MACRO-ECONOMIE
Inhoudstafel
Hoofdstuk 1: A tour of the world ....................................................................................... 5
1. The Crisis .............................................................................................................................. 5
2. De VS .................................................................................................................................... 5
3. De Eurozone ......................................................................................................................... 6
4. China .................................................................................................................................... 7
5. Looking Ahead ...................................................................................................................... 7
Hoofdstuk 2 : A tour of the book ........................................................................................ 8
1. Geaggregeerde output (= maatstaf is het BBP) ....................................................................... 8
2. Werkloosheidsgraad ........................................................................................................... 11
3. Inflatiegraad ....................................................................................................................... 12
4. Wet van Arthur Okun en Philipscurve .................................................................................. 14
5. KT, MLT en LT...................................................................................................................... 15
6. Extra Oefeningen ................................................................................................................ 15
Hoofdstuk 3: De Goederenmarkt ..................................................................................... 16
1. Samenstelling van het BBP (GDP) ........................................................................................ 16
2. De vraag naar goederen ...................................................................................................... 16
3. De evenwichtsoutput .......................................................................................................... 18
1. ALGEBRAÏSCH ............................................................................................................................................. 18
2. GRAFISCH ................................................................................................................................................... 18
3. INTUÏTIEF.................................................................................................................................................... 19
FOCUS : The Lehman Bankruptcy, Fears of Another Great Depression and Shifts in the Consumption
Function ......................................................................................................................................................... 20
4. Investeren = sparen............................................................................................................. 21
FOCUS : Spaarparadox ................................................................................................................................... 22
5. Is the Government Omnipotent? A Warning ........................................................................ 22
6. Extra oefeningen ................................................................................................................. 23
Hoofdstuk 4: Financiële markten 1 .................................................................................. 26
1. De geldvraag ....................................................................................................................... 26
FOCUS : Semantic Traps : ............................................................................................................................... 26
2. Het bepalen van i, deel 1 ..................................................................................................... 27
3. Determining the Interest Rate: Deel 2 .................................................................................. 29
FOCUS : The Determination of the Interest Rate .......................................................................................... 29
When People Hold Both Currency and Deposit Accounts ............................................................................. 29
1
, ....................................................................................................................................................................... 29
4. The Liquidity Trap (KEYNES)................................................................................................. 31
5. Extra oefeningen ................................................................................................................. 31
Hoofdstuk 5 : Het IS-LM model ........................................................................................ 32
1. De goederenmarkt en de IS-curve........................................................................................ 33
1. GRAFISCH ................................................................................................................................................... 33
2. ECONOMISCH INTUÏTIEF ............................................................................................................................ 33
1. GRAFISCH ................................................................................................................................................... 34
2. ECONOMISCH INTUÏTIEF ............................................................................................................................ 34
2. Financiële markten en de LM-relatie.................................................................................... 34
3. IS- en LM- cruves samenbrengen ......................................................................................... 35
1. GRAFISCH ................................................................................................................................................... 35
2. ECONOMISCH INTUÏTIEF ............................................................................................................................ 35
4. Policy mix ........................................................................................................................... 36
FOCUS : Deficit (overheidstekort) Reduction: Good or Bad for Investment? ............................................... 38
5. How Does the IS-LM Model Fit the facts .............................................................................. 38
6 Oefeningen .......................................................................................................................... 39
Hoofdstuk 6 : Financiële markten II.................................................................................. 41
1. Nominale versus reële interestvoet ..................................................................................... 43
2. Risico en risicopremies ........................................................................................................ 44
3. The role of financial intermediaries ..................................................................................... 45
FOCUS: Bank Runs.......................................................................................................................................... 46
4. Een uitbreiding van IS-LM.................................................................................................... 47
