Samenvatting Joan W. Scott, The Politics of the Veil (Princeton 2007), 1-20, 42-54.
Elena van Hattum
Introduction (pg. 1-20)
Op 15 maart 2014 accepteerde het Franse parlement een wet die het dragen van “opvallende tekens”
van religie in publieke scholen verbiedt. In theorie gold de wet voor iedereen, maar in de praktijk was
de wet vooral gericht op moslim meisjes met hoofddoeken (hijab). → De hoofddoek, ook wel ‘sluier’
genoemd, werd gezien als vijandig tegen de Franse gewoonte en wet omdat het tegen de scheiding
tussen staat en kerk was, maar nadruk lag op verschillen tussen burgers in een ‘ondeelbare natie’ en
accepteert de onderdrukking van vrouwen in een republiek die gelijkheid vooropstelt. → Ultieme
symbool van de islamitische weerstand tegen moderniteit.
Frankrijk is niet het enige land waarbij er zorgen gemaakt wordt om meisjes met hijabs. Het Europese
Hof voor de Rechten van de Mens heeft gezegd dat elk land het recht heeft eigen beleid te maken
mbt van verboden op hijabs in scholen. De VN had in 2005 zorgen op de effecten van deze verboden
op beschikbaarheid van vrouwen van onderwijs. → Er lijkt een overeenstemming te zijn over de
betekenis van de hijab en dat het weerstand tegen seculiere democratie representeert, terwijl de
minderheid van moslimmeisjes en vrouwen ze draagt (in diasporische moslim populaties). - > Het
nummer van vrouwen/meisjes die hijabs draagt verklaart niet waarom de hijab zoveel aandacht heeft.
-> Een verbod op de hijab is symbolisch: voor bepaalde Europese landen is het een manier om een
statement te maken tegen de islam, om moslim populaties te bestempelen als een bedreiging voor
nationale harmonie en integriteit. De radicale handelingen van een paar moslims wordt gezien als een
declaratie van de algemene wil van de islam; religieuze praktijken van de minderheid worden gezien
als symbolen voor ‘de cultuur’, het idee van een vaststaande islamitische ‘cultuur’ verduistert de
mixed ervaringen van immigranten met discriminatie en integratie.
→ Hoofdvraag: Waarom de hijab? Wat is er met de hijab, dat het de focus van een heftig
meningsverschil maakt, een symbool voor iets ondragelijks? V anuit bepaalde politici en feministen: 1.
symbool voor radicale islamitische politiek/praktijk. 2. symbool voor onderdrukking van de vrouw.
Maar dit verklaart niet genoeg. Hijabs wordt door een minderheid gedragen terwijl de meerderheid
van de moslims zich aanpast aan de westerse cultuur. Hijabs zijn niet het enige visuele wat moslims
onderscheid, moslimmannen kleden zich vaak ook anders maar dit wordt niet als even bedreigend
gezien. De wetten focussen zich niet tegen genderongelijkheid in moslimfamilies, en zijn beperkt tot
moslims terwijl er daarbuiten ook praktijken zijn die onderdrukkend zijn voor vrouwen die geen
aandacht krijgen. Er is het idee dat de dominantie van mannen een uniek islamitisch fenomeen is.
-Waarom is de hijab teken geworden voor de ondragelijke verschillen van moslims? Hoe is de hijab
een manier geworden om bredere problemen met etniciteit en integratie in Frankrijk/West-Europa aan
te kaarten?
→ Volgens onderzoek is de hijab een modern fenomeen binnen de islam. Er is niet 1 islamitische
‘cultuur’; islam is erg gedecentraliseerd en er is niet 1 theologie, maar veel verschillende. De context
is dus belangrijk: Wat moslims als 1 gemeenschap neerzet (een ‘schijnbare gemeenschap’) is
‘specifieke wetten’ die ze ‘objectiveren’. De debatten over deze wetten zijn een verdediging van de
Europese natie in een tijd van crisis (EU bedreigt soevereiniteit, globalisatie bedreigd de binnenlandse
markt, voormalige koloniale subjecten vestigen zich in Europa); de vraag wat de nationale identiteit is
is belangrijk in West-Europa op dit moment. - > Idealisatie van de natie; In Frankrijk aandringen op de
moralen van de republiek (Verlichting). Mythisch; dit beeld hangt voor een groot deel af van het
negatieve neerzetten van de islam; objectificatie van moslims als een vaststaande ‘cultuur’ tegenover
de langdurige republiek. Dit is het resultaat van een politieke discours; cultuur als objectief
waarneembare tradities/waarden en normen die onveranderbaar/gemeenschappelijk zijn. Cultuur
wordt gezien als de oorzaak van de verschillen tussen Frankrijk-moslims. Maar Scott zegt dat dit juist
effect was van een (historisch) specifieke politieke discours. Assimilatie was de enige optie;
, voor de presentatie van wat de Franse identiteit inhield was het nodig om niet alleen de Franse critici,
maar ook de moslims die tegenstrijdig bewijs leverden over de betekenis van hun religie (en de hijab)
te onderdrukken.
