De opkomst van het nazisme in Duitsland
Einde Duitse keizerrijk (1918)
• Eind WOI=einde van het Duitse keizerrijk + begin van de Weimarrepubliek. Hoe kwam dat?
• Duitse keizerrijk = uitgeput door
– slepende loopgravenoorlog
– overwinning onmogelijk na betrokkenheid van VS, zelfs niet na de nederlaag van Rusland (Brest-
Litovsk)
• Zomer 1918, onderhandelingen met de Amerikaanse president Wilson => wil niet onderhandelen met keizer
Wilhelm II
• Duitse volk:
– Oorlogsmoe na jaren van gebrek en toenemende honger (opstand in Kiel)
– vorming van arbeids- en soldatenraden => dreiging van een communistische revolutie (zoals in
Rusland)
• Leger en regering zetten keizer af = einde keizerrijk
Verloren oorlog
• Hardnekkig geloof dat Duitsland de oorlog had kunnen winnen
• In werkelijkheid was de oorlog militair verloren => laatste Duitse reserves (manschappen en
oorlogsmaterieel) al bijna 'verbruikt’
• Geallieerde blokkade => nijpende schaarste en hongersnood
• Communistische opstand dreigt
Weimarrepubliek (1918-1933)
• Weimarrepubliek (9 november 1918) in Berlijn uitgeroepen
– linksradicale communistische staatsgreep afgewend
– keizer afgezet (verbannen naar Nederland)
• Geallieerden starten onderhandelingen met de nieuwe regering => wapenstilstand op 11 november 1918
• Politieke chaos in Berlijn erg groot -> zeer onveilig door voortdurende demonstraties en geweld
• Regering zetelt omwille van de onveiligheid (Spartakusopstand) in Weimar (Weimar = district nabij Erfurt)
Dolkstoottheorie
• Man met mes=Duitse regeringsleider (Scheidemann)
• Duitse militairen worden in de rug gestoken
• Achtergrond: sociaaldemocratische regering
• Dolkstootlegende: sociaaldemocratisch regering =
medeverantwoordelijk voor Duitse nederlaag in WO I
• Duitse leger had nog verder kunnen strijden en overwinning
behalen op Entente
• Op deze spotprent wordt Scheidemann afgebeeld terwijl hij
het Duitse leger een dolk in de rug steekt. Volgens veel
Duitsers waren de sociaaldemocraten die de Weimarrepubliek
oprichtten, mede verantwoordelijk voor de Duitse nederlaag
in de Eerste Wereldoorlog. Deze opvatting wordt eveneens de
dolkstootlegende genoemd. Weimarrepubliek had vrede gesloten met de Entente en het Duitse keizerrijk ten
val gebracht, terwijl het Duitse leger nog wel verder had kunnen strijden en wellicht nog kunnen winnen. In
deze opvatting was de regering dan ook schuldig aan het 'Diktat' (het Verdrag van Versailles) dat door de
Entente was opgelegd.
• Dolkstoottheorie in extreemrechtse kringen: binnen extreemrechtse middens werden de joden (antisemitisme)
verantwoordelijk gesteld voor de Duitse nederlaag
‘Diktat’
• Vredesverdrag = ‘Diktat’ voor de verontwaardigde Duitsers (zowel links als rechts)
• Duitsland als enige schuldig
• Regering die deze voorwaarden ondertekende, kreeg deze woede van alle kanten over zich heen
• Klasse van politici zijn verantwoordelijk voor de nederlaag van WOI
, Vernederend Verdrag
• Weimarrepubliek gedwongen om Verdrag van Versailles keiharde vredesvoorwaarden te accepteren:
– verlies van grote gebieden die rijk waren aan grondstoffen zoals Elzas-Lotharingen
– enorme herstelbetalingen
– inkrimping van het leger (lag heel zwaar)
– verbod op moderne bewapening
• Indien niet getekend werd, zouden de geallieerden de oorlog verderzetten en Duitsland bezetten
• Een van de grootste teleurstellingen voor Duitsland was het inkrimpen van hun leger, omdat hun leger
voorheen zo machtig was. Ze mochten maar zes marineschepen hebben, en ze mochten geen tanks of
luchtmacht hebben, en slechts 100.000 soldaten hebben. Daarnaast moest het Rijnland worden
gedemilitariseerd.
Communistische Spartakusopstand (jan. 1919)
• Angst voor communisme en bolsjewistische revolutie is groot bij veel rechtsgezinde Duitsers, kapitalisten en
grootgrondbezitters
• Spartacusopstand: communisten trachtten in 1919 de macht te grijpen in Duitsland naar Sovjet-Russisch
voorbeeld, maar mislukt
• Spartacusopstand, in januari 1919 geleid door de Duitse Communistische Partij (KPD): geïnspireerd door
communisme, waarbij communisten probeerden de macht te grijpen in Berlijn en naar het Russische
voorbeeld een sociaaldemocratische republiek te stichten.
• Communist vecht tegen een veelkoppig monster: militairen, kapitalisten, keizer, koning, etc.
Wankele Weimarrepubliek (1918-1933)
• Weimarrepubliek = eerste Duitse parlementaire democratie
– Duitse Nationale Vergadering in 1919
– Grondwet
– Gekozen president
• Weimarrepubliek snel onpopulair
– Schuld voor tekenen van Verdrag van Versailles
– Geen democratische traditie
– Politieke instabiliteit (veel regeringswisselingen)
– Oproer in de straten, geweld tussen links en rechts
– Economische crisis:
• Hyperinflatie
• Toenemende armoede (zelfs hongersnood)
• Enorme werkloosheid ten gevolge van groot aantal faillissementen
Adolf Hitler na WOI
• Engagement in extreemrechtse, conservatieve nationalistische groepering in München
• Felle toespraken en redevoeringen
• Partijleider en propagandachef van de Duitse Arbeiderspartij (1921) : start van cultus rondom zijn persoon =>
zag zichzelf als de redder die Duitsland naar haar "wedergeboorte" kon leiden.
Adolf Hitler Bierkellerputsch
• “Bierkellerputsch” (1923) of mislukte staatsgreep: poging tot omverwerping van de democratie
• Coup mislukt maar zijn gooi naar bekendheid was gelukt…
• Hitler gevangen (8 maanden) schrijft zijn nationalistisch politiek manifest ‘Mein Kampf’
Adolf Hitler: ‘Mein Kampf’
• Over zijn jeugd, verleden en toekomstplannen voor Duitsland
• Verheerlijking van het Duitse volk ('bloed' en 'bodem‘)
• Gevaren voor Duitsland = Joden en politieke tegenstanders (socialisten, liberalen, kapitalisten en marxisten)
• Duitse volk is superieur ras dat ‘Lebensraum’ nodig had en daarvoor inferieure rassen diende te elimineren,
vooral Joden (traditie van antisemitisme)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lpsummaries. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.