Recht
1. Inleiding..................................................................................................................................................... 3
1.1 Definie vi het begrnp recht.........................................................................................................................3
1.1.1 Een geheel van regels.............................................................................................................................4
1.1.2 Opgesteld door de samenleving.............................................................................................................5
1.1.3 Belangen van de enkeling worden geordend.........................................................................................7
1.1.4 Afdwingbaarheid van het recht..............................................................................................................7
1.2 Eikele belvigrnjke begrnppei bniiei de vlgemeie coitext vi het recht....................................................8
1.2.1. Rechtssubject en rechtsobject...............................................................................................................8
1.2.2. Genotsbekwaam en handelingsbekwaam.............................................................................................9
1.2.3. Rechtsfeit en rechtshandeling...............................................................................................................9
1.3 Iidelnig vi het recht.....................................................................................................................................9
1.3.1 Privaatrecht............................................................................................................................................9
1.3.2 Publiekrecht..........................................................................................................................................10
1.3.3 Natonaal recht.....................................................................................................................................10
1.3.4 Internatonaal recht..............................................................................................................................10
1.4 Broiiei vi het recht..................................................................................................................................11
1.4.1. Grondwet.............................................................................................................................................11
1.4.2. Wetgevende akten: wet, decreet en ordonnante..............................................................................13
1.4.3. Gewoonte............................................................................................................................................14
1.4.4. Rechtspraak.........................................................................................................................................14
1.4.5. Rechtsleer............................................................................................................................................15
1.4.6. Algemene rechtsbeginselen en billijkheid...........................................................................................15
1.4.7. Internatonale regelgeving...................................................................................................................15
2. Staatsrecht............................................................................................................................................... 16
Ter nllustrviee jeugdbeschermnig.......................................................................................................................16
Ter nllustrviee persoiei met eei berperknig.....................................................................................................17
2.1. Iilendnig.......................................................................................................................................................17
2.1.1. Rechtsstaat !!! (examen).....................................................................................................................17
2.1.2. Democrate..........................................................................................................................................18
2.1.3. Scheiding der machten........................................................................................................................18
2.1.4. Federale staat......................................................................................................................................19
2.2. De federvle structuur..................................................................................................................................19
2.2.1. De samenstelling van de federale WM................................................................................................19
2.2.2. De samenstelling van de federale UM................................................................................................21
2.2.3. De bevoegdheid van het federaal Parlement......................................................................................22
2.2.4. De bevoegdheid van de federale Regering.........................................................................................26
2.3 Gemeeischvppei.........................................................................................................................................27
2.3.1. Samenstelling WM (Vlaams Parlement)..............................................................................................27
Gemeenschappen..........................................................................................................................................28
Gewesten.......................................................................................................................................................29
2.3.2. Samenstelling UM (Vlaamse Regering)...............................................................................................29
2.3.3. Bevoegdheden van de Gemeenschappen en de Gewesten EXAMEN!!!!...........................................30
2.4. De Pro nicne.................................................................................................................................................32
1
, 2.5. De Gemeeite...............................................................................................................................................34
2.6. De coitrole-orgviei vi de federvle stvvt, de gemeeischvppei ei de gewestei !!!! EXAMEN (IN CASUS
HERKENNEN)......................................................................................................................................................35
2.7. Iiterivioivle orgvinsvies.........................................................................................................................38
3. Gerechtelijk recht..................................................................................................................................... 38
3.1. Rechtbvikei ei Ho ei (be oegdhedei !!!! op exvmei ni cvsus herkeiiei)............................................38
3.1.1. De rechterlijke macht..........................................................................................................................38
