Samenvatting
Samenvatting Landelijke kennisbasistoets taal, Taalbeschouwing
- Vak
- Instelling
In deze samenvatting vind je alle informatie die belangrijk is voor de LKT taal passend bij hoofdstuk 10 taalbeschouwing
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 5 pagina's
Voorbeeld 2 van de 5 pagina's
In winkelwagen
In winkelwagen
Verkoper
Volgen
mnoij
Ontvangen beoordelingen
Voorbeeld van de inhoud
TaalbeschouwingDe zes niveaus van taal
Niveau Regels voor Onderdeel taalkunde
Fonologisch niveau Uitspraak Fonologie
Morfologisch niveau Opbouw van woorden Morfologie
Syntactisch niveau Volgorde van woorden Syntaxis
Semantisch niveau Betekenis Semantiek
Pragmatisch niveau Gebruik Pragmatiek
Orthografisch niveau Spelling Orthografie
Fonologie
Fonologie: de uitspraak van woorden, de regels voor de volgorde van spraakklanken, de intonatie of het
woordaccent.
Als een baby begint met brabbelen, dan kan hij alle klanken uit elke willekeurige taal nabootsen. Al vrij snel zie
je dat een kind zich aanpast aan de taal van zijn omgeving.
Fonemen zijn van belang, normaal gesproken hebben spraakklanken geen betekenis, alleen woorden en zinnen
betekenen iets. Maar in bepaalde situaties kan de manier waarop woorden en zinnen worden uitgesproken
juist heel bepalend zijn voor de betekenis. Geval met klemtoon of woordaccent. In /lopen/ valt het accent op
het eerste deelte van een woord, dan geeft dat een bepaalde betekenisnuancering. (Een zin lezen en steeds op
een ander woord de nadruk leggen)
Zinsmelodie: de intonatie waarmee een zin wordt uitgesproken (ook bepalend voor betekenis). Denk aan
ironie/sarcasme.
Rijm: beginrijm en eindrijm. Het zijn betekenisnuances die natuurlijk niet zo’n sterke communicatieve waarde
hebben, maar meer liggen op het vlak van de expressieve functie van taal.
Morfologie
Morfologie: hoe woorden zijn opgebouwd uit betekeniselementen en op welke manier een taalgebruiker
nieuwe woorden vormt.
Een woord heeft altijd een betekenis. Het woord /nijdig/ bestaat uit twee betekeniselementen: /nij/ en /ig/.
Het achtervoegsel /ig/ heeft de betekenis van ‘heeft een karakter van’. Dus ook voor- en achtervoegsels
hebben betekenis, je moet ze altijd combineren met een bestaand woord.
Ongelijk → on geeft niet aan Stoeltje → tje geeft een verkleining aan
Morfeem is het kleinste betekenis dragende element van een taal.
Vrij morfeem: morfemen die als los woord kunnen voorkomen, huis, paaard, meel, klein.
Gebonden morfeem: altijd gekoppeld aan een ander woord, zoals -ig. Voor- en achtervoegsels. Niet alle
gebonden morfemen hebben een duidelijke betekenis (heid)
Je kunt nieuwe woorden maken door een aantal morfemen achter elkaar te zetten.
, Vier verschillende morfologische principes
Binnen een woord kunnen dit er meerdere zijn!
Samenstelling Als twee losse woorden worden samengevoegd tot een woord, fietsbel. Twee vrije
morfemen. Soms wordt er een overgangsklank toegevoegd, dorpshuis, heeft geen
betekenis maar is er voor de uitspraak. Laatste woord is altijd bepalend voor de betekenis.
Niet alleen zelfstandige naamwoorden worden gecombineerd, voordoen en donkerrood
bijvoorbeeld.
Afleiding Een gebonden morfeem toegevoegd aan een woord, zodat er een nieuw woord ontstaat.
Bijvoorbeeld -ig aan nat, dan krijg je nattig, weiger en -ing wordt weigering.
Verbuiging Vrij morfeem met een gebonden morfeem, maar er ontstaat niet een geheel nieuw woord.
● Meervoud: beesten, anjers
● Verkleinwoorden: huisje, beestje, weggetje
● Vergelijking: kleiner, kleinst
● Buiging-s: (iets) leuks, moois
● Buigings-e: mooie
Vervoeging Verbuiging van werkwoorden. Dan kan door -t, -en, -te, -ten, -de of -den aan de grondvorm
toe te voegen.
Syntaxis
Syntaxis: de leer van de zinsbouw, we beschrijven de regels voor het combineren van woorden.
Je kunt op verschillende manieren het syntactische niveau van de taal beschrijven.
● Woorden: hierbij ga je van de afzonderlijke woorden in een zin na tot welke woordsoort ze behoren
(zelfstandig naamwoord, bijvoeglijk naamwoord, telwoord, werkwoord, lidwoord, voornaamwoord,
bijwoord, voorzetsel, voegwoord, tussenwerpsel)
De indeling in woordsoorten is gebaseerd op drie verschillende criteria:
○ De vorm van een woord
○ De betekenis van een woord
○ De combinatiemogelijkheden met andere woorden
● Woordgroepen: relaties tussen woorden, Combinaties van z.n. met bijvoeglijk naamwoord.
● Zinsdelen: elk zinsdeel heeft een bepaalde functie. Mijn neefje/vierde/gisteren/zijn vierde verjaardag/
● Zinstypen: een mededelende zin, een vragende zin en een gebiedende zin. Vorm van de zin.
○ Actieve of bedrijvende zinnen: de handelende persoon valt altijd samen met het onderwerp.
Twintigduizend uitzinnige supporters bezochten de wedstrijd.
○ Passieve of lijdende zinnen: handelende persoon wordt niet genoemd in het onderwerp,
maar in een bepaling die met ‘door’ begint. De wedstrijd werd bezocht door twinitgduizend
uitzinnige supporters.
○ Directe reden: woorden letterlijk citeren. Hij zei: ‘het sneeuwt buiten´.
○ Indirecte reden: iemand omschrijft het meer. Hij zei dat het buiten sneeuwde.
Semantiek
Semantiek: de betekenis. Een betekenis van een woord staat nooit op zichzelf, maar is altijd gekoppeld aan de
betekenis van andere woorden.
Antoniemen Woorden die een tegengestelde betekenis hebben. Groot-klein
Synoniemen Wanneer twee woorden dezelfde betekenis hebben. Niet exact. Fiets-rijwiel
Hyponiemen Betekenisrelatie categorie-exemplaar. Het overkoepelende begrip. Fruit-aardbei
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mnoij. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 79373 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen