Privaat bankrecht
• Cursus:
o Documenta/e (online via Ufora) / wetgeving (zelf te verzamelen naast je wetboek !)
o Slides (voorafgaand aan de les beschikbaar via Ufora)
o Lesnota’s – lesopnames
• Examen: wat behandeld wordt in de les
o Examen: schriHelijk examen
§ Geen examenvragen over casus staatssecretaris
§ Gastcollege van projecJinanciering is wel te kennen (zou een theore/sche
vraag kunnen zijn)
§ Verschillende casussen (totaal 50% van de punten)
• Je krijgt een casus over beslag op rekening en de gevolgen van
wanbetaling /jdens het academiejaar. Op het examen krijg je dan
een vergelijkbare casus over die onderwerpen. Dan krijg je nog een
casus over een ander onderwerp
• Ook een casus over niet-toegestane betalingstransac/es
§ Korte theorievragen (totaal 50% van de punten)(3): kan ook zijn dat je eigen
mening wordt gevraagd over hoe je staat tav een bepaald probleem
• Derde theorievraagen zijn waarschijnlijk juist/fout
Inhoudsopgave
Geld in het recht ............................................................................................................................................. 3
Func%es van geld ............................................................................................................................................... 3
Soorten geld ....................................................................................................................................................... 3
Giraal geld .......................................................................................................................................................... 4
Elektronisch geld ................................................................................................................................................ 7
Virtueel geld ....................................................................................................................................................... 8
Betaling in geld ................................................................................................................................................ 10
Geldrekeningen: capita selecta ..................................................................................................................... 16
Openen van een rekening ................................................................................................................................ 16
Controle rekeninginforma%e en protestverplich%ng ...................................................................................... 25
Beslag op rekening........................................................................................................................................... 26
Beëindiging rekeningovereenkomst ................................................................................................................ 29
Beëindiging van kredietovereenkomsten ...................................................................................................... 33
Overzicht .......................................................................................................................................................... 33
Ontbinding door Kredietgever ......................................................................................................................... 33
Opzegging ........................................................................................................................................................ 44
Betalingsdiensten ......................................................................................................................................... 47
Niet-toegestane betalingstransac%es ............................................................................................................. 47
1
, Factuurfraude .................................................................................................................................................. 49
Bankkluisfraude ............................................................................................................................................... 50
Whaling ............................................................................................................................................................ 50
MicrosoF fraude .............................................................................................................................................. 50
Phishing, smshing, vishing & quishing ............................................................................................................ 51
Niet-toegestane betalingstransac%es ............................................................................................................. 52
Capita selecta vervroegde terugbetaling ....................................................................................................... 59
Recht vervroegde terugbetaling ...................................................................................................................... 59
Wederbeleggingsvergoeding........................................................................................................................... 59
Kredietrecht .................................................................................................................................................. 63
Aansprakelijkheid van de kredietverlener: algemeen .................................................................................... 63
KG – KN (toekenning): gemeen recht .............................................................................................................. 64
KG - KN (toekenning): consumenten- en hypothecair krediet......................................................................... 65
KG – KN: verplich%ng %jdens uitvoering van de overeenkomst...................................................................... 72
KG – KN (toekenning): consumenten en hypothecair krediet ......................................................................... 72
KG – KN (toekenning): KMO-financieringswet ................................................................................................ 72
KG – derden ...................................................................................................................................................... 73
Gastles: projecDinanciering........................................................................................................................... 75
Beleggersbescherming .................................................................................................................................. 85
Rechtskader ...................................................................................................................................................... 86
Gedragsregelen................................................................................................................................................ 89
KID .................................................................................................................................................................. 101
2
, Geld in het recht
Func&es van geld
• 1) Circula/efunc/e / betaalfunc/e
- The only good that trades against all goods: iedereen is geïnteresseerd in geld als
tegenpresta7e voor het goed dat men levert of de dienst dat men verstrekt
- Geld is een algemeen aanvaard ruilmiddel. In primi/eve maatschappijen moest de
ruilmiddelen complementair zijn. Nu is alles eenvoudiger omdat je van geld gebruik kan
maken
• 2) Waardemeter / rekeneenheid
- -> Uitdrukking in prijs
- Euro biedt de mogelijkheid om op een eenvoudige manier de waarde van een goed of
dienst tot uitdrukking te brengen.
- Geld informeert de poten/ële tegenpar/j omtrent de waarde van een goed.
- De mogelijkheid om de waarde van een goed te tonen, biedt daarnaast indirect de
mogelijkheid om prijzen te vergelijken. Doordat de aanbieder weet dat er vergeleken
wordt, gaat de aanbieder proberen de prijs zo laag mogelijk te ze]en. De concurren/e
wordt ges/muleerd
• 3) Koopkrachtreserve
- ->Sparen, beleggen, investeren
- Het geld dat je in bezit hebt, moet je niet meteen uitgeven. Je kan het sparen of beleggen
en dan gebruiken op een later ogenblik.
- Als er infla/e is: gaat aareuk doen aan de func/e van geld als koopkrachtreserve.
• Zie ook: M. Dombrecht, D. Heremans, S. Plasschaert en J. Vanneste, Geld- en financiewezen.
België in het eurogebied, Antwerpen, Standaard Uitg., 2001, 32-35.
