RECHT
DEEL 1 : INLEIDING TOT HET RECHT
Hoofdstuk 1 : algemene inleiding
1. verantwoording
Belangrijke rol zowel privé als in het beroepsleven
- Niet enkel een zaak van juristen, maar van alle burgers
- Iedereen wordt verondersteld de wet te kennen
o Belgisch staatsblad : algemene wetten worden dagelijks aangepast of ingevoerd.
o Dit kan ook meermaals per dag gebeuren.
o Je wordt verwacht dit te kennen, maar is niet.
Iedereen wordt in loop van zijn leven met diverse takken van het recht geconfronteerd
- Verkeerswetgeving
- Relatievermogensrecht
- Fiscaal recht
- Sociale wetgeving
Moraal
= geheel van normen die de bedrijvigheid van de individuele mens beheersen
- Gericht op geestelijke vervolmaking van de mens
- Streeft niet naar een ordening van het maatschappelijk leven
- Algemene richtlijnen die bij niet-naleving gesanctioneerd worden door een slecht geweten
- Sommige normen zijn zowel juridisch als moreel
Uitgebreide toepassingsgebied van het recht wordt overzichtelijker wanneer het in verschillende delen
onderverdeeld wordt.
Burgerlijk recht neemt de belangrijkste plaats.
2. het begrip recht
2.1. Algemeen
Wat is het ( objectieve ) recht?
- Moeilijk eenduidig te definiëren
- Een geheel van algemeen geldende normatieve regels
o Verbondsbepalingen – gebodsbepalingen – normen die toelating bevatten – organieke regels
o Dwingend recht – aanvullend recht
o Algemene normen – individuele normen
- Normen die de ordening van het maatschappelijke leven beogen
- Door de staat opgelegde of ontvangen en bekrachtigde normen
- Afdwingbare normen
1
,2.2. Een geheel van geldende normatieve regels
- Merendeel van de normen zijn gedragsregels
- Betrekking op het gedrag van rechtssubjecten
Verbods-, gebods-, toelatings- en organieke regels
Gebods- of verbondsregels ‘ je moet ‘ of ‘ je mag niet ‘
Andere normen bevatten een toelating ‘ je mag ‘
om de bevoegdheid te beperken
Verbodsbepalingen
- Dingen die we niet mogen doen
o Bv. Drugs, sluikstorten
Gebodsbepalingen
- Dingen die we moeten doen
o Bv. Belastingen bepalen, opkomstplicht, toelating, bouwvergunning
Organieke regels
- Regels die iets organiseren
o Bv. Aantal volksvertegenwoordigers en senatoren, soorten rechtbanken
Aanvullend en dwingend recht
Voor zowel gebiedende, verbiedende, toelatende als organieke regels is het van belang te weten of je deze
regels moet naleven of ervan mag afwijken.
Onderscheid maken tussen aanvullend en dwingend recht
- Dwingend = dit moet je naleven, ter bescherming van de maatschappij, dus wij allemaal
- Bij het niet naleven wordt dit meteen gesanctioneerd
Dwingend recht
- Moet nageleefd worden door elk rechtssubject
- Dit moet je naleven ter bescherming van het goederenrecht
- Binnen het dringende recht is er een verdere opdeling
o Regels die de openbare orde aanbelangen
o Regels die sommige groepen zwakkere personen beschermt
Openbare orde
- Rechtsregels die de essentiële belangen van de staat of van de gemeenschap raakt
- OF in het privaatrecht de juridische grondslagen bepaalt waarop de maatschappij berust
o bv. Economische orde, morele orde, sociale orde of orde van het leefmilieu
Relatieve nietigheid - bescherming van de zwakken
- De oudere mensen, mensen met een beperking, wij allemaal zijn soms zwak in de maatschappij
- Hangt af van de vraag of de beschermende persoon nietigheid vraagt. NIET VRAGEN = GEEN SANCTIE
o bv. Als huurder ben jij de zwakkere / Tegenover je werknemer ben jij de zwakkere
2
,Aanvullend recht
- Gelden enkel voor de rechtssubjecten voor zover zij geen andere regeling getroffen hebben
- Vullen overeenkomst van de partijen aan als deze hier niets over bepaald hebben
- Keuze om aanvullende bepalingen van de wet te volgen zonder dat je dit expliciet moet
overeenkomen
o bv. Als je iets koopt moet je alleen betalen wanneer je dit goed krijgt. Maar soms koop je iets
met een langere leveringstermijn zijn er soms afwijkingen zoals een voorschot die je verplicht
bent de betalen bij het bestellen van een auto.
