Samenvatting ecologie en milieu
Hoofdstuk 1: inleiding
Ecologie: de wetenschappelijke studie van interacties tussen organismen onderling en tussen
organismen en hun omgeving.
1. Inleidende begrippen
Organisme: individuele plant/dier
Populatie: groep organismen die behoren tot 1 soort
Levensgemeenschap (biocenose): de som van verschillende populaties van verschillende
soorten binnen een afgebakend gebied. (vb. levensgemeenschap van een eikenbos)
Ecosysteem: wanneer binnen de levensgemeenschap ook interacties met de natuurlijke
omgeving wordt betrokken. Het kan worden opgesplitst in biotische en abiotische factoren.
Habitat: heeft relatie met 1 welbepaalde soort, het is een omschrijving van de hulpbronnen
die een bepaalde soort nodig heeft
Biotoop: is een beschrijving van een stuk leefgebied met bijhorende abiotische en biotische
componenten, zonder 1 bepaalde soort in het achterhoofd te houden
Niche: omschrijft hoe een soort gebruik maakt van omgevingsfactoren zoals vb. vochtigheid,
voedseltype, nestgelegenheid en wat zijn effect is op andere soorten. Niche hangt sterk
samen met de ‘rol’ van een soort in de habitat
Biomen: komt meer naar het einde van de lessen aan bod
Hoofdstuk 2: abiotische factoren
Een omgevingsconditie is een abiotische factor, het kan variëren in tijd en ruimte en aan dewelke
organismen een verschillende respons tonen (temp, relatieve luchtvochtigheid, saliniteit…)
De omgevingsconditie waarin een soort optimaal functioneert varieert. Algemeen: optimale
omgevingsconditie voor een soort is deze waarbij ze het meest nakomelingen produceren.µ (gevolg
survival of the fittest)
1. Temperatuur
Bolle vorm vd aarde zorgt voor een verschil in intensiteit van zonne-instraling naargelang de
breedtegraad. (meer licht op de tropen dus ook meer licht en warmte per eenheid van
oppervlakte afgeleverd)
Sterkere instraling = warmere temperatuur en hogere verdamping water. (vochtige lucht zal
opstijgen en gaat gepaard met neerslag vandaar vochtige tropen)
Ter hoogte van de subtropen (30ste breedtegraad) zal de afgekoelde lucht terug zakken en
terig vocht opnemen (droog of woestijnklimaat in deze regio’s)
Ter hoogte van de 60ste breedtegraad stijgt de lucht op, verliest vocht onder vorm neerslag en
eens op de polen koelt de lucht af om daarna terug naar de evenaar te stromen.
Urban heat island: veel warmte in steden door donkere gebouwen en gebouwen dicht bijeen.
gebouwen nemen warmte op en stralen later dan uit. Planten zullen helpen door hun
evapotranspiratie en hun schaduwwerking maar zullen het vaak ook moeilijk hebben in een stedelijk
milieu. Warmte en droge lucht in de stad zetten bomen aan tot meer evapotranspiratie dan op het
1
,Louise Van Hoecke
platteland. Er is onbalans tussen watervraag en beschikbaarheid wat de bomen in stress brengt en
een lagere levensverwachting zal creëren
Homeotherme dieren: warmbloedige dieren die een constante lichaamstemperatuur kunnen
aanhouden
Poikilotherme dieren: koudbloedige dieren die een lichaamstemperatuur hebben die
varieert in functie van de omgevingstemperatuur
Endothermen: reguleren lichaamstemperatuur door warmte te produceren in hun lichaam
Ectothermen/exothermen: zijn afhankelijk van de omgevingswarmte voor hun
lichaamstemperatuur
Ectothermen regelen hun lichaamstemp. door een habitat te zoeken met geschikte
omgevingstemperatuur of door beperkte regulatiemechanismen zoals: verdamping, trillen van
vliegspieren bij bijen…
Ectothermie en endothermie bij een bijenkolonie:
- Een individuele bij is ectotherm en poikilotherm
- Als ze met een hele kolonie zijn ze endotherm en homeotherm
- Ze zijn in een grote kolonie om het temperatuur constant te houden
- Als er afkoeling is binnen de kolonie zullen de vliegspieren van de bijen gaan trillen om zo
warmte te produceren.
