FA MA301 therapie van oncologische aandoeningen (FAMA301)
Instelling
Universiteit Utrecht (UU)
Uitgebreide samenvatting voor FA-MA301 Therapie van Oncologische Aandoeningen van de master Farmacie aan Universiteit Utrecht. Bevat alle hoorcolleges, cased based learning, longitudinale patiënt. Met veel afbeeldingen, schema's en voorbeelden.
Ontstaan kanker
- Oncogenen: ongeremde groei tumor
o Bijv: RAS
o Mutatie in één van
chromosomen nodig voor
tumorontwikkeling
o Proto-oncogenen: betrokken bij
celgroei, differentiatie,
apoptose, signaaltransductie of
celdeling
- Tumor suppressorgenen: betrokken
bij DNA herstel
o Bijv: BRCA1, p53, APC
Figuur 1 Conversie van proto-oncogen tot oncogen
o Mutatie in beide chromosomen
nodig voor tumorontwikkeling
o Knudson’s two-hit hypothese: inactivatie van twee allelen van een tumorsuppressorgen door mutaties
of epigenetische silencing vereist om een fenotypeverandering te veroorzaken
Kleine tumor → inductie van angiogenese → groeiende tumor → metastase
Klassieke hallmarks van kanker: karakteristieken die cellen nodig hebben om kanker te worden
- Groei signaal autonomie
o Ongereguleerde groei onafhankelijk van groeisignalen
→ activatie van H-Ras oncogen
- Ontwijken van groeiremmende signalen
o Mutaties in tumor suppressorgenen, p53, pRb
→ verliezen van retinoblastoom (Rb) tumorsuppressor
▪ Rb eiwit reguleert transitie van G1 → S fase in celcyclus
▪ Antiproliferatieve signalen deactiveren Rb door hypofosforylatie
▪ Fosforylatie Rb → E2F komt vrij uit Rb-complex → transcriptie cycline A, E en cdk2 →
celproliferatie
- Ontwijken van immuundestructie
o Immuunsysteem wordt niet geactiveerd/immuunrespons wordt ontweken
- Ongelimiteerd groeipotentiaal
o Behoud van telomeerlengte
→ upregulatie van telomerase
- Tumor stimulerende inflammatie
o Secretie van groeifactoren, enzymen voor angiogenese en mutagene ROS
- Invasie en metastase
1 - 79
, o Veranderd genoom betreft celadhesie
→ inactivatie van E-cadherine
- Angiogenese
o Meer voedingsstoffen aangevoerd → tumorgroei
o Meer kans op metastase
→ inductie van VEGF secretie
- Genoom instabiliteit en mutaties
o Foutieve DNA reparaties
- Ontwijken van celdood; apoptose
→ productie van IGF overlevingsfactoren
- Herprogrammering van celmetabolisme
o Aerobe glycolyse
o Lactaat → verzuring milieu rondom tumor
▪ Remt immuuncellen
▪ Stimuleert metastase
o Warburg effect: hoog verbruik van radioactief gelabeld glucose te zien op PET-scan
Ondersteunende hallmarks
- Epigenetica
o Niet alleen genetische mutaties, maar ook verschillen in epigenetica
- Microbioom
o Rol van darmflora in ontstaan van kanker
Opkomende hallmarks
- Slapende cellen
o Tumor microenvironment
o Alle cellen om tumor heen die de tumor supporten in zijn groei
- Fenotypische plasticiteit
o Cellen kunnen op andere manieren differentiëren
Hallmarks Aangrijpingspunt oncolytica
Ontwijken van groei suppressoren Cycline-afhankelijke kinase inhibitors
Ontwijken van immuundestructie Anti CLTA4 mAbs
Oneindige groeipotentieel Telomerase remmers
Tumor stimulerende inflammatie Selectieve anti-inflammatoire geneesmiddelen
Invasie en metastase Inhibitors van HGF-c/Met
Angiogenese Inhibitors van VEGF-signalering
Genoom instabiliteit en mutatie PARP remmers
Ontwijken van apoptose Pro-apoptotische BH3 mimetica
Herprogrammering celmetabolisme Aerobe glycolyse remmers
