19de -eeuwse kunst: capita selecta
DEEL 1: Kunstwereld & kunstpraktijk
I. Vorming & creatie
II. Presentatie & circulatie
III. Receptie en consumptie
DEEL 2: Waarneming & weergave
I. Visualisering & visie
II. Optische sensaties
III. Fotografie & kunst
DEEL 3: Fragment & monument
I. Beeldhouwpraktijk
II. Het monument
III. Rodin (zie aparte samenvatting)
Deel 4: Readings & werkcolleges termen + vragen
,Auguste Rodin
Buste naar Victor Hugo, 1885
➔ Ging vooral te werk op basis van schetsen
➔ Psychologische diepgang -> probeert de persoon in kwestie te begrijpen
➔ 3 maanden aan de buste bezig geweest
➔ Gemaakt bij het model thuis
➔ Uit de herinnering
➔ Belang voor critici en hun opinies
➔ Werk tentoongesteld op Les XX in Brussel 1884
➔ Later kreeg hij ook een solotentoonstelling in de Maison d’Art in Brussel
➔ Kopie Victor Hugo werk stond in Parijs en werd ook gezien door Claude Monet (wisselde
brieven uit over dit werk)
Deel 1: Kunstpraktijk & Kunstwereld
1) Vorming en creatie
2) Presentatie en circulatie
3) Reproductie en consummatie
I. Vorming en creatie
Genrehiërarchie = historische schilderkunst als grootste vorm van kunst gezien (werd de grand art
genoemd)
Lagere geziene genres: portret, genretaferelen, landschappen, interieur, stillevens
Academie
➔ Professionele kunstenaars opleiden
➔ Praktijk en theorie (bv zowel anatomie als literatuur)
➔ Ontstaan in Frankrijk in het midden van de 17de eeuw (deze wordt het voorbeeld voor de rest
van Europa)
➔ Gericht op tekenen (enorm belangrijk)
➔ Opdrachten van staatmacht werden enkel gegeven aan kunstenaars die een opleiding volgde
aan deze academies, zeer prestigieus
Schone Kunsten werd opgedeeld in 2 organen (door de Institut de France in 1795)
➔ Classe des Beaux-Arts en Académie des Beaux-Arts
➔ Opleidingen opgedeeld per genre : bv. Greuze had zich aangemeld met een historisch werk
voor een opleiding als historieschilder, maar maakte vooraf vooral genretaferelen waardoor
hij alleen als genreschilder toegelaten werd
Académie Royale de Peinture et de Sculpture
➔ 1648
➔ Door Charles Le Brun
➔ Steun van de koning als politiek wapen
➔ Kunstonderwijs promoten
,Royal Academy Londen
Werk: Johann Zoffany, The Academicians of the Royal Academy, 1771-72, London, The Royal Collection
➔ Gesticht in 1768
➔ 2 vrouwen als lid = Angelica Kauffmann en Mary Moser, waren belangrijk bij de stichting
Werk: Angelica Kauffmann, De schilderkunst, 1778, Londen, Royal Academy
België = oudste academie
➔ 1663, Academie van de Beeldende Kunsten, Antwerpen
Keken naar het verleden om zich te profileren en te verschillen van Brussel (bv door terug te
kijken naar de Antwerpse School)
Van Gogh in 1885 in de Antwerpse academie geweest maar later afgewezen
➔ 1711, Academie Royale des Beaux-Arts, Brussel
Sterk Frans gericht, hervormd naar het Franse model, Navez als directeur (leerling van
Jacques-Louis David)
➔ In Antwerpen meer focus op de Romantiek en in Brussel meer focus op het Neoclassicisme
➔ 1750, Academie Gent
Portaels enkele jaren directeur geweest, Jean Delvin later directeur (ex leerling van Portaels)
➔ Ook academies in kleinere steden bv: Leuven die Meunier hadden als docent schilderkunst,
kreeg een eigen atelier aangewezen, hoge ramen met goede lichtinval
1858 -> Jan Portaels neemt de academie in Brussel over en opent het ‘atelier libre’
