Gedownload door Tomasz Lemmens
, Psychologische gespreksvoering en interactionele vaardigheden
HOC1: COMMUNICATIE, PROCES EN BASISHOUDING (boek h2)
Zender ontvanger
4 elementen van een boodschap (tegelijk in 1 boodschap) Schulz von thun, 2010)
Letterlijke inhoud: feitelijke betekenis van wat wordt gezegd
Expressief deel van de boodschap: weergave van de boodschap (hoe meegegeven:
al fluisterend, roepend,..)
Informatie over de relatie: de informatie in deze boodschap die weergeeft hoe de zender
de relatie tot de ontvanger (op dit moment) ziet
Appelerend deel van de boodschap: de zender doet een appel, wil dat ander iets doet met
de boodschap die hij/zij zendt
4 elementen tegelijkertijd in één boodschap
(belangrijk om onderscheid te maken tussen) Inhouds- en betrekkingsniveau
Inhoudsniveau van communicatie: de feitelijke boodschap die wordt overgebracht.
Betrekkingsniveau van communicatie: de informatie in deze boodschap die de relatie
tussen zender en ontvanger weergeeft, zoals gezien door de zender. Interpretatie van
betrekkingsniveau afhankelijk van toon en non-verbale aspecten van communicatie.
(afhankelijk van toon van non-verbale aspecten van communicatie: “gaat ge dat kleedje
aandoen?” (boodschap: is niet zo mooi))
Interpreteren van een boodschap: gebruik van vuistregels of heuristieken
Doel: omgeving voorspelbaar maken, snel kunnen reageren, controle krijgen, om leren gaan met
complexiteiten…
Bijvoorbeeld:
Causale actor-observator attributieneiging: neiging om eigen gedrag te verklaren uit
instabiele, externe (dus situationele) factoren en het gedrag van anderen te verklaren uit
stabiele, interne (dus eigenschappen van de persoon) factoren
Gedragsconfirmatie: het uitlokken van responsen die de eigen vooronderstelling ondersteunen
o Vermoeden dat partner van kotgenoot vreemd gaat: “ah ja hij gaat fietsen, hij
gaat bij zijn ouders slapen als hij gedronken heeft ah ja”
Beschikbaarheidsheuristiek: gebruikmaken van wat (gemakkelijk) beschikbaar is in
het geheugen
o Vandaag de dag: burn-out maatschappij: we gaan allerhande
gedragingen interpreteren als burn-out
Confirmatorische strategie: de neiging alleen informatie te zoeken die overeenkomt met
Gedownload door Tomasz Lemmens
, de eigen veronderstelling
o Partner continu op gsm: dingen uitvoeren om te zien of wat ik denk: klopt
da? Dingen die het tegenspreken ga je minder zien.
Interpreteren van een boodschap: (afhankelijk van:) waarden en normen
Waarden: eigen vooronderstelling van wat goed of fout is, voorbeeld: gelijkwaardigheid
Normen: gedragsregels die uit waarden worden afgeleid, voorbeeld: beide partners
helpen evenveel mee in het huishouden.
Bewust zijn van directe en indirecte manieren van waarden- overdracht
(hoeveelheid aandacht naar bepaald onderwerp, non- verbaal goed- of afkeuren,…)
Psycholoog/hulpverlener
Basishouding, gespreksvaardigheden en interactionele vaardigheden = zijn belangrijkste
methodieken/instrumenten van onze job!
Therapeutische relatie!
Het zelf van de therapeut!
Therapie is meer dan een gesprek over ervaringen met een therapeut
Therapie is ook een nieuw ervaren, in relatie tot een therapeut en tot zichzelf in een veilige context
“Volgens Rogers kan de cliënt slechts met succes zoeken naar de werkelijkheid in zichzelf
als hij in het contact met de therapeut ervaart
dat de therapeut zelf ondubbelzinnig en waarachtig aanwezig is,
als hij de therapeut beleeft als een metgezel die hem tracht te begrijpen
en helpt uiten wat hij zelf slechts aarzelend en omzichtig durft benaderen,
en als hij het veilige gevoel heeft dat hij als mens met en eigenwaarde gerespecteerd en aanvaard wordt”
(Leijssen)
“Een professionele hulpverlener moet in staat zijn om te kunnen spelen met zijn
gedragsdisposities; hij moet kunnen kiezen uit een repertoire van vaardigheden, heeft een
respectvolle, empathische, transparante grondhouding en moet kritisch naar eigen handelen
kunnen kijken (zelfreflectie).”
