WEGWIJS IN UW LOKAAL
BESTUUR
Uw gemeente
Het aantal gemeenten in België is sterk gedaald tegenover pakweg 100 jaar geleden, momenteel
hebben we in ons land nog 581 gemeenten waarvan 285 in Vlaanderen.
Het aantal gemeentes daalt omdat ze groot genoeg moeten zijn om bestuurskracht te hebben.
Bestuurskracht = het vermogen, de kracht om gewenste maatschappelijke ontwikkelingen en
effecten te realiseren.
31 december 1976 op 1 januari 1977:
- Belangrijkste fusiegolf
- Meer dan 1.500 gemeenten minder
- De lokale besturen meer kracht en macht geven fusie
Antwerpen 1983:
- Borgerhout, Deurne, Ekeren, Hoboken, Merksem, Berchem en Wilrijk
- Antwerpen werd zo groot dat er een defusie nodig was
- Enkele deelgemeenten werden een district
District = een gemeente met meer dan 100.000 inwoners mogen beslissen om een district te
vormen met eigen bevoegdheden en een eigen bestuur.
Vanaf 2010 werd er weer meer druk uitgeoefend op onze gemeenten om de krachten te bundelen:
- Takenpakket en verantwoordelijkheden van de gemeenten zijn groter geworden
- Burger stelt steeds hogere eisen
o Uitgebreide en kwalitatieve dienstverlening
Burgers vrezen vaak een slechtere lokale dienstverlening in een groter geheel maar beseffen niet dat een
te kleine gemeente te weinig daadkracht heeft.
Nieuwe vrijwillige fusiegolf:
- Gezond verstand: te kleine gemeenten redden het niet
- Geld: de Vlaamse regering beloofde een fusiebonus
o 20.000 – 24.999 inwoners: 200 euro per inwoner
o 25.000 – 29.999 inwoners: 300 euro per inwoner
o 30.000 – 34.999 inwoners: 400 euro per inwoner
o Vanaf 35.000 inwoners: 500 euro per inwoner
- Angst: als gemeenten niet spontaan fuseren dan zou het wel eens opgelegd kunnen worden
o Willen niet opgeslokt worden door een aangrenzende stad
Stad
Jezelf stad kunnen noemen is niets meer dan een eretitel, je wordt niet anders behandeld door de
wetgever. In de middeleeuwen daarentegen was dat anders, als stad: minder belastingen, minder
krijgsdienst, meer rechtszekerheid en afgevaardigden in de parlementen.
Napoleon schafte die voordelen voor steden af en maakte iedereen gelijk voor de wet.
Een stad is een stad door zijn geschiedenis maar het kan ook op basis van een studie van het
Nationaal Instituut voor de Statistiek als een dorp ‘stedelijke kenmerken’ vertoont:
- Dichte bevolkingsconcentratie
- Uitgebreide handelsactiviteit
- Grote aantrekkingskracht op de omliggende gemeenten
,Centrumsteden
13 Vlaamse steden zijn iets meer ‘stad’ dan de andere:
⇨ Aalst, Antwerpen, Brugge, Genk, Gent, Hasselt, Kortrijk, Leuven, Mechelen, Oostende,
Roeselare, Sint-Niklaas en Turnhout
Centrumsteden = grote steden die een centrale functie hebben t.o.v. de steden en gemeenten in
hun omgeving.
- Meer werkgelegenheid
- Zorg
- Onderwijs
- Cultuur en ontspanning
Deze centrumsteden krijgen extra subsidies.
Faciliteitengemeenten
Faciliteitengemeenten = gemeenten die wel in Vlaanderen liggen maar waar toch een grote groep
Franstaligen woont, of omgekeerd. (krijgen uitzondering op het principe van eentaligheid)
Deze bevolkingsgroepen kregen ‘faciliteiten’ om het hen gemakkelijker te maken om zich aan te
passen aan het anderstalige karakter van hun gemeente.
