Volledige samenvatting van het vak Gerechtelijk recht gedoceerd door Koen Van Put aan de AP hogeschool Antwerpen in het 1ste jaar Rechtspraktijk.
Dit document is een perfecte samenvatting van alle slides van de prof.
GERECHTELIJK RECHT
DEEL 1: ALGEMENE BEGINSELEN ................................................................................................................. 4
TITEL I. WEZEN EN FUNCTIE VAN HET GERECHTELIJK RECHT ................................................................................ 4
Hoofdstuk 1: Begripsomschrijving .................................................................................................................... 4
Hoofdstuk 2: Bronnen ....................................................................................................................................... 5
internationale regels .............................................................................................................................................. 5
grondwet ................................................................................................................................................................ 5
gerechtelijk wetboek .............................................................................................................................................. 5
Hoofdstuk 3: Kenmerken .................................................................................................................................. 6
Hoofdstuk 4: Basisbeginselen ........................................................................................................................... 6
grondrechten.......................................................................................................................................................... 6
toegang tot het recht ............................................................................................................................................. 6
onafhankelijk en inpartijdig gerecht ...................................................................................................................... 6
Eerlijk en openbaar proces..................................................................................................................................... 7
tegenspraak ............................................................................................................................................................ 7
procesgelijkheid ..................................................................................................................................................... 7
partijautonomie ..................................................................................................................................................... 8
extra: Dwingend recht – Aanvullend recht ....................................................................................................... 9
aanvullend recht..................................................................................................................................................... 9
dwingend recht ...................................................................................................................................................... 9
Hoofdstuk 5: Toepassingsgebied ...................................................................................................................... 9
TITEL II. BASISBEGRIPPEN VAN HET GERECHTELIJK RECHT ................................................................................... 9
Hoofdstuk 1: Rechtsvordering .......................................................................................................................... 9
kenmerken ........................................................................................................................................................... 10
toelaatbaarheidsvereisten ................................................................................................................................... 11
Algemene toelaatbaarheidsvereisten.............................................................................................................. 11
eis en verweer ...................................................................................................................................................... 12
eis ..................................................................................................................................................................... 12
Verweer............................................................................................................................................................ 13
Hoofdstuk 2: Geschil ....................................................................................................................................... 14
Hoofdstuk 3: geding........................................................................................................................................ 14
kenmerken van het geding ................................................................................................................................... 15
Gedingsregels ....................................................................................................................................................... 16
Vormvoorschriften ........................................................................................................................................... 16
Tijdsafspraken .................................................................................................................................................. 16
berekeningswijze ......................................................................................................................................... 18
termijnberekening: kennisgeving .................................................................................................................... 20
RECHTERLIJKE CONTROLE: EXCEPTIE VAN NIETIGHEID (Art. 860 e.v. Ger.W.) ............................................... 20
Hoofdstuk 4: rechtsprekende handeling ......................................................................................................... 22
TITEL III. RECHTERLIJKE ORGANISATIE ................................................................................................................ 22
Hoofdstuk 1: Staatsmacht .............................................................................................................................. 22
Hoofdstuk 2: Structuur van de rechterlijke macht .......................................................................................... 22
piramidale structuur............................................................................................................................................. 22
hoven en rechtbanken ......................................................................................................................................... 25
1. het vredegerecht..................................................................................................................................... 25
2. politierechtbank ...................................................................................................................................... 26
3. rechtbank van eerste aanleg................................................................................................................... 27
, brugerlijke afdeling...................................................................................................................................... 27
correctionele afdeling ................................................................................................................................. 28
jeugd- en familierechtbank ......................................................................................................................... 28
strafuitvoeringsrechtbank ........................................................................................................................... 29
4. ondernemingsrechtbank......................................................................................................................... 29
5. arbeidsrechtbank .................................................................................................................................... 30
6. arrondissementsrechtbank ..................................................................................................................... 31
7. Hof van beroep ....................................................................................................................................... 31
8. arbeidshof ............................................................................................................................................... 32
9. Hof van assisen ....................................................................................................................................... 32
10. Hof van Cassatie .................................................................................................................................... 33
Hoofdstuk 3: hoge raad voor justitie, instituut voor rechtelijke opleiding, adviesraad van de magistratuur
en algemene raad voor partners van rechtelijke orde ................................................................................... 34
