INLEIDING TOT CRIMINOLOGIE EN STRAFRECHT
HFST 4 : DE STRAFRECHTELIJKE VERANTWOORDELIJKHEID
1. STRAFRECHTELIJK SCHULDBEGRIP
- Geen straf zonder schuld
- Voor de strafbaarheid van een gedraging Volstaat niet dat er een misdrijf is gepleegd, de persoon die
het misdrijf heeft gepleegd moet schuld hebben.
- Wat is schuld?
In de zin van verwijtbaarheid: iemand in rechte kwalijk wordt genomen dat hij een misdrijf
niet heeft gemeden.
- Verwijtbaarheid als determinerende factor
-Principes:
iedereen wordt geacht de wet te kennen
iedereen is in staat om zich op grond van zijn cognitieve vermogen en wilsvermogen
normconform te gedragen (op enkele uitzonderingen na)
aanwijzing van schuld
- Rechter toetst dit vermoeden, rekening houdende met de concrete dader binnen zijn concrete
handelingscontext.
2. OPZET VS ONACHTZAAMHEID
→ moreel element of de subjectieve delictsbestanddelen
- In het Belgisch strafrecht verwijst het moreel element naar de schuld of schuldige intentie van de
dader bij het plegen van strafbaar feit.
Moreel element richt zich op psychologische toestand en intenties van de dader op het
moment van strafbaar feit
Ken verschillende vormen aannemen
o Opzettelijke of intentioneel
o Onopzettelijke of onachtzaam
- Opzettelijke of intentionele misdrijven:
Wetens en willens
Opzet ≠ motief
- Onopzettelijke of onachtzaamheidsmisdrijven:
Gebrek aan voorzichtigheid
Gebrek aan voorzorg
Zorgvuldigheidsnorm: bonus pater familias
, 2.1. OPZET VS ONACHTZAAMHEID – VOORBEELD
De tenlasteleggingen van de Reuzegommers - wat zegt het arrest?
C. Onopzettelijke doding: schuldig
“Dit neemt echter niet weg dat de nonchalance en de vanzelfsprekendheid waarmee visolie, zijnde een
consumptieproduct dat vrij in de winkel te verkrijgen is, ter gelegenheid van dit doopritueel oneigenlijk werd
gebruikt door dit zonder enige omzichtigheid en zonder enige controle bij wijze van braakmiddel overmatig toe
te dienen, naar het oordeel van het hof in de gegeven specifieke omstandigheden een gebrek aan
voorzichtigheid of voorzorg uitmaakt.”
“Het hof verwijt aan elkeen van de bij deze visproef aanwezige beklaagden een gebrek aan voorzichtigheid of
voorzorg doordat geen van hen stil gestaan heeft bij het oneigenlijk gebruik van de op overmatige wijze
toegediende visolie, en de mogelijks daaraan verbonden gezondheidsrisico’s. Verschillende beklaagden
verklaarden overigens dat zij alleen al door het ruiken van de geur van visolie misselijk werden en moesten
kokhalzen. Het is dan ook vreemd te moeten vaststellen dat geen der beklaagden zich vragen heeft gesteld bij
het overmatig toedienen van deze visolie aan de, omwille van de tot op dat moment in de koude doorgemaakte
doopactiviteiten, verzwakte en verkleumde schachten. De grote bidon van 4,5 liter was bovendien door
eenieder opgemerkt. Geen van de aanwezigen stelde een handeling om een halt toe te roepen aan de
overmatige toediening van de visolie. Integendeel er waren enkel aanmoedigingen om meer visolie te drinken.
Er was evenmin enig toezicht op de hoeveelheid visolie die aan elk van de schachten werd toegediend.
Beklaagden hebben nagelaten maatregelen van voorzichtigheid en voorzorg te nemen die een normaal student,
geplaatst in dezelfde concrete omstandigheden (studentendoop) wel had genomen.”
3. SCHULDUITSLUITINGSGRONDEN
= nemen het strafbaar karakter van de daad niet weg, maar er kan geen schuld aan de betrokken persoon
worden toegerekend of de schuld is uitgesloten
- De dader wordt verontschuldigd omdat het feit hem niet kan verweten worden.
- Algemeen karakter: toepasbaar op alle misdrijven
Iemand die toerekeningsvatbaar is beschikt over:
- Voldoende verstandelijke vermogens om rechtsregels te kennen en de draagwijdte van zijn
handelingen te begrijpen
- Voldoende mate van wilsvrijheid om zich conform deze inzichten naar dwingende regels van strafrecht
te gedragen.
DUS: hoewel de daad niet toegelaten is, is er bij een schulduitsluitingsgrond geen sprake van een misdrijf
want het moreel element ontbreekt.
- Bestraffing vereist dat iemand schuld heeft, betekend dat hij de gedraging waarvan hij wist dat ze
onrechtmatig was, niet heeft vermeden/ Alhoewel hij dit had kunnen en moeten vermijden.
- Straf is ontoelaatbaar als de dader er niets aan kon doen, als de daad hem niet verweten kon worden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hyndicleymans. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.