DEEL 0 – INTRODUCTIE
0. HOOFDSTUK 0 – Introductie
0.1. Gerechtelijke geestelijke gezondheidszorg
• Gerechtelijke geestelijke gezondheidszorg = forensische geestelijke gezondheidszorg
o Forensisch is veel breder dan gerechtelijk, gerechtelijk verwijst vooral naar het juridische en strafzaken
▪ = gerechtelijke (of forensische) psychiatrie
▪ = gerechtelijke (of forensische) psychologie
▪ ≠ gerechtelijke (forensische) geneeskunde
• DNA- en ander medisch onderzoek in functie van waarheidsvinding valt niet binnen de
gerechtelijke GGZ
o Engels = Law and mental health, Forensic psychology, Forensic psychiatry
• Raakvlakken tussen geestelijke gezondheidszorg (GGZ) en de rechtsbedeling
o Wat is geestelijke gezondheidszorg?
▪ GGZ = de georganiseerde dienstverlening die de maximale bevordering van de psychische
gezondheid beoogt
▪ (1) Preventief werken om lichte, milde en ernstige psychische problemen te voorkomen
▪ (2) Repressief werken om lichte, milde en ernstige psychische problemen te behandelen wanneer
ze zich voordoen
▪ Deelgebied = psychiatrie
• Focus op de ernstige psychische problemen
o Wat is rechtsbedeling?
▪ Verschillende vormen van recht (strafrecht, arbeidsrecht, …)
▪ Verschillende instellingen waar men mee te maken kan krijgen
• Politie
• Rechtbank
• Gevangenis
• Forensische instellingen
• Doelgroepen
o Geïnterneerden
▪ Geïnterneerden = daders die ontoerekeningsvatbaar zijn verklaard voor hun daden en een
beveiligingsmaatregel opgelegd krijgen van onbepaalde duur ipv gestraft te worden
o Justitiabelen met een psychiatrische stoornis
▪ Justitiabelen met een psychiatrische stoornis = personen die in contact gekomen zijn met
justitie en een acute of chronische psychiatrische stoornis hebben, maar die wel
toerekeningsvatbaar zijn verklaard voor hun daden en dus gestraft worden
o ‘Mentally Disordered Offenders’ (MDO) en ‘Offenders with a Mental Illness’ (OMI)
1
,0.2. Verschillende basisparadigma’s
Gerechtelijke GGZ Gewone GGZ
• Conflictmodel = er ontstaat altijd • Samenwerkingsmodel = patiënt en
discussie of conflict tussen de hulpverlener werken samen naar
verschillende partijen, concept van einddoel (patiënt moet beter worden)
oppositie • Privésfeer
• Openbaar gebeuren • 1 op 1 relatie tussen patiënt en
• Expert adviseert de rechter hulpverlener
• Rechter / maatschappij treedt op als 3e • Hulpvraag komt vanuit de patiënt
partij (1-op-1 relatie wordt verstoord) • Hulpverlener probeert een
• Hulpvraag komt vanuit de rechter vertrouwensband op de bouwen met de
o Maatschappij wil hulp patiënt
opdringen • Motivatie patiënt vereist
• Motivatie patiënt niet vereist, vaak • Beroepsgeheim
ongemotiveerde patiënten • Doel = beschermingsbenadering
• Beroepsgeheim geldt tot op zekere
hoogte
o Beroepsgeheim mag wel
geschonden worden in
specifieke uitzonderlijke
gevallen
o Er moet sprake zijn van ernstig
en dreigend gevaar
- Ofwel voor zichzelf
- Ofwel voor een ander
• Focus op de samenhang tussen de
psychiatrische stoornis en het delict
• Doel = risicobenadering
2
,0.3. Werkingsgebieden gerechtelijke gezondheidszorg
• Deskundigenonderzoek (‘expertise’) in het kader van een gerechtelijk onderzoek
o Dus op vraag van gerechtelijke instanties (of van de verdediging)
o ‘Gerechtspsychiaters’
• Andere vormen van diagnose en adviesverlening in de opeenvolgende fasen van de strafrechtsbedeling en in
diverse juridische kaders (probatie, internering, strafuitvoering, …)
o Risicotaxatie
• Behandeling van/hulpverlening aan daders en slachtoffers in diverse juridische kaders
o Weigering van de hulpverlening kan verbonden zijn aan strafrechtelijke gevolgen
• Preventie en netwerking
• Spanningsveld tussen de doelen van het justitieel systeem en de GGZ – 2 benaderingen
o (1) Risicobenadering = focus op de rehabilitatie van daders om het risico op recidive te reduceren en de
maatschappij te beschermen
o (2) Gezondheidsbenadering = focus op het behandelen van de patiënten die lijden aan een
psychiatrische stoornis
3
, DEEL I – PSYCHIATRISCHE
STOORNISSEN
1. HOOFDSTUK I – Algemeen: Psychiatrische stoornissen
1.1. Definitie
1.1.1. PSYCHIATRISCHE ZIEKTE
• Een psychiatrische ziekte = ziekte met psychische symptomen en/of door psychische oorzaken, die gepaard gaat
met lijden en/of sociaal disfunctioneren
• Subjectieve elementen spelen een rol in de diagnostiek en de behandeling van psychiatrische stoornissen, MAAR
wordt niet bepaald door persoonlijke meningen van psychiaters
• Psychiaters kunnen niet ‘door mensen heen kijken’
• Ze zijn voornamelijk bezig met de ‘oppervlakte’, i.p.v. met diepgaande beschouwingen en hypothesen
• Symptomen zijn klachten of verschijnselen zoals verwardheid, geheugenproblemen, hallucinaties…
• Niet altijd duidelijk onderscheid tussen ‘lichamelijke’ en ‘psychische’ ziekten. In de psychiatrie ligt de nadruk op
psychische symptomen en psychische oorzaken.
o Lichamelijke symptomen als gevolg van psychische ziekte
Bv. Anorexia nervosa
o Psychische symptomen als gevolg van lichamelijke ziekte
Bv. Tumor
1.1.2. WAT ZIJN PSCYHISCHE FUNCTIES?
• Psychiaters beschouwen psychische klachten en verschijnselen als symptomen van stoornissen in de zogenaamde
psychische functies van de hersenen
o Abnormaal functioneren van de hersenen wijst op een stoornis in de psychische functies
o MAAR nog altijd niet mogelijk om de stoornissen in de hersenfuncties en de oorzaken ervan objectief
vast te stellen
• Psychische functies worden in 3 hoofdgroepen ingedeeld
o Cognitieve functies
= “denken”
Bv. Bewustzijn, aandacht, oriëntatie, aandacht, geheugen, waarneming
o Affectieve functies
= “voelen”
= emoties
o Conatieve functies
= “willen”
Bv. Psychomotoriek, motivatie, gedrag
• Al deze functies betreffen een wisselwerking tussen individu en omgeving
o De hersenen nemen informatie op uit de omgeving – deze informatie wordt getoetst aan eerdere
ervaringen – de informatie wordt dan gewaardeerd en beoordeeld – de uitkomst van deze beoordeling
vertaalt zich dan in bepaald gedag of handelen – dat gedrag is dan weer gericht is op de omgeving
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nettebruyndonckx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,16. Je zit daarna nergens aan vast.