3.1.2. De rechtbanken...................................................................................................................................39
3.2. Procedure oor de rechtbvikei..................................................................................................................56
3.2.1 De burgerlijke procedure......................................................................................................................56
3.2.2 De strafrechtelijke procedure...............................................................................................................59
3.3 Het behvidelei vi coifnctei buntei de rechtbvikei...............................................................................62
Gerechtelijk recht: oefeningen..................................................................................................................... 63
Oefeinig 1..........................................................................................................................................................63
Oefeinig 2..........................................................................................................................................................63
Oefeinig 3..........................................................................................................................................................63
Oefeinig 4..........................................................................................................................................................64
Oefeinig 5..........................................................................................................................................................64
Oefeinig 6..........................................................................................................................................................64
Oefeinig 7..........................................................................................................................................................64
Oefeinig 8..........................................................................................................................................................65
Oefieinig 9........................................................................................................................................................65
4. Burgerlijk recht........................................................................................................................................ 65
Persoiei- ei fvmnlnerecht..................................................................................................................................65
4.1. Iilendnig.......................................................................................................................................................65
4.2. De persooi vls nidn ndue de beschermnigsstvtutei vi de ivtuurlnjke persooi.........................................66
4.2.1. Rechts-of genotsbekwaamheid v. handelingsbekwaamheid..............................................................66
4.2.2. Beschermingsstatuut voor meerderjarige handelingsonbekwamen: het bewind..............................67
4.2.3. Dwangopneming van geesteszieken...................................................................................................71
4.3. De persooi ni fvmnlne erbvid.....................................................................................................................74
4.3.1. Biologische afstamming.......................................................................................................................74
4.3.2. Adopteve afstamming........................................................................................................................83
4.3.3. Articicle of kunstmatge afstamming................................................................................................86
4.3.4. Familienaam (niet kennen)..................................................................................................................88
4.4. De persooi ni pvrtier erbvid....................................................................................................................88
4.4.1. Inleiding...............................................................................................................................................88
4.4.2. Huwelijk...............................................................................................................................................89
4.4.3. Ongehuwd samenwonen...................................................................................................................100
4.4.4. Echtscheiding.....................................................................................................................................105
5. Aansprakelijkheid (valt weg).................................................................................................................. 109
2
,6. Beroepsgeheim...................................................................................................................................... 109
6.1. Begrnpsomschrnj nig..................................................................................................................................110
6.2. Jurndnsche bvsnse vrt. 458 Sw......................................................................................................................111
6.2.1. Wie is gebonden aan beroepsgeheim?.............................................................................................111
6.2.2. Wat is de inhoud van beroepsgeheim?.............................................................................................113
6. 2.3. Uitzonderingen op beroepsgeheim..................................................................................................114
6.2.4. Gevolgen van schending beroepsgeheim..........................................................................................122
6.3. Beroepsgehenm ni prvkijk.........................................................................................................................123
Hoe past dit in het orthopedagogisch grondplan?
Uitgangspunt: autonomie, bij samenleven afspraken om samenleven geordend
te laten verlopen: recht
Orthopedagogisch begeleider: juridische context
macro-niveau (‘jurndnsch belend’)
o Internatonaal: kinderrechtenverdrag (vb: kinderen worden
betrokken in de echtscheiding van hun ouders)
o Belgische regels: jeugdbeschermingswetgeving (MOF)
o Vlaamse regels: decreet integrale jeugdhulp
meso-niveau (‘jurndnsche vctorei’)
micro-niveau (‘dvgelnjkse begelendnig clnëitei ei gezniiei’)
o dagdagelijkse handelingen die door het recht bepaald zijn
Lerei sntuvies door eei jurndnsche brnl beknjkei!
1. Inleiding
Brussel: Hof van Cassate --> procedurefouten
heb jij een eerlijk proces gekregen of niet MAAR GEEN UITSPRAAK
Als zij u gelijk geven, wordt het verbroken
Spaghetti-arrest:
De zaak Dutroux: 2 meisjes die leven vanuit de kelder zijn gehaald, en om
geld in te zamelen voor de advocaten van die meisjes gingen ze een spaghetti
avond organiseren. De onderzoeksrechter was uitgenodigt, is geweest en
heef een grats spaghetti gekregen en een pen. Maar de advocaat van Marc
Dutroux vond dit niet correct. Hij zei dat een rechter onpartjdig moet zijn.