5. Van een probleem op de huizenmarkt tot een financiële crisis ............................................. 48
6. Oefeningen ......................................................................................................................... 50
Hoofdstuk 7: De arbeidsmarkt ......................................................................................... 51
1. A tour of the labour market ................................................................................................. 51
2. Movements in unemployment ............................................................................................ 53
3. Wage Determination = loonzetting (WS) .............................................................................. 54
FOCUS : Henry Ford and efficiency wages ..................................................................................................... 55
4. Price Determination = Prijsbepaling (PS) ............................................................................. 55
5. Natuurlijke of structurele werkloosheidsgraad..................................................................... 56
6. Oefeningen ......................................................................................................................... 58
Hoofdstuk 8: De Philipscurve (Paul Samuelson and Robert Solow) .................................... 59
1. Inflatie, verwachte inflatie en werkloosheid ........................................................................ 59
2. De Philipscurve en haar mutaties ........................................................................................ 60
3. De Philipscurve en de natuurlijke werkloosheidsgraad ......................................................... 61
2
, 4. Een samenvatting en vele waarschuwingen ......................................................................... 62
Hoofdstuk 9: Het IS-LM-PC-model .................................................................................... 64
1. Het IS-LM-PC model ............................................................................................................ 66
FOCUS: Okun’s Law across Time and Countries ............................................................................................ 66
2. Dynamiek en het MLT evenwicht ......................................................................................... 67
FOCUS : Deflation in the Great Depression ................................................................................................... 68
3. Fiscale restrictie revisited .................................................................................................... 69
4. Toename van de olieprijs .................................................................................................... 69
FOCUS : : Oil Price Increases: Why Were the 2000s So Different from the 1970s? ...................................... 70
5. Conclusies ........................................................................................................................... 71
6. OEFENINGEN....................................................................................................................... 71
7. CASE OEFENINGEN .............................................................................................................. 75
Hoofdstuk 10: De lange termijn ....................................................................................... 78
1. Het meten van de levensstandaard...................................................................................... 79
2. De evolutie van de output per persoon in rijke landen sinds 1950 ........................................ 79
FOCUS : Does Money Lead to Happiness? ..................................................................................................... 79
3. Een verdere kijk doorheen tijd en ruimte ............................................................................. 80
4. Thinking about growth: a primer ......................................................................................... 81
Hoofdstuk 11: Sparen, kapitaalaccumulatie en output ..................................................... 82
1. Interacties tussen output en kapitaal ................................................................................... 82
2. Verschillende spaarquotes = Saving Rates ............................................................................ 83
3. Niet kennen ........................................................................................................................ 85
4. Fysiek vs menselijk kapitaal ................................................................................................. 85
Hoofdstuk 17: Openheid op de goederenmarkt en de financiële markten ......................... 89
1. Openheid op de goederenmarkt .......................................................................................... 89
2. Openheid op de financiële markten ..................................................................................... 92
5. Conclusies en een vooruitblik .............................................................................................. 94
6. Oefeningen ......................................................................................................................... 95
Hoofdstuk 18: De goederenmarkt in een open economie ................................................. 98
1. De IS-relatie in een open economie ..................................................................................... 98
2. Evenwicht output en handelsbalans .................................................................................... 99
3. Verhogingen van de binnenlandse of buitenlandse vraag ....................................................100
4. Depreciatie, de handelsbalans en output ............................................................................103
Nx ↑ handelsoverschot ↑ handelstekort ↓ .............................................................................................. 103
FOCUS : The Disappearance of Current Account Deficits in Euro Periphery Countries: Good News or Bad
News?) ......................................................................................................................................................... 104
3
, 5. De J-curve ..........................................................................................................................104
6. Sparen, beleggen en het saldo op de lopende rekening .......................................................105
7. OEFENINGEN : Goederenmarkt in een open economie ........................................................106
Hoofdstuk 19: Output, intrestvoet en wisselkoers .......................................................... 109
FOCUS: Sudden Stops, Safe Havens, and the Limits to the Interest Parity Condition ................................ 109
1. Evenwicht op de goederenmarkt en de financiële markt .....................................................109
2. De effecten van beleid in een open economie .....................................................................110
3. Vaste wisselkoers...............................................................................................................111
PROEFEXAMEN ............................................................................................................. 113
OPLOSSINGEN PROEFEXAMEN....................................................................................... 117
4
,Hoofdstuk 1: A tour of the world
Macro-economie bestuderen → je kijkt best naar de verschillende werelddelen. In dit hoofdstuk
worden verschillende macro-economische problemen over heel de wereld weergegeven.
