1
PRIVATE VEILIGHEIDSZORG SAMENVATTING
INLEIDING
VEILIGHEIDSZORG IN EEN WERELD IN BEWEGING – ILLUSTRATIES
Er worden heel wat programma’s gemaakt over private veiligheidszorg. Waarom is dit zinvol? Het begint stilaan door te dringen
dat deze sector niet te verwaarlozen valt. Een voorbeeld van zo’n programma is Safety First.
Artikel van 2016 dat Securitas profijt haalt uit terreur en vluchtelingen. Er is een groei in private veiligheid door in te spelen op
een aantal van deze terreurcrisissen. De omzet klom tot 8,5 miljard euro en de winst tot 258 miljoen euro.
Artikel van 2015 dat De Raat Security brood ziet in hogere terreurdreiging: ze voeren kogelvrije wachthokjes in voor
veiligheidsmensen. Ook hier speelt men in op een ontwikkeling in de veiligheidswereld.
Artikel van 2016 over Trump’s eerste overwinning in de presidentsverkiezingen dat deze geleid heeft tot een private
gevangenisstructuur. Je ziet een koppeling tussen politiek en ontwikkelingen bij het uitvoeren van straffen waarbij private
ondernemingen betrokken worden. Wat was er gebeurd net voor die verkiezingen? De federale overheid van de VS had net van
te voren aangegeven dat ze deze private gevangenissen wou afschaffen en dat het niet gepast is voor de uitvoering van straffen.
Hoe kijkt een samenleving op de relatie tussen publiek en private veiligheid? Dit zijn ideologische keuzes. Wat is de rol van de
overheid en wat is de rol van vrij, liberaal initiatief?
Artikel van 2017 over Trump en zijn visie op migratie: de industrie heeft er baat bij dat Trump bepaalde beslissingen neemt
omtrent de landsgrenzen. Men moet voor een gunstige omgevingen gaan zoeken om producten te creëeren.
Artikel van 2021 over Biden die zich stort in het private gevangenisvraagstuk, hij wilt de private gevangenis afschaffen. De sector
zelf maakt zich zorgen over de gevolgen op de economische impact voor de samenlevingen waar deze instellingen zich
bevinden.
Artikel van 2014 over een fikse stijging in het aantal camera’s op de werkvloer. Dit is een ontwikkeling waar belangrijke
componenten aan verbonden zijn, zoals bijvoorbeeld de camerawetgeving in verband met privacy.
Artikel van 2014 over dat de regering wilt dat privébewakingsbedrijven politiewerk doet. Dit is een oud artikel, nog voor de
hervorming. Er is een nieuwe wetgeving ondertussen. Er kwam discussie over wat de kerntaken van de politie en de overheid
waren. In welke mate kunnen bepaalde taken overgedragen worden aan deze private sector?
Artikel over verplichte fietshelmen en snelheidscontroles door privébedrijven die het verkeer veiliger moeten maken. Dit wordt
dus niet gedaan vanuit de overheid of de bewakingswereld zelf, maar een veiligheidsinstituut zelf. Enkele jaren geleden was er
nog een discussie over het verhogen van de veiligheid omtrent trajectcontroles. Wat is het doel van een trajectcontrole?
Veiligheid verhogen of het inkomen van deze veiligheidsinstituten verhogen?
Artikel van 2019 over Securitas dat festivals organiseert om 1500 medewerkers aan te werven. De sector kent een bijzondere
groei en er zijn dus meer werknemers nodig.
Artikel over elektronisch toezicht, een enkelband die ervoor zorgt dat mensen gecontroleerd blijft in de samenleving. Deze
technologie wordt aangeboden tegen betaling uiteraard, bedrijven ontwikkelen dit. Dit gaat om miljoenen euro’s.
