E-Lijn: Recht
De krachtlijnen van de patiëntenrechtenwet
De patiëntenrechtenwet
° 2002: om de patiëntenrechten te beschermen, juridische verhouding tussen arts en
patiënt verduidelijken en opheffen van betwistingen over inzagerecht
- Werd beknopt geschreven
- Nieuwe normen werden ingevoerd (vertegenwoordigers van onbekwaamheid,
klachtenbemiddeling en voorafgaande wilsverklaring)
- Het toepassingsgebied is bewust zeer breed (op elke vorm van gezondheidszorg
toepasbaar). Ook op de niet-curatieve geneeskunde (vb: arbeidsGK). Dus alle
beroepsbeoefenaars in de gezondheidszorg moeten zich hieraan houden.
De wet moet nageleefd worden ʻbinnen de perkenʼ van hun bevoegdheden, maar bevat
geen sanctieregeling.
DUS: het is een gevolg van principiële keuze (levert vaak complexe discussies op).
De wet kan wel een grondslag zijn van:
- Schadevergoeding (bij bewezen causaal verband tussen schade en schendingen van de
wet)
- Autonome vorderingen (vb: inzage van dossier op straffe van dwangsom)
- Tuchtstraffen of arbeidsrechtelijke maatregelen (in extreme gevallen)
Overzicht van de gewaarborgde rechten
1. Recht op kwaliteitsvolle ʻdienstverstrekkingʼ (art °5)
= Bekrachtiging van het zorgvuldigheidsbeginsel
Omvat ook verbod van discriminatie en principe van eerbiediging van de zelfbeschikking
van de patiënt
MAAR: De patiënt mag alleen de zorg krijgen die hij nodig heeft, niet degene die hij eist
1
, Geneeskunde Tom Balthazar
Beperkt door: schaarse middelen en financiële mogelijkheden
2. Recht op vrije keuze
= Bevestiging van vrije keuze, maar ook de mogelijkheid om deze allertijden aan te passen
MAAR: beperking hierbij bij een aantal keuzes (vb: controle arts, arbeidsarts, arts-
deskundige, arts in gevangenis…)
Ook beperkingen door intra-muraal verband (overeenkomst met ziekenhuis en
organisatorisch) en beschikbaarheid van de artsen zelf
3. Recht op informatie
Er is een onderscheid tussen de diagnose-info en de toestemmings-info
Diagnose-info= alle informatie, dus ook omtrent de onderzoeken die gedaan zijn en ook
het slechte nieuws
̶> Moet in duidelijke taal overgebracht worden, in beginsel mondeling (kan ook om
schriftelijke bevestiging gevraagd worden). Eventueel tolk.
Toestemmings-info= de info die nodig is om de behandeling goed te keuren en om een
overzicht te krijgen op de gezondheidstoestand en de mogelijke evolutiè
Informatieverstrekking aan de vertrouwenspersoon
= aangewezen vertrouwenspersoon (helpt patiënt in informatie uitwisseling + mag in het
dossier kijken). Zal de patiënt bijstaan in wilsbekwame toestand in het uitoefenen van zijn
rechten.
Keuze van VP is in beginsel vrij (familie, vriend of arts), maar moet volgens de Orde van
Artsen ook het vertrouwen van de arts hebben, anders kan de arts deze relatie stop zetten.
Bevestiging van akkoord met VP: impliciet tijdens arts-patiënt gesprek of schriftelijke
overdracht. (best vermeld in dossier)
<̶> vertegenwoordiger (aangewezen door patiënt zelf ): zal rechten uitvoeren van de
wilsonbekwame persoon als hij dit niet meer zelf kan.
Recht om niet te weten
Bij uitdrukkelijk verzoek krijgt patiënt geen diagnose-informatie
Behalve als: er klaarblijkelijk ernstig nadeel is voor patiënt of voor derdern
vb: HIV-positief, zwangerschap (sexe)
2
, Geneeskunde Tom Balthazar
Therapeutische exceptie
= tijdelijke onthouding van informatie
Dit kan als: er klaarblijkelijk ernstig nadeel is voor patiënt (vb: poging tot zelfmoord) en na
raadpleging met de collegaʼs
̶> Motivering in medisch dossier en eventuele info van vertrouwenspersoon nodig
Informatie over verzekering en registratie
= Als arts moet je de patiënt informeren over:
- Verzekeringsdekking of andere vormen van bescherming tegen
beroepsaansprakelijkheid
- Zijn vergunnings- of registratiestatus
4. Recht op toestemming
= Bekracht duidelijk de informed consent-beginsel (alle processen laten controleren)
Toestemming is uitdrukkelijk of tenzij de arts uit het gedrag van een patiënt een
redelijkerwijze van zijn toestemming kan afleiden
Voor sommige ingrepen verplichte toestemming op grond van bijzondere wetgeving (vb:
experimenten, abortus..)
Bij onomkeerbare electieve ingrepen is dit ook sterk aangewezen (ingrepen die niet nodig
zijn maar uit eigen keuze worden gedaan, vb: geslachtsverandering, sterilisatie).
Er mag voor elke ingreep een schriftelijke toestemming worden vastgelegd als patiënt/arts
dit vraagt en arts/patiënt hiermee instemt.
̶> CONSENT FORMS
Nodig want bij medische aansprakelijkheid moeten er bewijzen getoond worden (wie moet
dit bewijzen?)
2004: Patiënt zelf moet dit bewijzen (maar rechter: bewijs van negatief feit is niet met
dezelfde striktheid als bewijs van bevestigend feit )
2015: Advocaat moet bewijzen dat hij informatieverplichting nageleefd heeft
DUS: ook toegepast op artsen
Bewijs kan geleverd worden door: notities in medische dossier, getuigenissen,
vermoedens, dus niet noodzakelijk een schriftelijke toestemming.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LDR99. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.