Soorten geld
• Chartaal geld: wordt uitgegeven door ECB
- Munten
- Bilje]en
- = Fiat geld of fiduciair geld. Waarom kan je dat zo noemen? Het biljet zelf heeH geen
intrinsieke waarde. Maar we vertrouwen erop (fiat) dat daar een zekere waarde aan
toekomt. Tot 1971 werkte men met een beperkte goudstandaard waarbij de waarde die
werd uitgegeven met bilje]en en munten werd afgedekt met goudreserves van een bank
van een land. Vandaag de dag is dat verlaten. De waarde van bilje]en en munten is nu
gesteund op het vertrouwen die we hebben op de uitgever ervan nl ECB en de na/onale
banken
• Giraal geld
- We spreken over giraal geld indien het gaat over het geld op je rekening. Juridisch krijgt
het wel een andere kwalifica/e dan chartaal geld. Het geld op je rekening heb je niet in je
bezit. Hoe kan je je verhouding tussen u en de bankinstelling zien? Je hebt een
schuldvordering tav je instelling. Je bent dus geen eigenaar in de klassieke betekenis, want
je hebt enkel een schuldvordering.
o Wat kan een eigenaar dat een eiser van een schuldvordering niet kan? Een
rekeninghouder is maar een chirografaire schuldeiser en zij komen er in geval van
faillissement vaak niet goed vanaf. De wetgever heeH daarom beslist om hen te
beschermen nl via depositobescherming. In geval van faillissement beschik je over
100 000 euro zekerheid dat je zal terugkrijgen.
o ó financiële instrumenten: je hebt wel eigendomsrecht en dus wel
revindica/erecht.
3
, - Beantwoordt aan de circula/efunc/e + je kan het sparen voor later (spaarrekening en
termijnrekening) + func/e van waardemeter is automa/sch vervuld als je weet hoeveel
geld er op je rekening staat
• Elektronisch geld
- Moet worden onderscheiden van elektronische betalingstransac/es of elektronische
betaalinstrumenten zoals bancontactkaart. Met de instrumenten ini/ëren we transac/es
die de mogelijkheid bieden om het giraal geld te verplaatsen
- Elektronisch geld is een monetaire waarde die elektronisch is opgeslagen en is eigenlijk
een vordering tav de emi]ent van het elektronisch geld.
• (Virtueel geld)
- Bv bitcoin
- Kan je dat juridisch of economisch vergelijken met de andere vormen van geld? Is het wel
een vierde categorie?
o HeeH het een circula/efunc/e, kan je ermee betalen en is het ervoor bedoeld? Je
kan ermee betalen, maar het is minder evident
o Is het geschikt als rekeneenheid? Nee. De waarde van de virtuele munt schommelt
te sterk. Bitcoin is heel vola/el, maar zijn alle virtuele munten vola/el? Nee je hebt
ook stable coins. Dit zijn virtuele munten die bedoeld zijn om een stabiele waarde
te hebben
§ Ze situeren zich vaak dichter bij beleggingsmiddelen omdat mensen hopen
dat de waarde s/jgt. ó stable coins: ga je niet aankopen om een winst te
genereren. Je gaat ze eerder aankopen om er betalingen mee te verrichten
bv omdat de kost te hoog zou zijn met giraal geld. Zowel de opdrachtgever
als de beguns/gde moet bereid zijn om te werken met een stable coin. Ze
moeten voldoende vertrouwen hebben in de stabiliteit van de munt
Giraal geld
• Tegoed op rekening
• Schuldvordering van de rekeninghouder
- Obligatoire en geen zakenrechtelijke verhouding
• Zelfstandig karakter van de verbintenis van de bank: een zelfstandig of abstract karakter
betekent dat excep/es die gebaseerd zijn op de onderliggende verhouding in principe niet
tegenwerpelijk zijn. Het zelfstandig karakter is nodig opdat giraal geld op een vergelijkbare
wijze kan func/oneren als chartaal geld. Als je als beguns/gde een bijkomende
schuldvordering op je bank verkrijgt (als je rekening wordt gecrediteerd), dan ga je maar bereid
zijn om de betaling te aanvaarden als je weet dat de creditering niet meer in vraag kan worden
gesteld, ongedaan kan worden gemaakt
- Niet tegenwerpelijkheid is niet absoluut. Er wordt afgeweken door banken in het AV
- "A bank's uncondi/onal undertaking to pay [...] is regarded as the equivalent of cash" (J.
Wadsley en G.Penn, The law rela7ng to domes7c banking, Sweet & Maxwell, London,
2000, 376)
- Zie ook: F. Georges, La saisie de la monnaie scripturale, Brussel, Larcier, 2006, 244-245;
E.Wymeersch, "Aspects juridiques de certains nouveaux moyens de paiement", Bank Fin.
1995, 20 en 26. Voor Frankrijk: J.L. Rives-Lange, "Existe-t-il en droit français des
engagements abstraits pris par le banquier?" Rev. Banque 1985, 905.
• Niet-tegenwerpelijkheid excep/es
- SA geeH de opdracht om 1000 euro over te schrijven aan de SE. Stel dat de betaling
plaatsvindt zodat de SE overgaat tot de levering van bepaalde goederen. De SE zendt de
goederen naar de SA-koper, maar de goederen zijn niet conform aan het contract. Je kan
zeggen dat het een conflict is tussen SE en SA, maar een alterna/ef KAN zijn dat de koper,
wiens rekening werd gedebiteerd, kan vragen aan de bank om de rekening van de SE terug
te debiteren en jouw rekening te crediteren. De bank kan dit niet doen, omdat de
4