Fysiologische leeftijd: leeftijd is temperatuur afhankelijk en er wordt gebruik gemaakt van
graaddagen (maat voor warmteaccumulatie & geven som weer van de dagelijkse temperatuur boven
een bepaalde drempelwaarde)
Acclimatisatie: blootstelling van een individu aan een hoge of lage temperatuur voor een aantal
dagen doet de hele temperatuurrespons verschuiven naar hogere/lagere temperaturen
(drempelwaarden)
Bij plantenkwekers wordt dit proces afharden genoemd om de komende winter te kunnen doorstaan.
Het is een reeks van fysiologische processen in een plant die zorgt voor opbouw van vorstresistentie.
Acclimatisatie bij klauwkikkers
Het zuurstofverbruik van deze kikker bij een bepaalde temperatuur hangt af van de temperatuur
waarbij deze geacclimatiseerd zijn. Bij een koude temp. zullen kikkers die hieraan geacclimatiseerd
zijn meer zuurstof verbruiken (beter presteren) dan kikkers die aan warme temperatuur
geacclimatiseerd zijn.
Regel van Allen: endotherme dieren uit koude klimaten hebben doorgaans korte extremiteiten (oren,
neus, ledematen…) dan gelijkaardige soorten uit warmere klimaten
Regel van Bergman: zoogdieren die een wijde verspreiding kennen zijn meestal groot van gestalte in
koudere klimaten.
→ beide vallen te verklaren door het feit dat in koude klimaten endotherme organismen een kleine
verhouding opp./volume kennen waardoor er minder warmteverlies is
2
, Louise Van Hoecke
2. Grondwater
Grondwatergronden: grondwatertafel het gehele jaar op een geringe diepte aanwezig is.
o Hoge grondwaterstanden kan zorgen voor oppervlakkige beworteling en meer
windval van bomen
o Kwel = water hogerop in de bodem gedrongen is en in lagere delen vh landschap
terug aan de oppervlakte komt.
Vaak mineralenrijk maar voedselarm met minder zure PH ≠ oppervlaktewater
met voedingsstoffen
Stuwwatergronden: hebben op geringe diepte slechte doorlatende laag, waar water tijdelijk
kan blijven staan (stuwen).
o Door structuurbederf op leemgrond kan door bodemcompactie stuwgronden
gevormd worden
o Vb. zware machines op natte gronden
Hangwatergronden: putten waterreserve uit het water dat in de poriën vd grond en aan
klei/hummus blijft kleven. Komt vooral voor bij leemgronden.
- Hydrofyten/waterplanten: groeien in vrije water van vijvers/poelen en in traag stromende
rivieren
- Helofyten/ oever- en moerasplanten: vestigen zich in ondiepe wateren en de directe
omgeving
- Hygrofyten/vochtminnende planten: aangepast om te overleven in vochtig microklimaat,
meestal tere planten die gevoelig zijn voor mechanische beschadiging
- Mesofyten: planten die een minder stabiele vochthuishouding verdragen, ze zijn aangepast
aan seizoenswisselingen met zowel droge als natte perioden
- Xerofyten/droogteplanten: zijn door hun bouw geschikt om onder overwegend droge (of
zoute) omstandigheden te overleven
3. Zuurtegraad
De zuurtegraad kan een belangrijke invloed hebben op het voorkomen van soorten. Het protoplasma
vd wortelharen zal worden beschadigt bij een te lage of te hoge zuurtegraad.
4. Saliniteit
Bij aquatische organismen is de regulatie vd concentratie vd lichaamsvloeistof een vitaal & soms
energievretend proces. Saliniteit vd omgeving kan dus een belangrijke invloed hebben op de
verspreiding en aanwezigheid van soorten, vooral op plaatsen waar er een sterk gradiënt is tussen
mariene milieu en zoetwaterhabitats
Halofyten zijn zoutverdragende planten, ze kunnen groeien in bodems die veel zouten bevatten en
komen vooral voor op slikken en schorren. Meeste zoutminnende planten zijn sapplanten die veel
water kunnen opstapelen, of viltplanten die verdamping beperken door een laagje vilt.
Onderzoek over de micropidoptrean (kleine vlinders) op zout verdragende plant.
Ontwikkelt de larve even goed in een plant met veel zout in het bladmoes als in een plant met weinig
zout in het bladmoes?
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper VANHL. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,39. Je zit daarna nergens aan vast.