hoge raad voor justitie ......................................................................................................................................... 34
Instituut voor Gerechtelijke Opleiding in België .................................................................................................. 34
Adviesraad vd magistratuur ................................................................................................................................. 34
Onafhankelijkheid van de rechter ........................................................................................................................ 35
Medewerkers gerecht .......................................................................................................................................... 35
DEEL 2: BEVOEGDHEID .............................................................................................................................. 37
TITEL I. BEGRIPSOMSCHRIJVING ......................................................................................................................... 37
Hoofdstuk 1: Rechtsmacht.............................................................................................................................. 37
Hoofdstuk 2: Bevoegdheid .............................................................................................................................. 37
TITEL II. RECHTSKARAKTER.................................................................................................................................. 38
hoofdstuk 1: Rechtsmacht .............................................................................................................................. 38
Hoofdstuk 2: Bevoegdheid .............................................................................................................................. 38
materiële bevoegdeid .......................................................................................................................................... 38
Territoriale bevoegdheid ...................................................................................................................................... 39
TITEL III: ALGEMENE BEGINSELEN ....................................................................................................................... 39
Hoofdstuk 1: Matieriële bevoegdheid ............................................................................................................ 39
toetsingsogenblik ................................................................................................................................................. 39
component ........................................................................................................................................................... 40
1. Voorwerp van de eis ............................................................................................................................... 40
2. Waarde van de eis (ratione summae)..................................................................................................... 41
3. urgentie (ratione temporis) .................................................................................................................... 44
4. hoedanigheid van de partijen (ratione personae) .................................................................................. 45
Hoofdstuk 2: Territoriale bevoegdheid ........................................................................................................... 45
bevoegdheidsovereenkomst ................................................................................................................................ 45
verstek van de verweerder .................................................................................................................................. 45
TITEL IV. BEVOEGDHEIDSREGELING .................................................................................................................... 46
Hoofdstuk 1: Materiële bevoegdheid ............................................................................................................. 46
hoofdvordering..................................................................................................................................................... 46
1. vrederechtbank ....................................................................................................................................... 46
2. politierechtbank ...................................................................................................................................... 47
3. rechtbank van eerste aanleg................................................................................................................... 47
4. secties, kamers en rechters in de rechtbank van eerste aanleg............................................................. 49
5. arbeidsrechtbank .................................................................................................................................... 49
6. ondernemingsrechtbank......................................................................................................................... 50
7. arrondissementsrechtbank ..................................................................................................................... 51
8. hof van beroep ........................................................................................................................................ 51
9. Arbeidshof ............................................................................................................................................... 51
10. Hof van Cassatie .................................................................................................................................... 52
Tusseneis .............................................................................................................................................................. 52
tussengeschillen m.b.t. de hoofdeis ................................................................................................................ 52
, Tussengeschillen m.b.t. het verweer ............................................................................................................... 53
Verweer ten gronde .................................................................................................................................... 53
Verweer bij wijze van exceptie.................................................................................................................... 53
Verweer bij wijze van tegeneis.................................................................................................................... 53
Eis tot tussenkomst ..................................................................................................................................... 54
Samenhang .................................................................................................................................................. 55
Aanhangigheid ............................................................................................................................................. 56
Hoofdstuk 2: Territoriale bevoegdheid ........................................................................................................... 56
algemene regel (art. 624 Ger.W.) ........................................................................................................................ 56
Bijzondere regels .................................................................................................................................................. 57
Prorogatie van territoriale bevoegdheid ......................................................................................................... 57
Bepalingen van dwingend recht ...................................................................................................................... 57
Bepalingen van openbare orde........................................................................................................................ 57
familierechtbank .............................................................................................................................................. 57
Hoofdstuk 3: Bevoegdheidsincidenten ........................................................................................................... 58
in eerste aanleg .................................................................................................................................................... 58
exceptie van onbevoegdheid (door de verweerder) .................................................................................. 58
Middel van onbevoegdheid (door de rechter) (art. 640 Ger.W.) ............................................................... 58
in hoger beroep .................................................................................................................................................... 58
Incidenten in zelfde rechtscollege ....................................................................................................................... 59
,DEEL 1: ALGEMENE BEGINSELEN
TITEL I. WEZEN EN FUNCTIE VAN HET GERECHTELIJK RECHT
HOOFDSTUK 1: BEGRIPSOMSCHRIJVING
Gerechtelijk recht = Rechtsregels met betrekking tot de effectuering van materieelrechtelijke aanspraken van de
rechtssubjecten.
