Kredietrecht
Aansprakelijkheid van de kredietverlener: algemeen
• Ten aanzien van de kredietnemer
- Contractueel
- Extracontractueel
o Als we spreken over de fout van de KG bij de toekenning van het krediet, dan gaat
het vaak over fouten die zich situeren in de precontractuele fase. Dit valt onder de
extracontractuele aansprakelijkheid: art 1382 BW
o Zijn er soms specifieke regels? Het gereglementeerd kredietrecht bevat specifieke
regels enerzijds voor de hypothese waarin er een consumentenkrediet of
hypothecair krediet wordt verstrekt, anderzijds als een krediet wordt verstrekt aan
een KMO. In die beide gevallen gaat de vraag of er sprake is van een fout bij de
toekenning van krediet geregeld worden door de bijzondere wetgeving. Die heeR
voorrang op de algemene regels van het privaatrecht.
- Gereglementeerde en niet-gereglementeerde kredieten
• Ten aanzien van derden: extracontractueel
• Bij de toekenning van het krediet
• Bij de handhaving van het krediet
- Zijn er situaTes waarbij een KG de overeenkomst moet beëindigen omdat dit wordt
verwacht van een normaal zorgvuldig KG? Anders kan hij een fout maken tav een derde
• Bij de beëindiging van het krediet (opzegging en ontbinding: eerder besproken)
KG – KN (toekenning): gemeen recht
• AS t.a.v. kredietnemer bij toekenning van het krediet (gemeen recht): je kan je de vraag stellen
of er op de KG een verplichTng rust om de KN te informeren bv over de essenTële kenmerken
van het krediet, de gevolgen van het krediet, de zekerheden die gevraagd kunnen worden.. Is
er een acTeve informaTeverplichTng? Is er een adviesverplichTng bv wat voor hem de beste
overeenkomst is? Moet men de kredietwaardigheid van de kredietnemer beoordelen en evt
zich onthouden van het verstrekken van krediet als blijkt dat de kredietwaardigheid
twijfelachTg is.
- Als we kijken naar het gemeen recht: geen specifieke regels voor kredietovereenkomsten.
We moeten kijken naar de klassieke verbintenisrechtelijke regels: boek 5 BW: enkel art
5.16 kan een informaTeverplichTng creëren
- InformaTeplicht:
o Inhoud
o In funcTe van de kwaliteit van de kredietnemer
o Impact nieuw boek 5 BW (art. 5.16 BW): “De par'jen verstrekken elkaar 'jdens de
precontractuele onderhandelingen de informa'e die de wet, de goede trouw en de
gebruiken, in het licht van de hoedanigheid van de par'jen, hun redelijke
verwach'ngen en het voorwerp van het contract, hen opleggen te geven.”
o Als een KN info vraagt, dan moet de KG dit geven. Dit is alTjd het geval. Maar moet
de KG ook uit eigen beweging bepaalde info verstrekken. De hoedanigheid van de
KN en de complexiteit van het krediet gaan dit bepalen. Als de KN zwak is en het is
een complex krediet, dan zal er een informaTeverplichTng bestaan.
o De regels gelden enkel als er geen specifieke regels zijn. Als het gaat tussen
consumenten en KMO’s, dan zijn er specifieke regels en die leggen een acTeve
informaTeplicht op. De regels van het gemeen recht zijn dus enkel van toepassing
voor grote ondernemingen en meestal hebben die de goede hoedanigheid
1
, waardoor het niet nodig is om een acTeve informaTeplicht te hebben. Ze bezi_en
over de vereiste kennis om de gevolgen van het krediet in te scha_en.
- Adviesplicht (niet)
o Obv het gemeen recht kan men niet besluiten tot een adviesverplichTng
- Beoordeling solvabiliteit kredietnemer (niet in de verhouding tot KN)
o De kredietwaardigheid wordt niet beoordeeld en men moet zich niet onthouden
tot verstrekken van krediet indien de KN minder solvabel is.
o Waarom zou een KG bereid zijn om krediet te verstrekken aan een KN wiens
solvabiliteit twijfelachTg is? Als die KG erin slaagt het kredietrisico af te dekken door
voldoende zekerheden te krijgen, dan kan die overgaan tot verstrekken van krediet,
vaak aan een hoge rentevoet. Hoe twijfelachTger de solvabiliteit, hoe hoger de
rentevoet.
o Belangrijke nuance: de KG is er niet toe gehouden de kredietwaardigheid te
beoordelen in relaTe tot de KN, maar de KG die ten onrechte krediet verstrekt
(krediet verstrekken aan een redeloos verloren onderneming) kan wel door derden
aansprakelijk worden gesteld voor de fouTeve toekenning van krediet.
- Schadevergoeding naar gemeen recht (art. 1382 oud BW)
o KN moet aantonen dat hij schade heeR geleden door die fout
o Schade en CV moet worden aangevoerd.
