Sofie Vandermarliere – BA3 Geschiedenis 2024
CULTUURGESCHIEDENIS
LES 1: KING ARTHUR: DE MAN EN DE MYTHE
Wat associëren we met Koning Arthur?
- Ronde tafel
1. VRAAGSTELLING
WIE WAS HIJ?
1. Camelot: eerste referentie bij een hoogmiddeleeuwse auteur Chrétien de Troyes
(1180)
2. De Ronde Tafel: Wace (1155
3. Excalibur: Malory (1470)
4. Merlijn: Geoffrey (1138)
5. Lancelot: Chrétien de Troyes (1180)
De ridderlegende in de middeleeuwen
WANNEER LEEFDE HIJ?
Zeker voor de twaalfde eeuw, voor die
ridderromances
Rond 410 valt het Romeinse gezag weg in Groot-BR
Misschien ook later, in het tijdperk van King Alfred
the Great – rond 880
Daartussen zou koning Arthur ongeveer
geleefd hebben: tussen 400 en 880
= The Dark Age
Kunnen we niet iets preciezer zijn? Wat deed
hij?
WAT DEED HIJ?
Wat heeft hij gedaan dat wij hier nu honderden jaren later nog over spreken?
Heeft de veldslag (the battle of badon hill) gewonnen – het is niet duidelijk wie tegen wie
vocht en wanneer en waar dat was… Waarschijnlijk kelten tegen germanen
= in de tijd van Gildas (ca. 540)
2. TRADITIONELE HISTORIOGRAFIE
Hoe kunnen we hierover iets te weten komen? Antwoord van historicus is altijd bronnen!
1
,Sofie Vandermarliere – BA3 Geschiedenis 2024
BRON 1: GEOFFREY OF MONMOUTH (C A. 1100-1155)
Bron 1: Geoffrey of Monmouth heeft aanleiding gegeven tot hele traditie van ridderromans;
hij is de eerste die een heel verhaal maakt over koning
Arthur
‘De Historia van de Koning van de Britten’
British Library, geïllustreerde kopie van Geoffrey of
Montmouths ‘Historia Regum Britanniae’ (1138)
Verhaal over de vader van koning Arthur: Uther
Pendragon
Slechte koning kroont zichzelf door koning van de Britten – maakt de slechte keuze om aan
buitenlandse troepen te vragen om te komen helpen: de Saksen (onder bevel van 2 leiders –
zijn waarschijnlijk uitgevonden namen)
Saksen worden steeds sterker
Ultieme veldslag van Koning Arthur – is dodelijk gewond en wordt naar een eiland gebracht
om te verzorgen
Koning A verdwijnt uit het verhaal zonder te sterven!
Van waar heeft Geoffrey deze informatie? En wie is hij, waarom schrijft hij dit?
Groot deel van zijn leven was in Oxford
Historia Regum: boek in de Keltische taal – bestaat niet of we zijn het kwijt
Misschien is Geoffrey zijn bron beginnen uit te vinden!!
CULTUUR VERSUS ETNIE (5 E – 10E EEUW)
Britten = Kelten! Motivatie voor Geoffrey om te schrijven was waarschijnlijk heel bijzonder
Angelen & Saksen = Germanen
- Intellectuele geschiedenis: heel tekstkritisch,
wat was het tekstdoel?
o Skinner: historicus mag zich nooit
beperken tot wat er geschreven staat!
‘Intellectual History’
o Belangrijk om motivatie & tussen de
lijnen te lezen
o Schrijvers schrijven niet zomaar, zeker
in ME: perkament was echt een luxe,
men schrijft dus niet gewoon om zich te
amuseren
o Wat waren de intenties achter die
tekst?
2
,Sofie Vandermarliere – BA3 Geschiedenis 2024
Waarom schreef Geoffrey? William of Newburgh schrijft ongeveer 40 jaar na Geoffrey: “alles
wat Geoffrey zegt is uitgevonden, we weten niet waarom hij dat doet! Hij doet het om de
Britten tevreden te houden
Rivaliteit tussen Kelten en
Angelsaksen
Periode waarin men probeert om de
volkeren van de Britten onder gezag
te brengen van de Angelsaksische
koning!
King Edward I neemt Wales in en
maakt een vazalkoninkrijk onder
zijn gezag
Geoffrey schrijft een verhaal over
een koning uit het verleden die de
Angelen en Saksen al een pak slaag
heeft gegeven honderden jaren
geleden! Eigen volk proberen te definiëren in een nationalistische strijd.