1. The Crisis
Van 2000 tot 2007 had de wereldeconomie een duurzame expansie = positief! MAAR...
- In 2007 = huizenprijzen in de VS dalen, wat leidde tot een grote financiële crisis.
→ De financiële crisis veranderde in een grote economische crisis met dalende
aandelenkoersen.
- In 2008 werd de Amerikaanse productiegroei negatief dit bleef zo in 2009.
Via de handels- en financiële kanalen werd de Amerikaanse crisis snel een wereldcrisis.
= de financiële markten zijn heel sterk geglobaliseerd → Als het slecht gaat in de VS zal dit ook een
negatieve impact hebben op Europa / China (koopkracht daalt, afnemende export)
Productiegroeipercentages Prijzen van de aandelen in de VS
2000-2014 2007-2010
Advanced economies = geïndustrialiseerde 2008 = investeringbank ging failliet (Leanman Brothers)
economie (VS, canada, West-Europa,…) → sterke crash van aandelen
World = nulgroei in 2009 → Economie herstelt sneller en beter in China dan in
de EU of VS
Crisis van de jaren 30 = Great Depression (beurscrash)
2. De VS
BBP pro capita = BBP / bevolking = 54,592 $
23 % van alle toegevoegde waarde wordt in de VS gerealiseerd
Zwitserland, Noorwegen, Qatar, Monaco, Luxembourg,
Economen hebben interesse in : Liechtenstein = Groot bbp per capita
1. Productiegroei = Sterke financiële sector, vroeger belastingsparadijzen,...
→ België staat op de 40ste plaats
2. Werkloosheidsgraad
3. Inflatie
In 2015 → het gaat beter, men ziet duidelijk dat de werkloosheidsgraad gestegen is in 2008 en
hersteld is in 2015.
5
,Werkloosheidsgraad werkt vertraagd men kan niet zo maar iemand ontslaan of aanwerven. De
werknemers worden sterk beschermd!
→ Deze vertraging is nog sterker in de EU (minder flexibel dan in de VS!!)
Federal Funds rate niet onder 0 :als interestvoet negatief zou zijn wil iedereen cash aanhouden ipv
obligaties te kopen (= zero lower bound)
VS → Federal Funds
Piek in 2000, dan substantieel laten zakken
2000 : Crash van de technologische opkomst
= rente laten zakken om op die manier de economische schok op te vangen
2007 : Crisis = crash
Europa → ECB
Als de rente zakt, wordt het voor de commerciële banken goedkoper om leningen te verstrekken en
dus ook voor de bevoking en investeerders om leningen aan te gaan.
Rente is ‘defacto’ min 0% want anders gaan de mensen liever hun geld zelf bijhouden (thuis)
Probleem lage interestvoeten:
- Lage rentetarieven beperken het vermogen van de Fed om te reageren op verdere
negatieve schokken ( Ze zitten al zo laag, ze kunnen niet NOG dalen).
- Lage rentetarieven kunnen ertoe leiden dat beleggers buitensporige risico's nemen
om hun rendement te vergroten.
Productiviteitsgroei = instrument om de welvaart te bepalen → belangrijk voor een aanhoudend
toenemend inkomen per persoon, maar sinds 2010 is het slechts ongeveer half zo groot als in de
jaren negentig.
3. De Eurozone
De Europese Unie (EU) is een groep van 28 Europese provincies met een gemeenschappelijke markt.
Eurozone = landen waar de € de officiële munt is!
Twee hoofdproblemen:
- Hoe verminderen we de werkloosheid?