Betaling is van toepassing tenzij er een afwijking is!
Algemene of individuele normen
Algemene regels
- Zij gelden voor alle rechtssubjecten die zich in dezelfde feitelijke omstandigheden bevinden
- Normen die van toepassing zijn voor iedereen die zich in dezelfde situatie bevinden
- In een aantal gevallen blijft de wet vaag zodat het aan de rechter is om te bepalen of de wet al dan
niet van toepassing is.
- Spreken over : fout, soms ‘zware fout’, andere plaatsen soms ‘kennelijk grove fout’
Individuele normen
- Van toepassing op een heel specifieke groep of mensen van een kleine individuele groep
o Bv. Koning heeft een individuele norm namelijk dat hij niet kan bestraft worden.
Hij mag door het rood rijden en zal geen sanctie krijgen.
2.3. Door de staat opgelegde of ontvangen en bekrachtigde normen
Waar meerdere mensen samenwerken, heeft men regels nodig om goed te kunnen functioneren.
Dit is dus zeker het geval in een staat waar miljoenen mensen samenleven.
Het recht vormt het normenstelsel van de staat.
Staat
= entiteit die beschikt over een bevolking, een grondgebied en een regering die gezag uitoefent. Die soeverein
en onafhankelijk is.
Regels binnen de overheid uitgevaardigd
- Federale overheid regels uitvaardigen over de maximale intrestvoeten van een lening
- Vlaamse gemeenschap voorwaarden opleggen waaraan je moet voldoen om een diploma te krijgen
- Gemeenten kunnen belastingen heffen, elke gemeente bepaald zijn eigen gasboetes en de mate van
de sanctie
Hoofdstuk 2 : indelingen van het recht
1 algemeen
Het recht kent een grote verscheidenheid van regels.
Elke rechtstak heeft ook een aantal eigen principes. Een bewijs daarvan zijn onder meer de verschillende
soorten rechtbanken die elk hun specialiteit hebben.
Een indeling van het objectief recht dringt zich dan ook op.
3
, 2. Privaat – publiek recht
Publiek recht
= de objectieve rechtsnormen die het algemeen belang betreffen
- Regelt de inrichting, organisatie en werking van de staat
- Zijn onderdelen en organen
- Bepaalt de rechtsbetrekkingen van de staat
- Verhouding van de overheid tot de burgers
- Publiekrecht = openbaar gedag aan bod komt en toegepast wordt
Privaatrecht
= betrekking op private belangen
- Ordent de rechtsverhoudingen tussen burgers onderling ( natuurlijke personen en privaatrechtelijke
rechtspersonen )
Gemengd karakter
- Sommige rechtstakken vertonen kenmerken van beide categorieën
- Andere takken kunnen zelfs helemaal niet gecatalogeerd worden
2.1. Publiekrecht
Grondwettelijke of constitutioneel recht
- Recht dat de regels omvat die de vestiging, de structuur en de uitoefening van het soevereine gezag
betreffen
- Inrichting van staatsmachten, hun onderlinge verhoudingen en de grondrechten die aan de burgers
zijn toegekend
Administratief recht ( = bestuursrecht )
- Regels over de inrichting en de werking van de organen van de uitvoerende macht
o Regering, ambtenaren
- Bepaalt hoe de staat en zijn onderverdelingen functioneren
o Provincies, gemeenten, openbare instellingen
- Materies zoals ruimtelijke ordening en stedenbouw, vergunningen
- Zo kan de overheid vooraf uitmaken of een bepaald bouwwerk toelaatbaar is
Onderdelen administratief recht
- Milieurecht
- Energierecht
- Recht op natuurbehoud
- Ambtenarenrecht
- Mediarecht
- Onderwijsrecht
4