Grondhouding: https://www.youtube.com/watch?
v=_7AohQgAmNM&index=6&list=PL30mfQhvueC9fsUs cgMNmEQrK2RqSVptg
Kerkhuwelijk, ‘wat als’
grondhouding: Rogers
3 kernelementen van een zijnshouding (= geen technieken maar zijnwijzen)
Zijn een noodzakelijke voedingsbodem om een veranderingsproces bij een cliënt op hang te
brengen, maar ook het cruciale medium waardoor verandering mogelijk is.
“The curious paradox is that when I accept myself just as I am, then I can change.” -Carl Rogers
Gedownload door Tomasz Lemmens
, 1. Echtheid/authenticiteit
=Elke psycholoog heeft zijn eigen uitstraling, zijn persoonlijke kenmerken die de interpersoonlijke
relatie kleuren. Hij is een reëel aanwezig persoon (geen façade).
Hoe kom ik over in contact? Wat breng IK naar voren in een interactie met jou? Vraagt een
jarenlange exploratie en reflectie!
Cliënt valt in leegte als gesprekspartner geen weerklank kan bieden. => proces stagneert dan en
voortzetting van de therapie werkt in zo’n situatie beknottend en vervreemdend voor een cliënt.
D.m.v. zelfreflectie, supervisie, intervisie, … exploreert de psycholoog wat er in zijn binnenwereld
afspeelt (in interactie met uw cliënt) en hoe dat de kleur en vorm van zijn interactie met de
cliënt kleurt.
Dubbele gelaagdheid:
Elke psycholoog heeft zijn eigen uitstraling, zijn persoonlijke kenmerken,
onderliggende ervaringsstroom die de interpersoonlijke relatie kleuren. Hij is
een reëel aanwezig persoon (geen façade).
(de onderstroom) fungeert als bodem waarop reacties cliënt terecht komen.
Wat wekt deze cliënt bij mij op? Aandacht voor hier en nu gedachten en gevoelens.
(de bovenstroom) m.b.t. interactie therapeut en cliënt.
D.m.v. zelfreflectie, supervisie, intervisie, … exploreert de psycholoog wat er in zijn binnenwereld
afspeelt en hoe dat de kleur en vorm van zijn interactie met de cliënt kleurt en kan hij tot
CONGRUENTIE komen.
Indien relevant voor het proces zal de therapeut TRANSPARANT zijn, m.a.w. psychologen hebben
een gedisciplineerde spontaniteit. (kan gaan om onder of bovenstroom, niet bedoeling om in alles
transparant te zijn!) uitdrukken wat er in zichzelf leeft. (zie tabel p 36 tekst)
o Je zit er niet als mens-mens; je zit er ten dienste van uw cliënt en gaat
eigen inbreng beperken tenzij het kan helpen
o = functioneel, om interferentie in het gesprek te minimaliseren, sobere
zelfonthulling
o Onderzoek (Grafanaki, 2001) bevestigt niet alleen dat zelfonthulling
vanwege de therapeut soms helpend is,
maar ook dat de hoeveelheid van transparante reacties van de
therapeut veel minder belangrijk is dan de
timing in de therapeutische interactie en dat de adequaatheid alleen
kan beoordeeld worden binnen de
aan de gang zijnde interactie.
CONGRUENTIE in gedrag en voelen:
Zonder façade, authentiek je gevoel laten zien, vanuit echte oprechte belangstelling contact maken…
maakt het ondraagbare draaglijker.
MEEVOELEN maar niet OVERSPOELEN
Video: gepest, naam veranderd, mij getraceerd, sorry gezegd. Therapeut krijgt tranen in zijn ogen.
Gebruikt dit ook! (je moet het niet gebruiken)
Gedownload door Tomasz Lemmens