➔ Was als kunstenaar opgeleid bij zijn schoonvader Naves
➔ Geïnspireerd door het oriëntalisme van Delacroix
➔ 20 jaar directeur geweest van de Academie
➔ Vrijheid, ontplooiing en originaliteit stonden centraal
➔ Zelf zou hij als academieschilder gezien kunnen worden
➔ Vernieuwend met zijn wasserglass procedure in zijn muurschildering = extra glazuurlaag
dat wordt aangebracht op de muur als beschermlaagje
➔ Ook veel oriëntalistisch werk gemaakt = beeldde Bijbelse verhalen af hoe ze echt geweest
zouden kunnen zijn (met gewaden en correcte achtergronden etc), vernieuwend voor de
Belgische religieuze kunst
➔ Grote invloed op de moderne kunst
Onderricht (voorziening van opleidingen)
➔ Combinatie anatomie, geometrie, perspectief, geschiedenis, literatuur
➔ Praktijk = tekenen stond centraal
Kunstenaars hadden een eigen privé-atelier = deze werd ook gebruikt als ontmoetingsplek
en was belangrijk voor male-bonding, ze wouden afstand nemen van de ‘verwijfde’ ateliers en
wouden minder invloed van vrouwen en meer mannelijkheid
Naaktmodel = stond op een podium, grote ramen waarmee licht gestuurd kan worden,
ficelle (touwtje) wordt gebruikt om model te ondersteunen en helpen de positie te houden
Competitie
➔ Competitief ingesteld
, = “concours des places” = toelatingsexamen
= “concours des prix” = wedstrijd voor prijs (vele kunstenaars die winnen hadden het goed
in de toekomst, maar dit was geen zekerheid)
Belangrijkste prijs = Prix de Rome (vanaf 1663), kunstenaars mochten 4 jaar naar
Rome en hier te werk gaan en connecties te krijgen en hun kunststijl te evolueren
Suvée won deze prijs in 1771 en Gerard David werd tweede
In 1773 wordt David weeral tweede, en in 1774 wint hij eindelijk
Suvée won in 1771 voor Frankrijk ook al was hij Belg (maakte toen niets uit, niet nationalistisch
ingesteld)
➔ Schilder Derby was op hetzelfde moment in Rome, Suvée lijkt door hem beïnvloed in zijn
kunst jaren na zijn Romereis
Prix de Rome, België
➔ Ingesteld in 1817 in België
➔ Uitgereikt door de overheid
➔ Maximum leeftijd van 30 jaar oud
➔ Preselecties (max 6 kandidaten)
➔ 1842 = Jan Portaels gewonnen in Antwerpen
➔ Envoi = werken moesten tijdens de Romereis naar België/thuisland gestuurd worden op
bepaalde afgesproken tijdsstippen en dagen
➔ Edward De Jans wint in 1878
➔ Tête d’expression = wedstrijd waar men expressie moet tekenen/schilderen
➔ Jean Delville wint in 1895
Deze prijzen zijn sterk gelinkt aan de Academies
= ook privé-opleidingen zijn beschikbaar als alternatief
Nieuwe soort academie = tekenenscholen, toegepaste kunsten
➔ Ambachtelijk onderwijs
➔ Als alternatief voor studenten die niet in de Academies binnen geraken
Ook tekenhandboeken beschikbaar
➔ Gentse kunstenaar Victor de Papelau getraind met deze boeken
Opleiding voor vrouwen
➔ Gescheiden sferen = ‘the angel in the house‘ , ‘the invisible flaneuse’
➔ Wel aangeraden voor vrouwen om een beetje te kunnen tekenen, schilderen en piano spelen
(voor hogere klasse en burgerij), om een betere huwelijkspartner te kunnen vinden, maar ook
niet te veel mee bezig zijn
Emily Mary Osborn
➔ Min of meer respectabele manier om je gezin te onderhouden
Royal Academy -> vrouwen vanaf 1860 toegelaten
➔ Geen naaktstudies tot 1890 voor vrouwen
Burgemeester Auguste Orts, 1863
➔ Motivatiebrief om vrouwen toe te laten in de academies