Proliferatieve signalering EGFR inhibitors
TNM classificatie
- T: grootte of directe uitbreiding van primaire tumor 0-4 4 is slechtste prognose
- N: uitbreiding naar regionale lymfeklieren 0-3 0 is geen metastasen
- M: metastasen op afstand 0-1 1 is metastasen op afstand
Behandeling kanker
- Lokale behandeling radiotherapie/chirurgie zowel curatief als palliatief
- Systemische behandeling zowel curatief als palliatief
o Klassieke (empirische) chemotherapie
o Hormonale therapie
o Doelgerichte (targeted) therapie
▪ Doelgerichte eiwitten
▪ Doelgerichte small molecules
o Immunotherapie
2 - 79
,Klassieke oncolytica
- Kenmerken
o Aspecifieke aangrijping; grijpen aan op alle delende cellen
o Toevallige ontdekkingen, oorsprong in de natuur
- Groepen
o Antimetabolieten
o Taxanen
o Vinca-alkaloïden
o Topo-isomeraseremmers
o Cytotoxische antibiotica
o Alkylerende middelen
o Platina verbindingen
De celcyclus
- Interfase
o G1: groei
▪ Duplicatie alle celdelen, behalve de
chromosomen
o S: synthese van DNA
▪ Topo-isomeraseremmers en
antimetabolieten
▪ Duplicatie chromosomen
o G2: meer celgroei, voorbereiding op mitose
▪ Dubbelcheck van gedupliceerde
chromosomen
▪ Tumorsuppressorgenen actief
- Mitose (M): celdeling
o Vinca-alkaloïden en taxanen
o Profase: chromatine condenseert tot
chromosomen
o Metafase: spoeltjesvorming uit microtubuli,
chromosomen verplaatsen zich naar het
midden
o Anafase: zusterchromatiden worden
gescheiden
o Telofase: celdeling
- G0: rustfase ‘slapende cellen’
Werking = bijwerking
- Maximum tolerated dose o.b.v. body surface area mg/m2
3 - 79
, Acute toxiciteit Cumulatieve en specifieke toxiciteit
Beenmergtoxiciteit; na ± 8 dagen Hand voet syndroom
→ reeds circulerende beenmergcellen niet geremd → tintelingen, branderig gevoel handen en voeten, blaren
Maagdarmtoxiciteit: misselijkheid, braken, diarree of rode huid
Tumorlysis syndroom Neurotoxiciteit
→ snel celverval in grote tumoren → ophoping aspecifieke Cardiotoxiciteit
cellen en afvalproducten → inflammatiereactie Ototoxiciteit
→ tot doofheid
Cardiale/vasculaire toxiciteit
Groep Mechanisme Complicatie
Anthracyclines Oxidatieve stress → apoptose Chronische cardiomyopathie → hartfalen
Abnormale groei en herstel myocard → contractiele Hartfalen, veelal reversibel
HER2-remmers
dysfunctie, verminderde myocyt survival
NO-productie ↓ → endotheeldysfunctie Hypertensie, arteriële trombo-embolie →
VEGF-remmers myocardinfarct
Cardiale ischemie
BCR-ABL kinase “off-target toxiciteit” in cardiomyocyten → verlies Oedeem, hypertensie, aritmieën, QTc
remmers van cellen en functie verlenging, pericardeffusie, LV dysfunctie
5-fluorouracil Niet opgehelderd, mogelijk via proteïne kinase C Myocard infarct, coronaire spasmen
De chemoman
- N: nitro-urea (alkyleerders)
o Centrale neuropathie: verwardheid
- C: cisplatin > carboplatine
o Ototoxiciteit en nefrotoxiciteit
- V: vinca-alkaloïden T: taxanen
o Perifere neuropathie
- B: bleomycine, busulfan
o Pulmonale fibrose
- D: doxorubicine, anthracyclines
o Cardiale toxiciteit
- P: cycloPhosphamide
o Blaastoxiciteit
- M/F: MTX / 5-FU
o Beenmergsuppressie
Neurotoxiciteit, encefalopathie: cyclofosfamide/ifosfamide passeren de bloedhersenbarrière
4 - 79
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maryse5. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,96. Je zit daarna nergens aan vast.