-Onderzoek hiernaar (politieke discours) moet zich focussen op argumenten in hun specifieke
politieke/historische context. → Scott’s boek is gericht op de politiek van de discussie
(tegenstrijdigheid) over de hijab in Frankrijk. Hieruit komen wel inzichten die algemeen toepasbaar
zijn; Scott gelooft dat we verschillen moeten herkennen en onderhandelen/bespreken
(multiculturalism). Dit is een expressie van haar politieke standpunt, maar ze zegt dat dit vooral gaat
over begrijpen wat een democratie tegenwoordig nodig heeft.
→ De objectificatie van moslims; het toeschrijven van verschil aan een enkele cultuur niet geschikt
voor assimilatie; het idee dat de seculiere manier van leven bedreigd wordt door ‘fundamentalisten’
blijkt uit de reactie van West-Europese leiders tegenover moslim immigranten. De manier waarop
deze ideeën vervolgens in de praktijk worden gebracht verschilt per land en zijn afhankelijk van de
nationale politieke geschiedenis-> belangrijk voor het begrijpen van het ‘moslimprobleem’ in Europa.
Scott focust zich op Frankrijk, maar is van mening dat de situatie mbt het ‘moslimprobleem’ in elk
Europees land alleen begrepen kan worden als de lokale context wordt bekeken.
Doordat in Frankrijk het aantal moslim immigranten steeg -> de diversiteit tot 1 ‘cultuur’ gebracht
werd-> deze ‘cultuur’ werd gezien als een bedreiging voor de identiteit van de natie. Doel boek:
Onderzoek van de politieke discours van Franse republikeinen die zeiden dat de enige manier
om te dealen met ‘de bedreiging van de islamitische separatisten’ was om de hijab te
verbieden. Het is een boek over het dominante Franse beeld van moslims, niet over Franse moslims
zelf. - > Interesse waarom de hijab een ding werd om beelden van vreemdheid/fantasieën van dreiging
(voor de Franse samenleving en toekomst van de republiek) op te projecteren. + Hoe de
representatie van een homogene/gevaarlijke ‘ander’ de mythische visie van een Franse verenigde,
ondeelbare republiek bevestigde. -De representatie van islamitische seksualiteit als onnatuurlijk en
onderdrukkend intensiveerde de argumenten tegen de hijab (moreel en psychologisch).
_________________________________________________________________________________
Degenen die voor een verbod op de hijab waren benadrukten dat zij dit deden om de (ondeelbare )
natie te beschermen van de effecten van “communalism” (prioriteit van de groep over de nationale
identiteit in de levens van individuen). ->Gelijkheid wordt in de Franse politieke visie bereikt door
iemands sociale, religieuze, etnische en andere afkomsten onbelangrijk te maken in de publieke
sfeer; als abstracte burger wordt je een Franse burger. → Universalisme is de tegenhanger van
communalism; maar deze universalisme is specifiek voor Frankrijk. Frankrijk dringt aan op complete
assimilatie tot 1 cultuur met als ideologie Frans republikanisme (secularisme en individualisme);
“sameness” als abstract concept is de basis voor gelijkheid, maar wordt in de praktijk letterlijk
genomen door de geschiedenis: assimilatie = het verwijderen van verschil. Stamt uit de Franse
Revolutie uit 1789 en is deel van het nationale erfgoed. Enkel trouw aan de natie is niet genoeg; je
moet assimileren in de normen van de cultuur.
→ If iemand als wordt gelabeld als ‘anders’ (op basis van cultuur, seksualiteit) is het moeilijk om nog
te beargumenteren dat diegene hetzelfde is/kan worden. -> Deze tegenstrijdigheid is de laatste 2
decennia blootgesteld en bekritiseerd door groepen die erkenning willen van hun ‘andersheid’.
(werden als ‘andere’ groep gediscrimineerd, dus wilden als ‘andere’ groep rechten/erkenning
ontvangen).
-Binnen de islam is er veel strijd over wat het geloof precies inhoudt, ook of de Koran zegt dat
vrouwen een hijab moeten dragen en o f hier een verbod op moest komen. Maar buiten deze strijd
werden moslims verenigd als groep door hun verlangen om gezien te worden als “fully French”
zonder hun religie, gemeenschappelijke banden of gedrag die bij hun identiteit hoort op te moeten
geven. → Reactie politici en republikeinen op deze groepen: hoe het altijd gedaan werd is de beste
manier, deze eisen bedreigen de eenheid/harmonie van de natie en verraad revolutionaire erfgoed.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elenavanhattum. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.