Dus als het niet wordt nageleefd, er is iets niet juist → dan gaan we dat in orde maken.
VOORBEELD: In verbintenissen word huur niet betaald, er is dan een fout in het materieel recht → dan zegt B.W.
dat je moet betalen, je verbintenis dus nakomen en door middel van het B.W. kan je dat dan afdwingen als het
niet wordt nageleefd.
OPGELET: gerechtelijk recht is ruimer dan het privaatrecht.
Art. 2 Ger.W. : ‘Het Gerechtelijk recht geldt als gemeen recht inzake de rechtspleging in het burgerlijk,
handels-, sociaal, straf-, tucht-, administratief en fiscaal recht.’
Burgerlijk procesrecht is nodig omdat als er dan materieel recht is je anders niet voort kunt gaan.
Wie zijn subjectieve of materiële rechten wil realiseren, moet noodgedwongen een beroep doen op een rechter.
→ burgerlijk procesrecht
Verbod op eigenrichting (justice privée, Selbtshilfe) = Eigenrichting is het stellen van handelingen teneinde
zonder een beroep te doen op de rechter een geschil te beslechten (beïndigen) en zichzelf een recht te
verschaffen of tot eigen sanctionering over te gaan. Het verbod tot eigenrichting is een algemeen rechtsbeginsel
en het schenden van dit beginsel wordt door de rechters niet gesmaakt.
Effectueren: uitvoeren
Het probleem is altijd dat je een materieel recht hebt en dat het niet wordt gerespecteerd. Het materiële recht
doet er zelf niets mee.
→Bv. Je hebt bv iets verkocht en het wordt geleverd maar je wordt niet betaald. Je hebt recht op betaling. Of je
hebt een appartement gehuurd maar dat appartement is niet in orde.
Materieel recht Gerechtelijk recht
Materieel recht (er is iets mis) → Gerechtelijk recht (proces)
Er bestaat een band tussen het materieel recht en het gerechtelijk recht.
Materieel recht = Een recht dat u uit de wet haalt. → Bv. recht op privacy, ...
Exceptie van nietigheid: Art. 860
Het gaat over een proceshandeling waar iets mis mee is. Er is een vormgebrek aan een proceshandeling die ten
gevolge heeft dat die proceshandeling nietig wordt verklaard.
,2 voowaarden:
1) Moet die vormvereisten op straffe van nietigheid bv. in een dagvaarding er staat iets niet in, dan kan het nietig
verklaard worden (geacht nooit te hebben bestaan) je moet aantonen dat dat vormgebrek schade veroorzaakt:
aantonen dat die er last van heeft;
2) Geen gevolg omdat het gedekt is. Exceptie heb je niet onmiddellijk opgeworpen, je moest het van in het begin
zeggen. Nietigheid is gedekt: die is er wel maar kan geen gevolgen hebben. Nu kan het geen belang hebben, je
moest er eerder mee afkomen.
HOOFDSTUK 2: BRONNEN
INTERNATIONALE REGELS
Een aantal internationale verdragen bevatten kwaliteitsvereisten inzake het gerechtelijk recht en algemene
beginselen van behoorlijke rechtspraak. Hierbij zijn Art. 6 EVRM en Art.14 BUPO-verdrag van belang
(rechtspraak).
Art. 6 EVRM: Recht op een eerlijk proces (fundamentele regel => geen uitzonderingen)
‘Bij het vaststellen van zijn burgerlijke rechten en verplichtingen of bij het bepalen v.d. gegrondheid van een
tegen hem ingestelde vervolging heeft een ieder recht op een eerlijke en openbare behandeling van zijn zaak,
binnen een redelijke termijn, door een onafhankelijk en onpartijdig gerecht dat bij de wet is ingesteld. (...)’
→ Het verdrag gaat over de basis van een eerlijk en onpartijdig proces, waarbij je het recht hebt om naar de
rechter stappen, uitspraak te krijgen over een geschil, recht op een advocaat, enz..
→ Artikel garandeert je dat wij recht hebben op een rechterlijke oplossing.
→ Hier zijn geen uitzonderingen mogelijk → fundamentele regels.
