelingen stellen die
tot doel hebben of worden voorgesteld tot doel te hebben: onderzoeken van
gezondheidstoestand, opsporen van ziekten en gebrekkigheden, stellen van diagnose,
instellen of uitvoeren van behandeling van fysieke of psychische, echte of vermeende
pathologische toestand
Andere gezondheidzorgberoepen mogen bepaalde handelingen ook stellen.
Essen9eel om onderscheid te maken met andere beroepen.
2
strikt bepaalde voorwaarden zie ‘de uitoefening van vroedvrouwkunde’
10