→ De VS herstelt zich snel van de wereldcrisis in 2008, maar Europa heeft het moeilijker. De
productiegroei bleef dicht bij 0 tussen 2010 en 2014. Vooral op vlak van werkloosheid (11,1 in 2015
terwijl 8,6 in 2008) = dit komt omdat de werkloosheidsgraad vertraagd werkt.
Eurozone is welvarend, maar gemiddelde
welvaart pak lager dan in de VS!
Meeste landen in EU zijn heel erg
rechtvaardig, maar sommge veel minder.
BBP pro capita is wat lager dan in de VS
(er wonen meer mensen in Europa! )
6
, Economen denken dat 1 van de oorzaken dat de EU de economische crisis nog voelt en de VS niet, te
maken heeft met de arbeidsrigiditeiten ( manier waarop de arbeidsmarkt gereguleerd wordt).
→ De arbeiders worden in de EU te beschermd!
Economisch vertrouwen van consumenten en producenten :
- 2007 = crisis zorgt voor onrust, negatief gevoel
- 2012 = Double dip crisis → Europese schuldencrisis (Spanje, Griekenland,…)
EURO
+ Wisselkoersrisico’s vallen weg - Gemeenschappelijk monetair beleid (houdt
+ Geen transactiekosten geen rekening met verschillende groei tussen
+ EU wordt belangrijke economische speler landen)
- Verlies wisselkoers als aanpassingsinstrument
(schokdemper verdwijnt)
- Meer concurrentie, je kan makkelijker
vergelijken
4. China
→ heel veel bewoners! (4x meer dan in de VS!)
China gebruikt en adapteert de technologieën die al bestaan in de VS of EU = technologische vooruitgang
→ hoge accumulatie van kapitaal = HOGE PRODUCTIEGROEI
Wet van de afnemende meeropbrengsten
Bv. Stel je bent in een economie zonder vrachtwagens, om de productiviteit te verhogen
ga je best in vrachtwagens investeren. Eens je hebt geïnvesteerd, is het moeilijk om nog
te groeien! Het heeft geen zin om in 2 vrachtwagens per persoon te investeren.
De vertraging na de crisis wordt als wenselijk beschouwd omdat meer van de output naar consumptie gaat in
plaats van naar investeringen.
5. Looking Ahead
Het is ook mogelijk om naar andere werelddelen te kijken zoals India, Japan, Zuid-Amerika,…
Je had ook kunnen nadenken over de problemen die de crisis teweegbracht, hoe monetair en budgettair beleid
kunnen worden gebruikt om recessies te voorkomen, en waarom de groeipercentages zo verschillend zijn van
land tot land.
QUESTIONS AND PROBLEMS
Handbook pages 16-17
1. a,c,f,g*
2. a*, b*
3. b,c,d
7
,Hoofdstuk 2 : A tour of the book
→ 3 belangrijke variabelen : Inflatie, Werkloosheid, Economische groei
1. Geaggregeerde output (= maatstaf is het BBP)
Nationale inkomsten en productrekeningen werden aan het einde van de Tweede Wereldoorlog ontwikkeld als
maatstaven voor de totale output.
De maatstaf van totale output (welvaart) nu :
- BBP = Bruto Binnenlands product (of Gross Domestic Product)
- BNP Bruto Nationaal product (of Gross National Product) → Je draagt enkel bij tot het BNP van de
plaats / regio / land waar je ook inwoner bent
→ In Brussel is het BBP groter dan het BNP (er zijn veel pendelaars)
Bv. Een Vlaming die in Brussel werkt, draagt bij tot het BBP maar niet tot het BNP, want hij is geen inwoner van
Brussel.
OEFENING : Is de geaggregeerde output 300 € (all goods) of 200€ (enkel de waarde van de auto’s)
→ Steel is an intermediate good = which is a good used in the production of another good.
