FAMILIALE
VERMOGENSPLANNING
1
,DEEL 1: HET WETTELIJK ERFRECHT
1. DE WETTELIJKE ERFGENAMEN
Wettelijke devolutie: Wie zijn de wettelijke erfgenamen?
- Bloedverwanten van de erflater: adoptie kan voor gehele of gedeeltelijke
gelijkstelling zorgen
o volle adoptie: gehele gelijkstelling
o gewone adoptie: gedeeltelijke gelijkstelling
- Langstlevende echtgenoot
- Wettelijk samenwonende
o hoeft niet perse uw partner te zijn, kan ook uw broer/zus zijn
Het wettelijk erfrecht van de bloedverwanten
- Er zijn vier orden. De eerste orde komt voor de tweede, de tweede voor de
derde, de derde voor de vierde
o uitz. bij kloving
- Binnen elke orde erft de dichtste in graad (uitz. plaatsvervulling)
- Zijn er meerdere erfgenamen die aldus tot de nalatenschap komen, dan
krijgen ze in principe een gelijk aandeel (uitz. kloving en plaatsvervulling)
- Bloedverwanten tot en met de vierde graad erven (uitz. plaatsvervulling)
- Om graad te berekenen in de zijlijn: kijken naar gemeenschappelijke stamouder
- Hier: Z staat in de eerste graad, V staat ook in de eerste graad
- Kleinzoon staat in tweede graad, broer van DC ook in tweede graad =>
gemeenschappelijke stamouder is hier gemeenschappelijke vader/moeder
- Grootvader staat in tweede graad
2
,- Tante en nonkel die via de gemeenschappelijke stamouders (grootmoeder,
grootvader) moeten geteld worden. Tante staat in derde graad en nonkel (die
neef is) staat in vierde graad.
- (onderscheid tussen rechte lijn (aantal graden) en zijlijn (aantal graden tellen
over de gemeenschappelijke stamouder heen))
o Z in eerste graad ten opzichte van decuius
o KZ in tweede graag ten opzichte van decuius
o Broer B tweede graad
o Tante staat in derde graad
1. Eerste orde: de orde van de afstammelingen
- = eerste categorie van erfgenamen: de nalatenschap zal gaan naar de
erfgenamen van de eerste orde
- Hier zitten ook de ten volle geadopteerde kinderen en hun
afstammelingen in en ook de gewoon geadopteerde kinderen en hun
afstammelingen
- Let op: gewone adoptie doet slechts een familierelatie ontstaan met de adoptant,
dus niet met de bloedverwanten van de adoptant. Dus de gewoon geadopteerde
kinderen van de afstammelingen erven niet.
2. Tweede orde: de orde van de nauwe bloedverwanten in de zijlijn en de
opgaande lijn
- Vanaf het ogenblik dat je een (half)zus, (half)broer of een afstammeling daarvan
hebt, dan gaat de nalatenschap naar de erfgenamen van de tweede orde. Wie
zijn dit?
- a. De ouders
o Ook degene die de decujus ten volle heeft geadopteerd
o Voor het erfrecht van de adoptant bij gewone adoptie gelden bijzondere
regels
- b. De broers en zusters (= nauwe bloedverwanten) (tweede orde)
o Ook de kinderen die door de ouder(s) van de decujus ten volle
geadopteerd werden
o Voor het erfrecht van de kinderen die door de ouder(s) van de decujus
gewoon werden geadopteerd, gelden bijzondere regels
o Ook de halfbroers en halfzusters
o De afstammelingen van broers en zusters en van de halfbroers en
halfzusters
- Wie krijgt wat binnen de tweede orde?
o De ouders krijgen elk een vast één vierde
o De rest wordt verdeeld tussen de nauwe zijverwanten (broer, zus,
halfbroer, halfzus of hun afstammelingen)
3
,- Voorbeeld:
o Erflater overlijdt. Hij heeft een vader en moeder en is enig kind. Vader en
moeder adopteren een tweede kind (A). Als het volle adoptie is, dan gaat
die ten volle geadopteerde van de DC erven. Vader en moeder krijgen elk
1/4 en de ten volle geadopteerde broer of zus krijgt de helft. Als we ons in
tweede orde bevinden, zal de nalatenschap ook gaan naar de halfbroer en
halfzus en als er vooroverleden zijn, kan de nalatenschap gaan naar de
afstammeling van broer/zus/halfbroer/halfzus. Dit zijn de erfgenamen van
de tweede orde
- Voorbeeld:
o Ik heb een vader, een moeder en een DC. Er is een broer en
een zus. We zitten niet in de eerste orde, want er zijn geen
afstammelingen van DC. Je zit in de tweede orde, want er is
een broer en een zus. Vader en moeder krijgen elk een vast
1/4 en de rest gaat naar broer en zus. Broer en zus krijgen
dus ook elk 1/4.
o MAAR: Veronderstel nu dat de moeder vooroverleden is. Dan krijgt de
vader 1/4 en schiet er nog 3/4 over. 3/4 wordt verdeeld onder broer en
zus. Broer en zus krijgen dus elk 3/8. Indien beide ouders vooroverleden
=> alles naar B en Z.
