JEUGDDELINQUENTIE IN PERSPECTIEF ~ BART
H1: Inleiding: de jeugd die niet deugt?
1.1 Jeugddelinquentie
Jeugddelinquentie: een containerbegrip
Betekenis delinquentie:
< delinquere (Latijn) → ‘de-linquere’
= het eerlijke pad verlaten
De-link-wentie: de link met familie, vrienden kwijt zijn
- Strafbare feiten
- Ruimer: een continuüm van gedragingen waarbij een inbreuk wordt
gepleegd op regels, normen en wetten en/of schade wordt berokkend aan
individuen of de maatschappij
- Anti-sociaal gedrag: gedrag dat tegen de samenleving gericht is
Betekenis jeugd:
- een levensfase in het opgroeien
- verzameling van baby’s, kleuters, kinderen en jongeren
- Overgangsfase van totale afhankelijkheid naar relatieve onafhankelijkheid
- juridische, sociologische, pedagogische brillen
Er zijn een tal van wetenschappelijke omschrijvingen en afbakingen:
- 18 jaar: een scharnierleeftijd
→ begin van meerderjarigheid, ook op strafrechtelijk gebied
- Ervoor: bijzondere instellingen belast met een bijzondere benadering van de
jonge burgers: gezin (ouderlijk gezag), onderwijs (leerplicht), integrale
jeugdhulp en jeugdrecht (een persoonsgerichte benadering van
jeugddelinquentie)
1
,Discussie over deze grensleeftijd:
- Stemmen aan 18: pas vanaf 1981
- Volwassen aan 18: vanaf 1990
- Casino: 21
- Seks en drinken: 16
- Roken: 16
- Sociale media: 16 (EU) 13 (B)
- Filmkeuring: film black 16
- Euthanasie: 12
Andere brillen:
Sociologisch – Pedagogisch:
Gezinsbond: Opgroeien als gradueel proces
→ Cortex pas redelijk laat ontwikkeld → Beslissingen nemen?
Bv. -12j: ouders nemen best beslissingen over inschrijvingen in school of te volgen
behadeling
12-14j: als ouders menen dat jongeren daartoe in staat zijn, dan moeten ze zelf
aankoop met beperkt budget kunnen doen
14-16j: als een derde gelooft dat de jongere daartoe in staat is, dan moet hij of zij
bijvoorbeeld een gsm kunnen verkopen, of lid worden van een vereniging
16-18j: Behalve grote vermogensrechtelijke handelingen, moet alles kunnen. Jongeren
moeten bv. zelf een studierichting kunnen kiezen of een therapeut zoeken
Staat van “jong zijn”
Moratorium: wachtkamer of overgang naar volwassenheid
→ van totale afhankelijkheid naar relatieve onafhankelijkheid
(wel vaak nog materiële afhankelijkheid)
Andere grenzen: 25/26 jaar:
Kosten banken, go- pass, regelgeving jeugdwerk, meer gaan betalen
Als we het over jeugddelinquentie hebben:
- 18 jaar: belangrijke, maar elastische afbakening
- Groep 0-25 jaar → centrale groep van 12-18 jarigen
1.2 Jeugdcriminaliteit
Ontwikkeling nieuw jeugddelinquentierecht
- Nieuwe inzichten
- Invloed vanuit sector, wetenschap, politiek
- Niet als volwassenen behandelen
Het nieuw jeugddelinquentierecht zou vanaf 1 januari in recht zijn gegaan, maar is
verlaat naar september 2019.
2
,Inhoud:
Jeugddelict (MOF) → plaatsing in een gemeenschapsinstelling (GI)
• 12-13 jaar: max. 2 jaar → zeer uitzonderlijke gevallen
• 14-15 jaar: max. 5 jaar (dus tot 19/20 jaar)
• 16-17 jaar: max. 7 jaar (dus tot 23/24 jaar)
Dit wil zeggen dat er ook veel oudere mensen in een GI zullen terechtkomen (max
tot 24jaar) Er is een geheel ander publiek in de instelling
→ grenzen schuiven op
Anderzijds: uithandengeving: vanaf 16 jaar → naar volwassen strafrechtbank
1.3 Jeugdcriminologie
Jeugdcriminologie: criminologie toegespitst op jongeren, soort jeugdgerichte
specialisatie in de criminologie.
• Focus op individuele → waarom feit gepleegd
• Sanctie → politie en justitie
• Context van de persoon → opvoeding en ontwikkeling
• Recidive/ modelburger
1.3.1 Criminologie
< Crimen + logos
Oorspronkelijk: de wetenschappelijke studie van delict en delinquent
Nu: veel breder studiedomein
• Criminaliseringsprocessen: etiket ‘crimineel’ als resultaat van socio-legale
constructies (tijd – plaats - …) → verschuivend terrein
Bv. Cocaïne: was ooit legaal → tandmiddel
Koffie: vroeger niet legaal
Abortus: legaal
• Aandacht voor politionele en gerechtelijke tussenkomsten, sanctionering en
gevolgen ervan (strafuitvoering, re-integratie)
• Toenemende aandacht voor overlast door onveiligheid en onveiligheid
gevoelens
Soort wetenschap
Criminologie is een
• Multidisciplinaire en interdisciplinaire wetenschap → invloeden vanuit
verschillende wetenschappen:
o recht o sociologie
o psychologie / psychopathologie o biologie / genetica / neurologie
o pedagogie / agogiek / onderwijs o technologie / stadsontwikkeling
3
, → Het is niet puur sociologisch of psychologisch, maar het ontstaat enkel vanuit
een wetenschappelijke benadering die we criminologisch kunnen noemen.
Belangrijker is:
• Kruispuntwetenschap: een dialectiek tussen
o normatieve wetenschappen ((straf)recht)
o gedragswetenschappen (psychologie, sociologie, pedagogie)
Sociaal ethische en juridische principes begrenzen het
interventionisme dat geïnspireerd is op grond van
gedragswetenschappelijke opties.
Bv. een puur gedragswetenschappelijke aanpak van preventie leidt tot
naïef instrumentalisme en gaat vragen over sociaal ethische en
juridische grenzen van het interventionalisme uit de weg.
Onderzoeksveld
Centraal: onderzoeksveld inzake:
• normstelling
• normovertreding
• normhandhaving
! Maar uitdijing naar probleemgedrag, onderwijs, verstedelijking, vrijetijdsbesteding,
subculturen…
Bv. geconfronteerd met delicate spanningen tussen hulp en recht, behandeling en
preventie, vrijwillige en gedwongen interventie, emancipatie en controle.
Criminologie is een gevoelig onderzoeksterrein: conflictgebied
Er zijn 3 soorten deskundigheid:
• Geïntegreerde deskundigheid: ≠ soorten wetenschappen
• Kritisch-reflectieve deskundigheid: kritisch zijn
• Geëngageerde deskundigheid: gevoelig, bepaalde visie om bepaalde
problemen op te lossen
→ Beleidsgericht denken
→ Bijdrages aan algemeen preventief werk
1.3.2 Jeugdcriminologie
Jeugdcriminologie: criminologie toegespitst op jongeren. Alle deeldomeinen van
criminologie (etiologie van delinquentie, preventie, politionele en gerechtelijke
interventie, sanctionering en behandeling) komen dus aan bod voor zover ze
betrekking hebben op jeugd.
Het veronderstelt onderscheid tussen jongeren en volwassenen. (zie volgend stuk rond
Adolescentie en maturity gap)
4