Antwoord :
1. PRODUCTIEZIJDE
a) BBP = 200€ → enkel rekening houden met de waarde van de eindproducten en diensten die in een bepaalde
periode in de economie worden geproduceerd. We willen alleen eindproducten tellen, geen tussenproducten.
b) Het BBP is de som van de toegevoegde waarde (= waarde van de productie – waarde van de
tussenproducten) in de economie gedurende een bepaalde periode.
→ toegevoegde waarde gelijk aan € 100 + € 100 = € 200.
2. INKOMENSPERSPECTIEF
Het BBP is de som van de inkomens in de economie gedurende een bepaalde periode.
De totale productie = het geaggregeerde inkomen(Y)
Van de inkomstenkant is de toegevoegde waarde in het voorbeeld met twee bedrijven gelijk aan de som van de
arbeidsinkomsten (€ 150) en het kapitaal- of winstinkomen (€ 50), dat wil zeggen € 200.
8
,SAMENGEVAT : BBP (Y) kan je bepalen via :
1. Productie
a. Waarde van eindproducten en diensten
b. Som toegevoegde waardes
2. Som van alle inkomens
Nominaal BBP (€Yt) (=BBP in euro’s = BBP aan lopende prijzen):
som van de hoeveelheden geproduceerde finale goederen * huidige prijs
Nominaal BBP stijgt door:
• Toename in de productie van goederen
• Toename in prijzen van de meeste goederen
➔ Wij willen enkel de productie en de verandering ervan in de loop van de tijd meten
Reëel BBP (Yt) (= BBP in goederentermen = BBP in constante prijzen = BBP aangepast aan inflatie): som van de
hoeveelheden finale goederen * constante prijzen
VOORBEELD
Nominaal BBP = geproduceerde finale goederen * huidige prijs = 12 * 24 000 = 288 000
Reëel BBP = het aantal auto's in elk jaar * een gemeenschappelijke prijs. = Altijd # x 24 000€
→ gemeenschappelijke prijs is 2009 (bijvoorbeeld) is 24 000€
→ Als we 2009 gebruiken om de gemeenschappelijke prijs te bepalen is dat jaar het basisjaar
→ Reëel BBP in kettingprijzen: houdt rekening met relatieve prijzen die veranderen doorheen de tijd
GRAFISCHE VOORSTELLING
Huidig BBP 13 x hoger in 2015 dan in 1970 →Toename productie niveau maar ook een toename van de prijs!
Waar de twee lijnen elkaar snijden = BASISJAAR → reël BBP = nominaal BBP
→ Je rapporteert het best in “reëel BBP”
9
, OPGELET
▪ 1 miljoen = 1000 duizend
▪ 1 miljard = 1000 miljoen → 1 American billion
▪ 1 biljoen = 1000 miljard → 1 American trillion
▪ 1 biljart = 1000 biljoen
▪ 1 triljoen = 1000 biljart
▪ 1 triljard = 1000 triljoen
▪ Let op: 1 American billion ≠ 1 biljoen
1 American billion = 1 miljard = 1000 miljoen
Niveau van het reële bbp per hoofd van de bevolking: maatstaf voor levensstandaard (gemiddelde)
(Yt − Yt −1 )
BBP-groei = Yt −1
Perioden van positieve bbp-groei: uitbreidingen
Perioden van negatieve bbp-groei: recessies
Compatibiliteit van:
hoog BBP (per capita) met trage groei: Japan
laag BBP (per capita) met snelle groei: China
Een (extreem) lage groei kan problematisch zijn!
Globalisering van markten = Wanneer het goed gaat in EU, gaat het waarschijnlijk ook goed in de VS
→ Recessies ( = negatieve BBP-groei)
1. Jaren 70 (Oliecrisis) Productie van olie reduceren = lage economische groei = prijzen stijgen = Heeft een
enorme impact gehad
2. Eind jaren 80 begin 90 → oorlog in Irak
3. 2009 : Financiële crisis
4. 2012 : Europese schuldencrisis (Griekenland)
10
