MODULE 1: discours als
semiotische communicatie
Datum @13 februari 2024
Samenvatting In uitvoering
Gradatie Moeilijk
Semiotiek is de wetenschappelijke studie van de tekensysteem:
• Semiotiek is een tak van de wetenschap die zich bezighoudt met het bestuderen van
tekens en de processen van betekeniscreatie en -uitwisseling. Een teken is iets dat
verwijst naar iets anders dan zichzelf, en tekens kunnen verschillende vormen
aannemen, zoals woorden, beelden, gebaren, enzovoort. Semiotiek probeert de
structuren en functies van deze tekensystemen te begrijpen.
Semiotiek veronderstelt communicatie:
Semiotiek gaat ervan uit dat mensen communiceren door middel van tekens. Het
idee van de "homo semioticus" verwijst naar de mens als een wezen dat zich uitdrukt
door middel van tekens, betekenissen deelt en betekenissen uitwisselt. Mensen
creëren en interpreteren betekenissen door middel van verschillende soorten teksten,
zoals gesproken taal, geschreven teksten, visuele kunst, enzovoort.
Semantiek van betekenissen in een discours:
De semantiek verwijst naar de betekenis van tekens en hoe die betekenissen worden
gevormd en begrepen. Een discours is een samenhangende en gestructureerde
manier van communiceren, vaak binnen een bepaalde context of gemeenschap. De
semantiek van betekenissen wordt gevormd binnen dit discours, via sociale interactie
tussen deelnemers, het gebruik van taal en andere semiotische modaliteiten (zoals
visuele en auditieve signalen), lichamelijke expressie van tekens, en concrete en
abstracte socio-culturele contexten.
Sociale interactie tussen participanten:
Betekenissen ontstaan en worden gedeeld in sociale interactie tussen
mensen. Dit kunnen gesprekken zijn, maar ook andere vormen van
interactie waarbij tekens worden gebruikt om betekenis over te brengen en
te begrijpen.
MODULE 1: discours als semiotische communicatie 1
, Gebruik van taal en andere semiotische modaliteiten:
Naast gesproken en geschreven taal omvat communicatie ook andere
modaliteiten, zoals visuele signalen (zoals beelden, gebaren), auditieve
signalen (zoals geluiden, muziek), en andere sensorische modaliteiten
(zoals tactiele ervaringen). Elk van deze modaliteiten draagt bij aan het
vormen en begrijpen van betekenissen.
Lichamen die tekens hanteren:
Menselijke lichamen kunnen ook worden beschouwd als dragers en
producenten van tekens. Gebaren, gezichtsuitdrukkingen, houding en
andere lichamelijke signalen dragen allemaal bij aan de communicatie en
betekenisvorming.
Betekenissen zijn niet los te zien van de context waarin ze worden geproduceerd
en begrepen. Socio-culturele contexten, zowel concrete (zoals specifieke sociale
situaties) als abstracte (zoals culturele normen, waarden en ideeën), spelen een
cruciale rol bij het vormen en interpreteren van betekenissen.
We zien dat er iets wordt opgeschreven, er is een leerkracht die iets aan het uitleggen is precies er is
interactie tussen leerling en leerkracht. er zijn boeken, er wordt gesproken → taal. we zien lichamen
concrete en abstracte contexten, participanten en andere semiotische modi.
MODULE 1: discours als semiotische communicatie 2
, Semiotische modi→ Semiotische modaliteiten: verwijzen naar de verschillende manieren
waarop betekenis wordt gecommuniceerd en begrepen.
1.1 van tweeledige naar 1.2 drieledige tekensystemen
1.1.1 Saussure
1. signifiant en signifié
2. langue en parole
3. de tekst als teken
Signifiant en signifié
Een taalteken bestaat uit een concept of betekenis, de signifié, en een daaraan
toegevoegd acoustisch beeld, de signifiant.
Het verwijst naar de tweeledige relatie tussen een betekenisdrager (signifiant)
en betekenis (signifié). Het concept is geïntroduceerd door de Zwitserse
taalkundige Ferdinand de Saussure. Het signifiant is de materiële of fysieke
vorm van een teken, terwijl het signifié de mentale representatie of betekenis
ervan is.
Saussure benadrukt dat tekens arbitrair zijn, wat betekent dat er geen
natuurlijke relatie bestaat tussen het teken en zijn betekenis.
Langage, Langues en Parole
Onder ‘langue’ wordt verstaan: het taalsysteem, de virtuele en abstracte
structuur van een taal.
Met ‘parole’ wordt bedoeld: het taalgebruik, de concrete actualisering in
gesproken of geschreven uitingen.
1. Langage:
a. "Langage" verwijst naar het concept van taal als een universeel kenmerk
van menselijke communicatie. Het suggereert dat elk semiotisch wezen
(zoals mensen) het vermogen heeft om te communiceren via één of
MODULE 1: discours als semiotische communicatie 3
, meerdere talen. Dit omvat zowel gesproken talen als andere vormen van
communicatie, zoals gebarentaal of visuele communicatie.
2. Langue:
a. "Langue" is de concrete manifestatie van "langage" in de vorm van een
specifieke taal. Het vertegenwoordigt de gestandaardiseerde vorm van
een taal zoals deze wordt gebruikt en begrepen door de leden van een
taalgemeenschap. Binnen "langue" worden betekenissen gedeeld door de
leden van de taalgemeenschap en worden conventies vastgesteld met
betrekking tot grammatica, woordgebruik en andere linguïstische
aspecten.
3. parole
a. "Parole" verwijst naar de individuele uitingen of taalgebruik van
individuen binnen een taalgemeenschap. Het is de persoonlijke,
idiosyncratische manier waarop een persoon een taal gebruikt. "Parole"
omvat de verschillende manieren waarop taal wordt toegepast in
concrete situaties, en kan variëren afhankelijk van factoren zoals context,
sociale setting en individuele kenmerken. Een specifieke uiting binnen
"parole" wordt soms aangeduid als "énoncé" of "utterance".
i. "Een utterance" is een term uit de taalkunde die verwijst naar elke
concrete uiting van taal door een spreker of schrijver. Het kan een
enkel woord, een zin, een hele toespraak, of zelfs een geschreven
tekst omvatten.
ii. "énoncé" is een term uit de taalkunde die wordt gebruikt om een
specifieke taaluiting of uitspraak aan te duiden. In het Engels wordt
het vaak vertaald als "statement" of "utterance".
Semiotische relatie is niet:
Referentieel:
Dit betekent dat de semiotiek niet primair gericht is op het verwijzen
naar de werkelijkheid buiten de taal, zoals de natuurlijke wereld. Het
gaat niet over het rechtstreeks weergeven van objecten of concepten in
de wereld, maar eerder over de structuren en processen van
betekeniscreatie en -uitwisseling binnen de taal zelf
Logisch:
MODULE 1: discours als semiotische communicatie 4
