Familierecht: niet in het wetboek
(I) Alimentatie
1.1. Toepassingsgebied
Wat zijn de juridische grondslagen voor een biologische vader die geen oorspronkelijke
afstammingsband heeft met zijn kind, om daar toch alimentatie van te vorderen?
o Onderhoudsvordering tegen de vermoedelijke verwekker
o Figuur van de omzetbare natuurlijke verbintenis
Er zijn twee wettelijke oorzaken voor verval van de onderhoudsverplichting ten aanzien
van de schoonouders- en kinderen, eentje staat niet in de wet, maar is wel de
belangrijkste, namelijk de echtscheiding.
1.2. Kenmerken van de onderhoudsvordering
o Wederkerig
o Dwingend recht: verzaking voor de toekomst kan niet, voor het verleden wel (=afstand
doen van de bedragen die je in het verleden recht op zou hebben gehad)
o Veranderlijk
o Persoonlijk
o Ten dele niet voor beslag vatbaar
1.3. Bijzondere onderhoudsplicht versus de gewone
Artikel 203 BW Artikel 205 BW
Eenzijdig: enkel voor ouders Wederkerig
Moreel: voorzien in de opvoeding, Materieel
toezicht, …
Levensstandaard Levensonderhoud
Tijdelijk: stopt na het voltooien van levenslang
een gepaste opleiding
Wanneer is een gepaste opleiding voltooid?
o Normale voortgang van de studies (jaar overdoen wordt getolereerd)
o Einde na einddiploma hoger onderwijs dat toegang geeft tot de arbeidsmarkt
(bachelor rechten is niet voldoende)
o Rekening houden met eigen inkomsten en rechten van het kind ten overstaan van
een eventuele echtgenoot
o Niet voor niet-noodzakelijke meeruitgaven (tenzij levensstandaard zo hoog is)
o Feitelijke samenwoning brengt geen einde aan de onderhoudsplicht
1
,1.4. De contributio
Bestaat uit de bijdragen (= het aandeel van moeder en vader, als vader dubbel verdiend,
zal hij dubbel moeten bijdragen) en middelen (= alle beroepsinkomsten, roerende en
onroerende inkomsten, alle voordelen en middelen die de levensstandaard waarborgen.
Het gaat ook om zwart geld, maar dit zal men niet aan de familierechtbank melden.
à Oplossing: indiciën
Er kan nog een vordering ad futurum ingesteld worden, dit is handig voor wanneer in de
toekomst de noden van het kind verhogen. Dit gebeurt meestal op scharnierleeftijden. Zo
moet men niet tekens opnieuw naar de rechter. Volgens Verschelden is dit de doos van
pandora want de levensloop van een kind is onvoorspelbaar.
De onderhoudsbijdrage kan niet worden uitgesloten wegens gebrek aan eerbied en
respect. Het is geen wettelijke uitsluitingsgrond. (Cass. 3 juni 2010)
1.5. Pluraliteit van de onderhoudsplichtigen
Cassatierechtspraak heeft een cascadesysteem ontwikkelt, er is geen samenloop, de ene
sluit de andere uit.
De bijzondere onderhoudsverplichtingen gaan voor op de gemeenrechtelijke familiale
onderhoudsverplichting:
Echtgenoot > ex-echtgenoot > ouders > bloedverwanten in rechte lijn, bij gelijke graad
eerst de descendenten (kinderen) > aanverwanten
Wat indien ze in dezelfde rang zitten? Niet hoofdelijk, niet in solidum. Van elks maar zijn
deel vragen. Indien 1 iemand toch de volle pot betaald, heeft deze een verhaalrecht. De
betaling moet ook in proportie zijn. Als er iemand geen geld heeft en iemand heel veel,
zal diegene met meer geld, meer moeten betalen.
1.6. Pluraliteit van onderhoudsgerechtigden
De kinderen > de echtgenoot > de gewezen echtgenoot > bloedverwanten in rechte lijn, bij
gelijke graad eerst de descendenten (kinderen) > aanverwanten
1.7. Verhaal
o Van OP op OG: Normaal geen verhaal, behoudens bedrog (zich behoeftig voordoen,
maar lotto gewonnen)
o Van OP op MSA: verhaal voor de som die zijn aandeel overtreft
o Derde op OP: verhaal op de OP, verjaart na 10 jaar (bv. zus voorziet in je behoeften,
kan terugvorderen van je ouders)
o OCMW: kosten van MS-dienstverlening en leefloon kunnen verhaald worden op de
degene die een onderhoudsplicht hadden, maar die niet hebben vervuld.
2
, De terugvorderingsprocedure van het OCMW komt voor de vrederechter, alle andere
alimentatievorderingen voor de familierechtbank.
1.8. Gerechtelijke stappen tegen de in gebreke blijvende onderhoudsplichtige
Normaliter periodieke uitvoering; betalen van een bedrag aan het begin van de maand
Rechter kan uitvoering in natura vragen, wanneer:
o De SA bewijst dat zij de uitkering niet kan betalen
o Wanneer de vader of moeder, aangesproken door het kind, dit aanbiedt. Dit
wordt enkel aanvaard indien de situatie niet conflictueus is.
Bevoegde rechtbank = familierechtbank, behalve terugvordering van OCMW. Normaal
gezien woonplaats van de eiser, behalve in geval van vermindering of opheffing, dan is
het de woonplaats van de verweerder want de eiser is de meest kwetsbare partij en die
trachten we te beschermen. De woonplaats van de minderjarige kan ook, of bij
ontstentenis daarvan, zijn gewone verblijfplaats en ultiem Brussel.
Er wordt een retroactieve vordering ingesteld voor periodieke betaling van
onderhoudsgeld. Je mag echter niet te lang wachten, want dan zal er vanuit gegaan
worden dat je het geld niet nodig hebt (een vermoeden van niet-behoeftigheid). Het is
echter een weerlegbaar vermoeden. Men kan vorderen tot 5 jaar terug. Wanneer er tijdig
een veroordeling heeft plaatsgevonden, ontstaat er een vordering van tenuitvoerlegging
(actio iudicati), deze vordering kan binnen de 10 jaar ingesteld worden.
Der herziening van de rechterlijke beslissing inzake alimentatie vereist nieuwe feiten of
gewijzigde omstandigheden. Het moet gaan om feiten of gewijzigde omstandigheden die
nog niet bekend waren op het ogenblik van de EERSTE UITSPRAAK. Het kan niet gaan om
feiten die na de sluiting van de debatten aan het licht kwamen maar VOOR de uitspraak.
Er kon een heropening van de debatten gevraagd worden.
1.9. Methodes van tenuitvoerlegging
o Beslag op het vermogen (logge en kostelijke procedure): onbeperkt beslag is mogelijk
op de inkomsten van de schuldenaar, het is supervoorrecht van de
alimentatieschuldeiser, er gelden geen grenzen voor loonbeslag.
o Ontvangstmachtiging: men wordt gemachtigd om sommen te ontvangen die
toebehoren aan iemand anders. Bijvoorbeeld: een werknemer. Dit geldt echter niet
voor alle onderhoudsplichtigen:
• Schoonouder/kinderen
• Ex-echtgenoot, tenzij bedongen in onderhandse akte
• Onderhoudsvordering ten laste van de nalatenschap (na EOO)
3