Artikel van 2016 over Securitas die de bewakingswet wilt versoepelen. Ze willen systematisch fouilleren. Er komt discussie over
waar de grens stopt omtrent bevoegdheden. Er wordt aangestuurd dat het zinvol zou zijn om bewakingsbedrijven ook te laten
fouilleren.
,2
Artikel van 2014 over Ferguson die de politie wil uitrusten met camera’s. Men wil de politie hervormen en de politie uitrusten
met bodycams. Er is een verband tussen de crisis die er heerst en een economische neerslag.
Artikel over de vakbonden die tegen privépersoneel zijn voor de beveiliging van het justitiepaleis. De groei van de sector speelt
in op belangrijke vraagstukken, door bijvoorbeeld de vakbonden. Zij zijn tegen de privébewaking, uit vrees dat de
arbeidsvoorwaarden minder interessant zullen zijn dan de arbeidsvoorwaarden die ze genieten in de publieke sector.
Artikel van 2014 over gerechtsdeurwaarders die bezorgd zijn over de privatisering van politietaken. Ze zijn geen vragende partij
om politieagenten te vervangen door bewakingsagenten en hen mee op pad te sturen.
Artikel over de Duitse politie die mishandeling onderzoekt naar asielzoekers toe.
Artikel over Frances Crook die zegt dat er gebrek aan transparantie is voor het kritisch observeren in gevangenissen. Dit zegt iets
over de gevoeligheid van de thematiek over de uitvoering van straffen.
Artikel over dat het Verenigd Koninkrijk van mening is dat er geen private gevangenissen mogen zijn.
Artikel over een wantoestand met enkelbanden. Het Engelse ministerie van justitie geeft G4S 25 miljoen pond toegedeeld voor
elektronische monitoring maar er was sprake van fraude. Ze hadden systematisch teveel aangerekend voor de diensten die
werden aangeboden.
Artikel over onze eigen bewakingssector in België. De vraag heerst of het wel kan dat het hoofd van de belangenvereniging van
de bewakingssector dezelfde persoon is als de dienst van binnenlandse zaken. Kan de overgang van publiek naar privaat wel?
Artikel van 2021 over de vroegere topman van Bpost die in verdenking is gesteld voor voorboden prijsafspraken. De sector zelf
heeft er belang bij voor hun eigen legaliteit en betrouwbaarheid.
Veiligheidszorg is niet enkel een zaak van de overheid. De private inbreng is iets dat in toenemende mate zich veruitwendigd in
onze veiligheidslandschappen. Bij een voorbeeld van fraude wordt er gedaan aan private justice omdat in de mail staat ‘indien
gewenst kunt u aangifte doen’, men gaat er dus al vanuit dat je dit niet gaat doen.
WAAROM AANDACHT VOOR PRIVATE VEILIGHEIDSZORG?
Snelle aangroei van private veiligheidszorg in Noord-Amerika sinds 1960
o Wat betekent dit voor sociale controle?
o Waarom de opmars van de private veiligheidssector?
o Welke kenmerken vertoont de private veiligheidssector?