- De mogelijkheden obv het gemeen echt om de KG aansprakelijk te stellen, zijn beperkt.
Enkel als er onvoldoende of onjuiste informaTe werd verstrekt.
KG - KN (toekenning): consumenten- en hypothecair krediet
• Boek VII WER (indien krediet onder toepassingsgebied valt (art. VII.3 §§2-3 WER)):
verplichTngen voor de KG zijn veel uitgebreider en er zijn specifieke acTemogelijkheden voor
de consument waarbij hij is vrijgesteld van het bewijs van schade en CV
- Bepalingen kunnen maar worden toegepast als het gaat om een krediet dat onder de
toepassing van boek VII valt. Elk uitstel van betaling impliceert een krediet, maar de ruime
invulling moet worden genuanceerd door art VII.3: voor die uitgesloten zaken moet je
terugvallen op de gemeenrechtelijke analyse, ook al is het afgesloten met een consument.
o Kredietkaarten (veelal niet) bv visa en mastercard
§ Vallen er niet onder omdat ze zich kunnen beroepen op een uitzondering op
art 3 §2: kredieten die terugbetaalbaar zijn binnen 2 maanden en waarbij er
geen interest moet worden betaald, vallen niet onder de toepassing van boek
VII, mits de kost een bepaald bedrag niet gaat overschrijden. Bij de
kredietkaarten visa en mastercard zie je dat de terugbetaling gebeurt aan het
einde van de maand. Er moet geen interest worden betaald. De kost voor het
verkrijgen van zo’n kredietkaart is over het algemeen beperkt
§ + impact RL 2023: gelijkaardige regeling. Termijn is iets korter nl 50 dagen ipv
2 maand.
o Koop nu – betaal later (in de prakTjk niet)
§ Gaat over systemen zoals klarna die de consument de mogelijkheid geven om
meteen de levering van een goed of dienst te verkrijgen, maar de betaling
kunnen uitstellen vb 30 dagen. Dat systeem is een systeem dat door bepaalde
financiële instellingen al is geïmplementeerd in het gebruik van je bankapp.
Het valt niet onder toepassing van boek VII omdat de terugbetaling alTjd
moet gebeuren binnen die termijn van 2 maanden en er zijn ook geen
interesten verschuldigd. Dit kan problemaTsch zijn: kan bepaalde
consumenten ertoe brengen om onbezonnen bepaalde goederen of diensten
te verwerven.
2
, § Ook voor dit bedrijfsmodel heeR de RL 2023 aandacht: er wordt uitdrukkelijk
gesproken over de kop nu betaal later systemen. HeeR tot gevolg dat
dergelijke systemen onder het toepassingsgebied gaan vallen van de regels
inzake consumentenkrediet als het wordt verstrekt door een derde en niet
door de leverancier van de goederen of diensten bv klarna. Als het door de
leverancier wordt toegekend, dan zijn de regels consumentenkrediet van
toepassing als het betalingsuitstel meer dan 40 dagen bedraagt. Als de
leverancier een grote onderneming is en geen KMO, dan zal het zelfs van
toepassing zijn als het uitstel meer dan 14 dagen betreR.
§ Waar is het verdienmodel als je geen interesten moet betalen. Waar haalt
klarna haar inkomsten? Aanrekening voor laaijdige betalingen, contract met
de aanbieders van producten of diensten waarbij ze een bedrag zullen
ontvangen. Mensen gaan nl meer kopen dankzij dit uitstel
• Rekening houden met de limieten uit boek XIX voor de
schadevergoedingen
• RL-consumentenkrediet bepaalt dat kredietovereenkomsten onder de
3 maand er niet onder vallen. Belgie was strenger en zei dat er maar
uitsluiTng is als het krediet binnen de 2 maand moet worden
terugbetaald. Kan van LS tot LS verschillen net zoals de
schadevergoeding
o Micro-kredieten (gedeeltelijk)
§ Belgie heeR bij de omzeing van de RL voor kredieten onder 200 bepaald dat
sommige regels wel en sommige regels niet van toepassing zijn.
§ Europa wil dat ook bij microkredieten de kredietwaardigheid wordt
beoordeeld. Dit is nu niet het geval
• HeeR te maken met een fenomeen binnenin europa: zogenaamde
paydayloans werden verstrekt. Er is een publiek dat aan het einde van
de maand net enkele Tentallen/100 euro tekortkomt om rond te
komen. Bepaalde kredietgevers hebben erop ingespeeld door aan de
consumenten krediet te verstrekken voor een heel korte termijn. Het
leidde snel tot overmaTge schuldenlast voor de consument want voor
150 euro moesten ze 49 euro extra betalen. Daarom wou europa dat
de kwetsbare mensen minder kwetsbaar zouden zijn.
