VERLOSKUNDIGE METHODIEK 2
H1 : BLOEDAFNAME
1.1 WAT IS EEN BLOEDAFNAME?
= Afname van een vooraf bepaalde hoeveelheid bloed bij een persoon.
Doel?
laboratoriumtesten uitvoeren
zo weinig mogelijk hinder voor de persoon, zowel voor, tijdens als na de bloedafname.
Voorwaarde?
voorschrift van de arts (B2-handeling) en dus een vooraf gehandtekend labo-
aanvraagformulier met:
Identificatiegegevens van de patiënt.
o Naam & voornaam patiënt (geslacht)
o Adres, geboortedatum, geslacht
Naam & voornaam arts , RIZIV nr arts
Datum voorschrift , stempel en handtekening arts
Datum en uur van de staalafname
De juistheid van de administratieve gegevens is de verantwoordelijkheid van de persoon die prikt!
1.1.1 MEDISCH BELANG VAN LABORATORIUMALYSES
Welke zijn redenen waarom een bloedafname dient te gebeuren?
1. Diagnose: zwanger of niet: verhoogd HCG (humaan choriongonadotrofine)
2. Therapie: aderlating oa bij bepaalde bloedziektes, zoals hemachromatose = ijzerstapeling.
Een aderlating is aftappen van bloed.
3. Prognose: (ziekteverloop) Leukemie, afhankelijk van het celtype kun je een acute en
chronische vorm onderscheiden. De één met een minder goede prognose dan de andere.
4. Management: Krijgt de patiënt voldoende medicatie? Bereikt hij een therapeutisch spiegel
(=medicatie is werkzaam)? Vb. bij epilepsiepatiënten moet een valproaatspiegel bepaald
worden om na te gaan of de dosis Depakine voldoende hoog is. Controle van de glycemie,
krijgt de patiënt voldoende insuline..
5. Research: Gedurende wetenschappelijk onderzoek, om bepaalde medicatie te testen..
1.1.2 ANALYSEGROEPEN
Het onderscheid van de groepen is vaak gelinkt aan bepaalde organen.
HEMATOLOGIE
zegt iets over samenstelling en kwaliteit van het bloed
Erytrocyten (RBC)
o telling aantal erytrocyten
o uitgedrukt in milj/mm3
o referentiewaarde man: 4,6 – 6,0
1
, o referentiewaarde vrouw: 4,0 – 5,0
Een aantal waarden kunnen afgeleid worden van deze bepaling. Deze waarden geven
vooral een beeld over de kwaliteit van de rode bloedcellen. (= niet over het aantal)
– MCV = mean corpuscular volume (= zegt iets over het volume)
– MCH = mean corpuscular hemoglobine (= zegt iets over het gewicht aan
hemoglobine)
– MCHC = mean corpuscular hemoglobin concentration (= zegt iets over de
hemoglobineconcentratie)
Aandachtspunten erytrocyten:
- patiënt niet nuchter
- meestal EDTA-tube gebruiken
- observeer klinische symptomen (bleek zien, hoge bloeddruk..)
Leukocyten (WBC)
o telling aantal leukocyten
o uitgedrukt in aantal/mm3
o referentiewaarde: 4 500 – 10 000
o een gedaald niveau wordt veroorzaakt door bloedziektes of medicatie
o een verhoogd niveau wijst op een infectie of door medicatie
Voor de WBC kan ook de leukoformule opgevraagd worden. Hiermee bekijkt men de
hoeveelheden van de verschillende soorten witte bloedcellen. Er zijn 5 groepen WBC.
– Neutrofielen (meest voorkomend)
o eerstelijnsverdediging tegen bacteriën
o stijging bij weefselbeschadiging
o daling bij virale aandoeningen
– Eosinofielen
o stijging bij allergische processen, kanker,..
o daling bij stress, brandwonden en shock
– Basofielen
o stijging bij genezingsproces na infectie, na leukemie
o daling bij stress, zwangerschap
– Monocyten
o tweedelijnsverdediging tegen bacteriën
o stijging bij virale infecties
o daling bij bloedziektes
– Lymfocyten
o immunodefensief systeem
o stijging bij chronische en virale aandoeningen
o daling bij kanker, MS..
Aandachtspunten leukocyten:
- niet nuchter
- alleen bij leukoformule tijdstip vermelden
- aandacht voor infectie, allergie of genezing
- medicatie kan resultaten beïnvloeden
2
, Trombocyten (bloedplaatjes)
o rol in de start van de stollingscascade
o uitgedrukt in aantal/mm3
o referentiewaarde: 150 000 – 400 000
o gestegen trombocyten door trauma’s, miltproblemen, kanker, tuberculose..
o gedaalde trombocyten door leukemie, eclampsie,..
Aandachtspunten trombocyten:
- niet nuchter
- indien patiënt radiotherapie of chemotherapie
- observeer bloedingsproblemen
Hemoglobine (Hg)
o = eiwit dat zich in de rode bloedcellen bevindt
o het geeft bloed zijn rode kleur
o ijzer is het belangrijkste bestanddeel en zorgt voor zuurstofbinding
o uitgedrukt in g/dl
o te laag (bv bij anemie, zware bloedingen, zwangerschap): ijzertabletten nemen
ijzer zal binden met 02 hemoglobine zal stijgen
normaal in de zws dat hemoglobine lager is
o te hoog (bv bij grote hoogtes)
Aandachtspunten hemoglobine:
- niet nuchter
- niet afnemen langs dezelfde arm waar een IV-infuus zit
- garrot niet langer dan 1 minuut aanspannen
- observeer oorzaken van stijging of daling hemoglobine
Hematocriet (Hct)
o = het volume aan rode bloedcellen per 100ml
o uitgedrukt in ml of %
o referentiewaarde: 35-45
o daling bij anemie, zwangerschap..
o stijging bij dehydratie, eclampsie..
Aandachtspunten hematocriet:
- niet nuchter
- andere prikplaats dan waar IV-infuus zit
- leeftijd patiënt kan rol spelen in de waarde
Ijzer, totale ijzerbindingscapaciteit, ferritine
o ijzer = van belang bij de rode bloedcellen en het hemoglobine
o ijzer wordt opgenomen in het duodenum (dunne darm) en het jejunum
o transporteiwit transfeerrine zorgt dat ijzer in het beenmerg terechtkomt
3