Deze zaak is voor het Hof van Cassate gekomen en de onderzoeksrechter
was van de zaak gehaald
1.1 Deinite van het begrip recht
Algemeen
Elke mens kan in principe doen en laten wat hij wilt, maar omdat we samenleven met
andere mensen moeten er op een bepaald moment afspraken gemaakt worden om
het samenleven goed te laten verlopen. Er worden ook afspraken gemaakt over hoe
men gezag gaat afdwingen en zorgen dat iedereen de regels gaat naleven
Voorbeeld in traditoneel samenlevingsmodel: Gvcvcv-rechtbvikei
3
, Betekent leterlijk: het recht op het gras
Binnen de traditonele samenlevingsvorm in Rwanda, heb je die rechtbanken
die de regels gaan afdwingen.
Soort van volksrechtbanken, als er zich een soort juridisch probleem gaat
stellen in een bepaald dorp, gaat men alle inwoners van dit dorp laten
samenkomen en deze samen laten bespreken hoe men dit probleem gaat
oplossen, olv de dorpoverste
Genocide (volksmoord) werden op dezelfde manier berecht via die
Gacacarechtbanken
Werkt op dezelfde manier als het hof van assisen bij ons (jury)
Deinite:
Het recht* ns eei geheel vi regels, opgesteld door de svmeile nig, wvvrdoor
de belvigei vi de eikelnigei dne ni de gemeeischvp le ei geordeid
wordei, door mnddel vi socnvle dwvig.
Elk element v/d deinite is belangrijk
1.1.1 Een geheel van regels
Geschreven en ongeschreven
Geschreven rechtsregel: een wet in het wetboek
Ongeschreven rechtsregel: staat niet opgeschreven maar is wel van
toepassing
Vb: Lopende zaken*: Deze ongeschreven rechtsregel houdt in dat
de bevoegdheden van de Regering (uitvoerende macht) worden
beperkt tot de meest dringende zaken en de minst belangrijke
zaken, op het ogenblik dat er geen parlementaire controle meer
mogelijk is. Dit wordt gecontroleerd door de Raad van State.
o Lopende zaken = Dringende zaken + Minst belangrijke zaken
o Vb: crisismaatregelen (dringen) mag wel
o legermannen sturen naar het buitenland mag niet (dringend)
Scheiding der machten: principe dat is geschreven in 18 e eeuw
door Montesquieu, hij is tegen het feit dat alle macht bij de koning
zit.
Raad van state: Hoge rechtbank
o Wanneer de regering een beslissing heef gemaakt die geen
lopende zaak is, kan de raad van state deze beslissing
vernietgen
UM (uitvoerende macht) = koning
+ regering
- Zorgen dat de weten
worden uitgevoerd.
4
WM (wetgevende macht) = RM (rechterlijke macht) =
, Natonaal en internatonaal
Natonaal: een recht die maar in 1 enkel land van toepassing is (bv strafrecht)
Internatonaal: recht dat in meerder landen van toepassing is (bv:
kinderrechtenverdrag)
1.1.2 Opgesteld door de samenleving
(vertegenwoordigers van) de samenleving
We kunnen niet alle belgen laten stemmen voor alle weten dus worden er
vertegenwoordigers aangeduid die in naam van de samenleving bepaalde
weten gaan beslissen = INDIRECTE DEMOCRATIE
Weerspiegeling van wat leef binnen de maatschappij
GEVOLG: recht is wijzigbaar
Voorbeeldei
Voorwaardelijke vrijlatng: De wet LeJeuie ( roeger)e als een
gedetneerde 1/3 van zijn straf heef uitgezeten, dan kan die
voorwaardelijk vrijkomen. Maar Michelle Martn was veroordeeld tot
30j en na 10j heef ze de aanvraag voor voorwaardelijke vrijlatng in en
deze wordt goedgekeurd. Belgic was hier niet mee akkoord. Dit leidde
ertoe dat er een nieuwe wet is ontstaan De wet Mvrii, deze zegt dat
er een verstrenging is van de voorwaarden van de voorwaardelijke
vrijlatng
Abortus: pas in belgie 1990 is de abortuswetgeving aanvaard. Deze
vonden we terug in de strafwet, men zei dus dat abortus niet