Fundamentele regels= Geen enkel uitzondering op mogelijk. Vanaf het moment er een beperking ontstaat dan
wordt een land of een lidstaat veroordeelt omdat ze zich niet houden aan de regels van het verdrag.
VOORBEELD: Als iemand geen geld heeft voor advocaat, dan blijft het een fundamenteel recht en krijgt hij hulp
om het financieel probleem op te lossen (bv. gratis juridische bijstand).
Er zijn ook regels die uit het Europese recht komen, nl. verordeningen.
VOORBEELD: Je hebt iets verkocht aan een Duitser die in Duitsland woont. Ik kan hiervoor naar de rechter
stappen, door de Europese verordening (om te weten welk recht er dan van toepassing is enz).
GRONDWET
Basisprincipes zoals kwaliteitseisen (art. 148 en 149 Gw.), grondrechten (art. 13 en 23 Gw.), derde staatsmacht
(art 144-159 Gw.), De onafhankelijkheid v.d. rechters en leden van Openbaar Ministerie wordt driemaal
ingeschreven/ Specifieke paritaire samenstelling/ Bevoegdheden van Hoge Raad voor Justitie (art. 151 Gw.), …
GERECHTELIJK WETBOEK
Vroeger had koning alle macht. Na de Franse Revolutie heeft Napoleon de scheiding der machten ingezet. Hij
vond inspiratie in het Romeins recht (vandaar de Latijnse woordjes) voor het Burgerlijk Wetboek en het
Strafrechtelijk wetboek. De Romeinen hadden slechts een formulier procesrecht. Vroeger maakte men elke keer
nieuwe regeltjes als er een geschil was (burgerlijk procesrecht), maar sinds de industriële revolutie ontstonden
, nieuwe situaties en structuren in het rechtssysteem. Er ontstonden nieuwe rechtbanken (bv. arbeidsrechtbank)
met aparte procedures. Het verdrag Van Reepinghen zorgt voor 1 duidelijke richtlijn in het procesrecht. Het
Gerechtelijk Wetboek werd recent ingevoerd en is van gemeen recht (altijd basis van de procedure).
Bij de Wet 10 oktober 1967 werd het Gerechtelijk wetboek ingevoerd.
Andere grote wijzigingen bij het Verdrag Van Reepinghen in verband met het gerechtelijk recht:
- Wet 3 augustus 1992;
- Wet 26 april 2007: rechters worden meester vzn het geding;
- Gerechtelijke hervorming 2014;
- Potpourri 1-3 2015: zorgde voor de nietigheidsleer vereenvoudigd, alleenzetelende rechter
veralgemeend (collegiale rechtspraak verdwijnt) en nieuwe technologieën ingang in het burgerlijk
procesrecht.
HOOFDSTUK 3: KENMERKEN
Niet kennen.
HOOFDSTUK 4: BASISBEGINSELEN
GRONDRECHTEN
= Subjectieve rechten die dermate voor de realisatie van de materiële aanspraken van elk rechtssubject
essentieel zijn dat hun schending te allen tijde door het objectieve recht dien te worden gesanctioneerd.
→ Dient voor de Bescherming van de rechtssubjecten t.a.v. de overheid (+ derdenwerking).
VOORBEELD: het recht van verdediging, doelen:
- Rechtsvordering van de rechtssubjecten;
- Rechtsmacht;
- Geding.
TOEGANG TOT HET RECHT
Rechtsvordering (ius agendi) = Vrije en kosteloze toegang tot het gerecht ter effectuering van zijn materiële
rechten met als corollarium het verbod van eigenrichting en de verplichting van de geadieerde rechter recht te
spreken (art. 5 Ger.W.; art. 6 EVRM; art. 14 BUPO; art. 1244, tweede lid BW).
Rechtsweigering vanwege de rechter wordt streng gesanctioneerd.
ONAFHANKELIJK EN INPARTIJDIG GERECHT
De onpartijdigheid en de onafhankelijkheid van de rechter houdt in dat de rechter onbevooroordeeld en niet
vooringenomen de behandeling van de zaak waarneemt.
De rechter moet niet alleen onpartijdig zijn, maar moet ook vreemd zijn aan elke schijn van partijdigheid. De
rechter mag niet beïnvloed worden en hoeft geen verantwoording af te leggen. Hij moet wel motiveren waarom
hij die uitspraak heeft gedaan.
“Justice must not only be done; it must also be seen to be done.”
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sarahallegro. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