Priester uit Wales probeert hier een verhaal van te maken, proberen te wijzen op een eigen
roemrijk verleden
William noemt hem een leugenaar, want dat is een Angelsaksische schrijver
BRON 2: NENNIUS (830) HISTORIA BRITTONUM
= geschiedenis van de Britten
Niet geheel zeker wie Nennius was - auteur identificeert zichzelf als monnik genaamd
Nennius
Ik, Nennius, leerling van de heilige Elvodug, heb het op mij genomen om sommige uittreksels
neer te schrijven die de dwaasheid van de Britten vergaten; want de geleerden van het eiland
Brittannië hadden geen vaardigheden en schreven niets neer in boeken. Daarom heb ik alles
op een hoop gegooid dat ik kon vinden, zowel uit Romeinse annalen als uit de kronieken van
onze heilige vaders en van de geschriften van de Ieren, de Engelsen en uit de tradities van
onze voorvaders. Vele geleerden en kopiisten hebben geprobeerde te schrijven, maar op een of
andere manier hebben zij het onderwerp meer obscuur achtergelaten, ofwel door herhaalde
ziekte ofwel door militaire rampspoed. Ik vraag elke lezer die dit boek leest om me mijn
vermetelheid te vergeven om zoveel te schrijven nadat al zoveel werd geschreven. Ik geef me
gewonnen aan om het even wie deze vaardigheid beter bezit dan ik.
Samenraapsel van verschillende bronnen -> hoe betrouwbaar is dit?
Passage in Nennius die heel beroemd is geworden
Arthur heeft 12 veldslagen gewonnen: Arthur’s Battle List
“In die dagen vocht Arthur tegen hen, met de koningen van de Britten, maar hij zelf was de
aanvoerder in de strijd. De eerste veldslag was bij de monding van de rivier die Glein is
genoemd. De tweede, de derde, de vierde en de vijfde waren aan een andere rivier die
Dubglas is genoemd en is in het gebied Linnuis. De zesde slag was aan de rivier die Bassas is
3
, Sofie Vandermarliere – BA3 Geschiedenis 2024
genoemd. De zevende veldslag was in het woud van Celidon, dat is Cat Coit Celidon. De
achtste veldslag was in Castellum Guinnion, waar Arthur het beeld van de Heilige Maria, de
maagd, op de schouders droeg en waarop de heidenen op de vlucht werden gejaagd op die
dag van de grote slachting die hen werd toegebracht door de deugd van onze heer Jezus
Christus en door de deugd van de Heilige Maria, de maagd, zijn moeder. Hij voerde de
negende veldslag in de stad van het legioen. De tiende veldslag werd gevoerd op de rivier die
Tribuit wordt genoemd. De elfde veldslag werd gevoerd op de heuvel die Agned is genoemd.
De twaalfde veldslag was op de heuvel van Badon, waar 960 mannen vielen in één dag door
één aanval van Arthur. En niemand deed hen vallen, behalve Arthur zelf. En in al deze
veldslagen was hij de overwinnaar”.
- Arthur lijkt enorm dappere en sterke kerel
- In Engeland zijn er blijkbaar enorm veel rivieren en plaatsnamen die Keltisch zijn
(bv. Guinnion)
- Hoe kan Arthur zelf 960 mannen geveld hebben? Niet alles is even geloofwaardig in
dit stuk
- Hoe waarachtig is dit citaat? Ook een tweede Arthurverwijzing van Nennius:
73: Er is een ander wonder in het land genaamd Builth. Daar is een hoop stenen en een van
de stenen die bovenaan de hoop werd geplaatst heeft een indruk van een hondenpoot.
Wanneer Twrch Trwyth Cafal, de hond van de krijger Arthur, op jacht ging, plaatste hij een
afdruk van zijn poot op deze steen en het was Arthur die de berg stenen bij elkaar bracht
samen met de steen met de pootafdruk van zijn hond en hij noemde het Carn Cafal. Mensen
nemen de steen wel eens weg, maar binnen een dag en een nacht is de steen bij de ochtend
altijd weer bovenop de hoop stenen terug te vinden. Nog een ander wonder is te vinden in het
land dat Ergyng heet. Daar is een graf bij een bron, Llygad Amr genaamd; Amr is de naam
van de man die er gebraven ligt. Hij was de zoon van de krijger Arthur die hem doodde en
hem daar begroef. Mensen komen het graf meten en soms is het zes voet lang, soms negen,
soms twaalf, soms vijftien. En welke maat je ook meet op een ogenblik, je zal nooit diezelfde
maat opnieuw meten. Ik weet het, want ik heb het zelf geprobeerd.
- Dit zijn niet echt waarachtige citaten.. Nennius lijkt niet echt een betrouwbare bron
BRON 3: Y GODODDIN ( CA. 600)
Boek van Aneurin:
He charged before three hundred of the finest, He cut down both centre and wing, He excelled
in the forefront of the nobles host, He gave gifts of horses from the herd in winter. He fed black
ravens on the rampart of a fortress Though he was no Arthur. Among the powerful ones in
battle, In the front rand, Gwawrddur was a palisade. - Aenerin, ‘Y Gododdin’, nummer 99”
Gwawrddur = gesneuveld
BRON 4: ANNALES CAMBRIAE ( CA. 960)
516: De slag van Badon waarin Arthur het kruis van onze Heer Jezus Christus drie dagen en
drie nachten op zijn schouders droeg en de Britten waren de overwinnaars.
537: De slag van Camlann waarin Arthur en Medraut vielen en er was pest in Brittannië en
Ierland.
501: bisschop Ebur rust in Christus. Hij was 350 jaar oud.
4