toegelaten is buiten onder bepaalde voorwaarden. Dit was
stgmatserend (vrouwen voelden zich slecht omdat het niet echt
mag), sinds 2018 wordt abortus geregeld in een aparte wet
Euthanasie wetgeving: Maar toegestaan in 3 landen ter wereld (belgie,
nederland en luxemburg)
Juridisering van de samenleving
Inhoudt in dat hoe ingewikkelder de samenleving wordt, hoe meer
rechtsregels je zult krijgen
Voorbeeld:
Alles wat te maken heef met de kunstmatge voortplantng (IVF,
inseminate). Er is hier een wet (2007), hiervoor was er geen wet, maar
men vond dit noodzakelijk omdat het meer en meer wordt gebruikt. Er
staan in die wet leefijdsgrenzen (tot welke leefijd aanvaarden we dat
een vrouw gebruik maakt van deze technieken = max 48)
Internetcriminaliteit: is de laatste jaren ontwikkeld. De strafwet
(1867), toen was er geen internet dus stond dit er nog niet in. Maar nu
zijn er daarrond nieuwe regels
5
,Zwntserlvid
Heef een directe democrate in bepaalde deelgemeente
Burgers gaan zelf weten maken, dan spreken we van landsgemeinde (=
landsvergaderingen
Lvidsgemenide
Alle burgers gaan samenkomen en de regelgeving maken
6
, landsvergadering
Recht ns wnjzngbvvr (ge olg vi dne jurndnsernig vi de svmeile nig)
Alle nieuwe weten en wijzigingen van de weten komen in het Belgische staatsblad!
Staatsblad breekt opnieuw record (DS, 5 december 2017)
De teller voor het Staatsblad staat vandaag op 107.448 pagina’s. Dat is het hoogste aantal
ooit, meldt Wolters Kluwer Belgium. En dan moet december nog passeren.
Het is pas voor de derde keer in zijn 186-jarig bestaan dat het Staatsblad de kaap van
100.000 pagina’s rondt. Het vorige record dateert uit 2014. Toen telde het Staatsblad
107.270 pagina’s. Vorig jaar bereikte het Staatsblad een dikte van 92.250 pagina’s. (…)
De belangrijkste leverancier van weteksten blijf het federale niveau, met 55,4 procent.
Vergeleken met 20 jaar geleden is dat een daling met 9,3 procent, wat wellicht een gevolg is
van de opeenvolgende staatshervormingen. De decreten van de Vlaamse gemeenschap en
van het Waals Gewest waren goed voor respectevelijk 14,5 en 13,6 procent van de
gepubliceerde teksten.
1.1.3 Belangen van de enkeling worden geordend
WETEN WAT RECHTEN EN PLICHTEN ZIJN
WETEN HOE RECHTEN EN PLICHTEN UITOEFENEN
“IEDEREEN WORDT GEACHT DE WET TE KENNEN”
Kan genuanceerd worden: als je na de les gaat shoppen, je gaat de inno
binnen en ziet een mooie jas van 500 euro, je steelt deze, en moet voor
diefstal voor de rechtbank komen. Dan kan je niet zeggen ‘ik wist niet dat dit
niet mocht’ MAAR bij ingewikkelde rechtgevingen kan er milder opgetreden
worden omdat het als ‘leek’ niet vanzelfsprekend is om deze te kennen.
1.1.4 Afdwingbaarheid van het recht
Afspraak binnen de samenleving
Wat is afdwingen?
Verbod: verplichten iets NIET meer te doen
Vb: een drummer die in een appartement woont en liefst na 22u
drumt en de buren klagen, er wordt een zaak opgesteld bij de
vrederechter, deze kan u verbieden om na 22u te drummen
Gebod: vragen om IETS te doen
Vb: achterstallige huur betalen
Schadevergoeding: schade die je hebt aangebracht vergoeden
Vb: Je botst tegen een andere auto moet je de schade bepalen
Straf bij een misdrijf: overheid bepaalt straf
Vb: Vijf tot ten jaar gevangenisstraf voor een diefstal bij nacht
Verschil met morele, conventonele en religieuze regels (voorbeelden)
Morele regel: je moet eerlijk zijn, respect hebben (maar je wordt hiervoor niet
voor de rechtbank gesleept)
7