• Belgie had dit minder: te maken met het JKP
• InformaTe-inwinningsverplichTng (art. VII.69 en VII.126 WER)
- Zowel informaTe inwinnen als informaTe geven
- Doel: bestrijden overmaTge schuldenlast
- VerplichTng voor kredietgever en kredietbemiddelaar
o In belgie wordt er door KG vaak beroep gedaan op tussenpersonen om de
consument in contact te brengen met de KG of zelfs de overeenkomst te sluiten in
naam van en voor rekening van de KG.
o Als het gaat om informaTeverplichTngen: KG zijn aoankelijk van wat de
bemiddelaars doen
o KG kan zich nooit verschuilen achter het argument dat hij niets heeR misdaan en de
schuld bij de bemiddelaar leggen. De KG kan alTjd ter verantwoording geroepen
worden door de consument.
o In de contracten tussen KG en bemiddelaar: de bemiddelaar moet de KG schadeloos
stellen voor de nadelen dat hij ondervindt als de consument zich kan beroepen op
een sancTe door een fout van de bemiddelaar. De bemiddelaar is zelf aansprakelijk,
maar niet in de verhouding met de consument. De KG kan later verhaal halen bij de
bemiddelaars.
3
, o KG moeten erover waken dat de bemiddelaars waar ze beroep op doen, beschikken
over de vereiste vergunningen. Als blijkt dat de KG beroep doet op een niet-
ingeschreven bemiddelaar en dus niet beschikt over de vereiste vergunning van de
FSMA, dan worden de verplichTngen van de consument van rechtswege
verminderd tot het ontleende bedrag met behoudt van termijn. De financiële
gevolgen kunnen aanzienlijk zijn. Alle consumenten die via die bemiddelaar hebben
gecontracteerd, kunnen zich beroepen op deze remedie, zonder dat men schade of
CV moet bewijzen.
o FSMA houdt toezicht op het statuut van de bemiddelaar en dus eigenlijk het statuut
van de KG. Gaat het daarentegen over het naleven van regels uit boek VII mbt
precontractuele verplichTngen, dan is de toezichthouder de FOD economie, de
economische inspecTes.
- Ten aanzien van kredietnemer en verstrekker van persoonlijke zekerheid
o Als he gaat over een derde die een zakelijke zekerheid verstrekt, dan geldt de
informaTe-inwinningsverplichTng niet
o Indirecte verplichTng ogv art. 2043sexies oud BW bij kosteloze borgtocht (infra)
o “ Op straffe van nie'gheid kan er geen borgtocht worden afgesloten waarvan het
bedrag kennelijk niet in verhouding is tot de terugbetalingsmogelijkheden van de
borg, waarbij deze mogelijkheid beoordeeld moet worden in het licht van de
roerende en onroerende goederen en inkomsten van deze laatste.”
- Europese wetgever zegt dat er enkel info moet worden ingewonnen om de
kredietwaardigheid te beoordelen. Het wordt niet verder gepreciseerd. Belgie heeR
geopteerd om de informaTe-inwinningsplicht te behouden en het meer in detail te
noteren
o RL zegt niet de verplichTng in te houden het doel van het krediet te bevragen. Ze is
nochtans maximaal geharmoniseerd. Er is echter nog geen vraag gesteld aan het
HvJ of onze regels wel conform zijn
- FOD economie heeR de bevoegdheid om via RL die ze uitvaardigt, guidelines, de we_elijke
richtlijnen te preciseren. Ze geeR aan via de guidelines wanneer de we_elijke regeling
sowieso gerespecteerd is. Als je als KG of bemiddelaar voldoet aan hetgeen uit de
guidelines, dan wordt je niet gesancToneerd. Op deze manier biedt ze hen
rechtszekerheid.
o KG en bemiddelaars ervaren het anders. Ze zien het iet als document voor
rechtszekerheid, maar als een document waarin de FOD economie zijn eigen
interpretaTe van de wet gaat opleggen. Ze zijn bevreesd dat vanaf ze een guideline
niet respecteren, ze op de vingers kunnen worden geTkt. Ze zien een instrument
dat het voor de toezichthouder makkelijker maakt om ondernemingen op de
vingers te Tkken die er niet aan voldoen. De guidelines zouden volgens hen
bijkomende verplichTngen beva_en.
o Er is geen rechtstreekse impact op de situaTe KG en consument. De rechter kan zich
wel vrijwillig op de guidelines beroepen om de wet te interpreteren. Hij is er wel
niet toe verplicht
o Guidelines mag je meenemen naar het examen: lees het eens door. Je gaat zien dat
op gedetailleerde wijze wordt aangegeven hoe KG en bemiddelaars alles moet
invullen
o De guidelines betrekken specifiek het consumentenkrediet, maar aangezien de
regels van het hypothecair krediet gelijklopen, is het mogelijk dat de guidance
wordt doorgetrokken. Er kan een analogieregeling zijn
o Guidelines zeggen dat er bepaalde dingen bevraagd moeten worden, ook al heeR
de KG deze informaTe al. Ze mogen het niet gewoon invullen maar nog eens vragen
4