⇨ Moeten overgangsmaatregelen zijn die na verloop van tijd niet meer nodig zijn
⇨ Politiek zeer gevoelig
De verkiezingen
Inleiding
Het verkiezingsproces voor de lokale en provinciale verkiezingen vanaf 13 oktober 2024
vereenvoudigt, digitaliseert verder en verloopt transparanter. Gevolg van het wijzigingsdecreet:
- Voordrachtsakten en de verkiezingsuitgaven volledig digitaal ingediend
- Publicatie van de resultaten per geografisch deelgebied (deelgemeenten of wijken)
o Meer inzicht in het lokale stemgedrag
- Mogelijkheid voor sommige fusiegemeenten om zowel digitaal als op papier te stemmen
- Introducering van een centrale aanmaak van kiezerslijsten
- Het recht voor bepaalde kiezers om een vrijstelling aan te vragen om als bijzitter van een
stem- of telbureau te zetelen
o Vrijstelling kan gegeven worden aan kiezers die al 2 keer in een stem- of telbureau
zetelden, vanaf 9 juni 2024 zal het aantal keer zetelen bijgehouden worden
Kandidaten
Er doen tienduizenden kandidaten mee aan de gemeenteraadsverkiezingen
om bij de meer dan 7.000 raadsleden te zijn die verkozen worden.
- 285 in Vlaanderen worden burgemeester
- ± 1.500 worden schepen in Vlaanderen
, Voorwaarden om kandidaat te stellen:
- U moet 18 jaar zijn op de dag van de verkiezingen
- U moet ingeschreven zijn in het bevolkingsregister van de gemeente waar u kandidaat wil
zijn en u moet er daadwerkelijk wonen
o Inschrijving moet vooraf gebeuren
o Geen overbodige regel want de lokale verkiezingen zetten politici al eens aan om te
verhuizen
o Partijen die zwak staan in een bepaalde gemeente (vaak een grotere stad) proberen met
het ‘importeren’ van een bekend kopstuk extra stemmen te halen
o Bv. Kris Peeters (CD&V) verhuisde van Puurs naar Antwerpen
- U moet de hele 6 jaar in de gemeente blijven wonen waar u verkozen bent
o Wie verhuist naar andere gemeente, kan niet langer
gemeenteraadslid, schepen of burgemeester blijven
- U moet Belg of EU-onderdaan zijn
o Migranten van buiten de EU mogen wel stemmen, maar mogen zich niet kandidaat
stellen
- U moet braaf geweest zijn
Cumul en decumul
Cumulregeling: een uitvoerend nationaal of Vlaams mandaat (ministerschap) mag niet
gecombineerd worden met een uitvoerend gemeentelijk mandaat (burgemeester of schepen).
Campagne voeren
Kandidaten moeten campagne voeren, maar die is wel gereglementeerd:
- Bovengrens op verkiezingsuitgaven
o Alle kandidaten hebben zo evenveel kans (en niet enkel de rijksten)
- Verboden: geschenken of gadgets uitdelen, commerciële telefooncampagne voeren, kiezers af
te dreigen of ongeoorloofde beloften te doen
- Wel toegestaan: commerciële reclamespots op radio, tv en in de bioscoop, eigen
borden zetten (mogen groter zijn dan 4m 2)
- Er gelden ook duidelijke regels voor het aanbrengen van affiches en het gebruik van
reclameborden
- Sperperiode van 1 juli 2024 tot 13 oktober 2024: beperkingen op uitgaven en
propagandamiddelen gereglementeerd
Mannen, vrouwen en Bekende Vlamingen
Als u wilt deelnemen aan de verkiezingen, kunt u zelf een partij oprichten maar het is iets
eenvoudiger om aan te sluiten bij een bestaande partij in uw gemeente.
Een partij stelt haar lijsten niet zomaar samen, ook daar zijn er regels over:
- Een lijst mag niet meer kandidaten bevatten dan dat er zetels te verdienen zijn in de gemeente
- Er moet een evenwichtige verdeling zijn van mannen en vrouwen, dubbele quota
o Evenveel mannen als vrouwen op lijsten (met verschil van maximum 1)
o De eerste twee kandidaten op de lijst moeten ingevuld worden door een man en vrouw
o Het verschil tussen mannelijke en vrouwelijke schepenen en burgemeesters
blijft opvallend groot
Slimme partijen houden ook nog rekening met andere parameters:
- Verhouding tussen jonge nieuwkomers en meer ervaren kandidaten
- Kandidaten voorstellen uit alle deelgemeenten en wijken
- Liefst bekend bloed