Private veiligheidszorg is in zekere zin van alle tijden, maar toch:
o 'Wat nieuw is aan moderne particuliere beveiliging is de alomtegenwoordigheid ervan en de mate waarin de
activiteiten zijn uitgebreid naar openbare, in plaats van puur privé, plaatsen' (Shearing & Stenning, 1983)
o Mass private property: nieuwe eigendom waar private veiligheid plaatsvindt
Omvang en groei van de private veiligheidszorg: er wordt een onderscheid gemaakt tussen in-house security en
contract security
o In-house security: ondernemingen en bedrijven die hun eigen beveiliging gaan organiseren om zelf de
veiligheid te hanteren
o Contract security: ondernemingen en bedrijven die hun bewakingsdiensten op de markt zullen aanbieden aan
externe partners, en deze is sterk in opmars dus de markt is sterk aan het groeien in deze periode
o Men toont aan dat in de jaren 70 in de Verenigde Staten de private sector groter wordt dan de publieke sector
'Deze bevindingen geven aan dat in Canada en de Verenigde Staten de openbare politie al enige tijd de taak van de
politie deelt met particuliere organisaties, en dat de particuliere beveiliging nu waarschijnlijk in beide landen groter is
dan de openbare politie. De belangrijkste verandering is de snelle groei, sinds het begin van de jaren 1960, van
politiewerk dat op contractbasis, met winstoogmerk, door particuliere ondernemingen wordt geleverd. Dit heeft
particuliere beveiliging tot stand gebracht als een gemakkelijk beschikbaar alternatief voor de openbare politie voor
,3
degenen die de middelen hebben om het te betalen, en heeft ervoor gezorgd dat particuliere beveiliging een veel
zichtbaardere bijdrage levert aan het politiewerk dan tot nu toe het geval was. Het resultaat is een onopvallende maar
belangrijke herstructurering van onze instellingen voor de handhaving van de orde, en een aanzienlijke erosie door
de particuliere sector van het veronderstelde monopolie van de staat op politie en, impliciet, justitie" (Shearing &
Stenning, 1983)
Waarom de opmars?
De these van ‘mass private property’ (groei van shoppingcentra, residentiële wijken, grote kantoorcomplexen,
recreatiedomeinen, pretparken, industriële complexen, universiteitscampussen,…)
o 'Met de groei van massaal privé-eigendom is particuliere beveiliging gestaag inbreuk gemaakt op het
traditionele ritme van de openbare politie. Door dit te doen, heeft het gebieden van het openbare leven die
voorheen onder staatscontrole stonden, onder de controle van particuliere bedrijven gebracht" (Shearing &
Stenning, 1983)
KENMERKEN VAN PRIVATE VEILIGHEIDSZORG VOLGENS SHEARING EN STENNING
Non-specialized character
o Veiligheidsfuncties liggen ingebed in andere functies, worden geïntegreerd in ruimere processen
'Ambtenaren waren van mening dat goede verkoopstrategieën goede beveiligingsstrategieën waren:
als verkopers goed op klanten letten, zouden ze niet alleen de verkoop bevorderen, maar
tegelijkertijd de mogelijkheden voor diefstal beperken. De beveiligingsfunctie werd dus gezien als
ingebed in de verkoopfunctie.’
Client-defined mandate
o Particuliere belangen staan voorop = de klant is koning
o ‘Policing for profit’
'Politiewerk dat is toegesneden op de winstoogmerkdoelstellingen en haar zakelijke klanten'
o Instrumenteel
'Gedrag wordt niet beoordeeld op basis van de vraag of het in strijd is met bepaalde extern
gedefinieerde morele normen, maar of het de belangen (wat die ook mogen zijn) van de cliënt
bedreigt.’
o ‘Victim-controlled policing’ = potentiële slachtoffers staan centraal
'Binnen deze instrumentele aanpak is weinig ruimte voor vergelding. Sociale controle bestaat
uitsluitend om bedreigingen voor de belangen van de cliënt te verminderen en het aandachtspunt
verschuift van het opsporen en beschuldigen van overtreders naar het elimineren van bronnen van
dergelijke bedreigingen in de toekomst.’
The character of sanctions
o Vooral economisch van aard (bv. toegang tot private eigendom ontzeggen: diensten weigeren)
Wanneer je een regel overtreedt, kan je bijvoorbeeld een boete krijgen of de toegang tot de mass
private property geweigerd worden, een dienst die geweigerd wordt ten opzichte van jou
WAT MET VERHOUDING PRIVAAT/PUBLIEK?
Naar buitenwereld toe: indruk wordt gewekt van een ‘junior partner’ verhouding
o Als je kijkt naar de ontwikkeling van de private veiligheidssector, moet je die beschouwen als een kleine broer
van de publieke veiligheidssector. Ze vervult eerder een ondersteunende rol en doet kleine opdrachten.