- Voorbeeld:
o Er is een grootvader langs vaderszijde. De vader en moeder
zijn vooroverleden. De moeder is 2 keer getrouwd, namelijk
1 keer getrouwd met de vader en dan is DC geboren. Maar
ook nog eens met Z, waaruit het kind C is geboren. We
zitten niet in de eerste orde, want er zijn geen
afstammelingen van DC. We zitten in de tweede orde, want
er is een halfbroer/halfzus. Wie krijgt wat? Grootvader is uitgesloten van
de nalatenschap Halfbroer/halfzus C krijgt alles.
3. Derde orde: de orde der ascendenten
- = Alle bloedverwanten in de opgaande lijn
- Ook de ouders, als zij opkomen zonder (half)broers en (half)zusters
of afstammelingen van broers en zusters
- Voorbeeld:
̶ Zijn er afstammelingen van DC: neen dan gaat
nalatenschap niet naar erfgenamen van eerste orde
̶ Zijn er broers/zussen van DC: neen dus nalatenschap gaat niet naar
erfgenamen van tweede orde
̶ Zijn er bloedverwanten in de opgaande lijn: ja, namelijk de vader en
de grootvader langs vaderszijde. Alles gaat naar de vader, want de
4
, vader staat in de eerste graad. (Grootvader staat in de tweede graad)
=> regel toepassen hetgene die dichtste graad
4. Vierde orde: de orde van de zijverwanten
- = De bloedverwanten in de zijlijn, andere dan broers en zusters en hun
afstammelingen
- Voorbeeld: DC heeft enkel oom en tante
o niet eerste orde, want geen afstammelingen noch gaat
nalatenschap naar tweede orde want geen broers/ zussen
noch afstammelingen van hen
o Noch derde orde want geen bloedverwanten in opgaande
lijn
o Dus nalatenschap gaan naar zijverwanten O en T (die staan in dezelfde
graad)
o DC -> moeder (eerste graad) -> GV en GM die vooroverleden zijn (tweede
graad) -> O en T (derde graad)
PLAATSVERVULLING
- Wat? De afstammelingen van een vooroverleden, gelijktijdig overleden,
verwerpende of onwaardige erfgenaam komen samen tot het erfdeel waarop hun
ouder, grootouder ... recht had
- Zij komen bij staken en niet hoofdelijk tot de nalatenschap
- Wanneer? Ten voordele van:
o (i) de afstammelingen van afstammelingen van de decujus (ook de
afstammelingen van ten volle geadopteerde kinderen en van gewoon
geadopteerde kinderen)
o (ii) de afstammelingen van broers en zusters, halfbroers en halfzusters
van de decujus
o (iii) de afstammelingen van nonkels en tantes van de decujus
- Niet de gewoon geadopteerde kinderen van die afstammelingen, broers en
zusters, nonkels en tantes (de familieband door gewone adoptie tot stand
gebracht beperkt zich tot één graad)
5
, - Wel de ten volle geadopteerde kinderen van die afstammelingen, broers en
zusters, nonkels en tantes
- Degene wiens plaats men vervult moet
o vooroverleden zijn
o gelijktijdig overleden zijn
o de nalatenschap verworpen hebben, of
o onwaardig zijn
- Kan men de plaats vervullen van een afwezige?
Eerste fase: vrederechter stelt vermoeden van afwezigheid vast
- = Wanneer iemand meer dan 3m niet meer in zijn gewone verblijfplaats is
verschenen of men meer dan 3m niks meer gehoord heeft van die persoon.
- Vrederechter kan een gerechtelijk bewindvoerder aanstellen, die oa bij de
nalatenschap kan optreden (mits machtiging van de vrederechter)
Tweede fase: familierechtbank spreekt verklaring van afwezigheid uit
- = 5j nadat de vrederechter vermoeden van afwezigheid heeft vastgesteld of 7j
nadat die persoon niet meer verschenen is in zijn gwne verblijfplaats of men niks
meer van diegene gehoord heeft.
- uitspraak fam rb in kracht van gewijsde getreden = afwezige wordt geacht
overleden te zijn vanaf opmaak akte door ABS
Successieplanning?
- Als iemand overlijdt is het te laat om een successieplanning uit te werken, maar
als iemand verdwenen is (zolang de akte van afwezigheid niet is opgemaakt), kan
dit wel nog. Stel dat de vader verdwenen is. In die tussenperiode kan de moeder
nog schenkingen van gemeenschappelijke goederen doen aan de dochter. In
principe kan schenking van de gemeenschappelijke goederen enkel gebeuren
door beide echtgenoten samen. Sanctie is de nietigverklaring op verzoek van de
andere echtgenoot binnen het jaar nadat hij kennis heeft gekregen van de
schenking. Als die man niet meer opduikt, gaat niemand die schenking
betwisten. Maar als de man wel terugkeert, dan kan hij de nietigverklaring
vorderen.
Afwezigheid <-> gerechtelijke verklaring van de overledene
- Gerechtelijke verklaring van de overledene: iemand is verdwenen in
levensbedreigende omstandigheden (bv: vliegtuigcrash, ongeluk bij
bergbeklimming)
6