Shearing & Stenning hebben echter hun twijfels bij de ‘junior partner’ theorie, want in werkelijkheid:
o Private sector houdt zich niet enkel bezig met relatief kleine inbreuken, vaak gaat het ook over ernstige
vormen van criminaliteit (bv. eigendomsdelicten, werknemerscriminaliteit, fraude,…)
o De activiteiten van de private sector worden niet gestuurd door publieke diensten (eerder andersom)
, 4
o Private sector is allesbehalve ‘junior’ wanneer het gaat over beschikbare middelen (vaak beschikt men over
informaticasystemen en uitgebreide kennis)
Dus eerder een samenwerkingsverband gebaseerd op de uitwisseling van informatie en diensten, gefaciliteerd door:
o Overstap publieke naar private sector
o ‘Old boys network’
ENKELE RECENTE CIJFERGEGEVENS OVER PRIVATE VEILIGHEIDSZORG
Er is veel diversiteit in Europese context bij publieke en private politie. In Bosnië heeft de publieke politie een groter aanzien dan
de private politie, dit is totaal niet het geval in Roemenië. België heeft een aanzienlijk groter aandeel voor de publieke sector dan
voor de private sector. Dit zijn percentages, het zegt enkel iets over de verhouding. Het gemiddelde van alle Europese landen:
52% privaat, 48% publiek. In de volgende grafiek komen er wel cijfers aan bod: een cijfer voor alle inwoners die bediend worden
door de private of publieke politie. België: 1 publieke politiepersoon bedient 266 inwoners. 1 private politiepersoon bedient 703
inwoners. Verhoudingsgewijs zijn er meer publieke politiepersonen dan private politiepersonen. Bulgarije zet zich vooral in op
private politiepersonen. De Europese gemiddelden bedragen: 1 publieke politiepersoon voor 356 inwoners en 1 private
politiepersoon voor 390 inwoners.
Grafiek 3: inzet van veiligheidspersoneel. Voor 193 inwoners van ons land is er steeds 1 veiligheidsmedewerker (publiek of
privaat). Ook hier zijn weer verschillen in Europese context. Hoe komt het dat er in Bulgarije meer veiligheidsinzet is dan in
Italië?
Voor België is er 1 private bewakingsagent voor 637 inwoners, en 1 publieke politieagent voor 283 inwoners.
De landen hadden een groter aandeel van de publieke sector in vergelijking met de private sector. Maar over de jaren heen is de
private sector wel sterker in opmars. In de VS is het aandeel van de private sector veel groter dan dat van de publieke sector. Je
krijgt hier niet te maken met communicerende vaten! De ene sector gaat de ander zijn gat niet opvullen. We zijn getuigen van
een groei, van zowel de private als de publieke sector, maar de groei in de private sector is aanzienlijk groter.
HOOFDSTUK 1: PRIVATE VEILIGHEIDSZORG IN CONTEXT
INLEIDING
Twee centrale vragen in dit hoofdstuk:
Verklarend: waarom de opmars van de private veiligheidszorg?
Normatief: welke vragen roept de privatisering van de veiligheidszorg op?
VERKLARINGEN VOOR DE OPMARS VAN PRIVATE VEILIGHEIDSZORG
TOENAME CRIMINALITEIT EN VEILIGHEIDSPROBLEMEN
Versterkte rol van private veiligheidszorg in relatie tot criminaliteitsprobleem en gevoelens van onveiligheid en
onbehagen (vooral vanuit sociologisch perspectief)
o Zygmunt Bauman (2007): Unsicherheit
Vloeibare moderniteit: een solide gegeven dat de samenleving kenmerkt maar deze komen onder
vuur te liggen (bv. meer echtscheidingen, meer gezinsvormen, meer wisselen van job,…)
Een existentiële onzekerheid, bestaanszekerheid die onzeker wordt
o Frank Furedi (2002): cultuur van de angst
