Samenvatting
internationale economie
,Inhoud
De interna onale economie in vogelvlucht ............................................................................... 5
Introduc e tot de interna onale economie........................................................................... 5
Waar gaat interna onale economie over. .......................................................................... 5
Waarom interna onale handel? ........................................................................................ 6
Ontstaan interna onale handel ......................................................................................... 7
Interna onale economie .................................................................................................. 11
Data en situering in de wereld ......................................................................................... 12
Samenva ng tekst: Haalt China de VS in als grootste economie? Er zijn steeds meer
twijfels .............................................................................................................................. 13
Interna onale factorbewegingen ......................................................................................... 14
De theorie van de interna onale handel ................................................................................. 16
De klassieke theorie van de interna onale handel .............................................................. 16
Mercan lisme ................................................................................................................... 16
Klassieke economen versus Mercan lisme ...................................................................... 16
Technologie....................................................................................................................... 17
De theorie van het compara ef voordeel ........................................................................ 20
Verklaring van de verschillen in compara eve kosten ..................................................... 24
Model van Ricardo met meer dan twee goederen .......................................................... 25
De invloed van transportkosten op compara eve kosten ............................................... 27
Een beoordeling van de klassieke theorie van de interna onale handel ........................ 28
De neoklassieke theorie van de interna onale handel ........................................................ 29
Compara eve voordelen met meerdere produc efactoren: arbeid, terrein en kapitaal 29
Produc e met meerdere produc efactoren .................................................................... 30
Evenwicht in een gesloten economie ............................................................................... 30
Evenwicht in een open economie .................................................................................... 31
De neoklassieke leer en haar basisassump es ................................................................ 31
Het Heckscher-Ohlin (HO) theorema ............................................................................... 33
Het Stolper-Samuelson theorema .................................................................................... 35
Factorprijsegalisa etheorema.......................................................................................... 37
Factoraccumula e en technologische vooruitgang in neoklassiek model ....................... 38
Rybczynski theorema: factoraccumula e ........................................................................ 38
, Technologische vooruitgang en interna onale handel .................................................... 40
Link met realiteit .............................................................................................................. 40
Klassieke en neoklassieke theorieën van de interna onale handel: empirische verifica e 41
Empirische toetsing van de klassieke theorie van de compara eve voordelen .............. 41
Me ng van compara eve voordelen: De Balasa-Index ................................................... 41
Leon ef-paradox .............................................................................................................. 43
Heckscher-Ohlin model: Empirie ...................................................................................... 44
Van HO naar HO(Vanek) model ........................................................................................ 44
Technologieverschillen en meerdere landen als bijkomende verklarende factor ........... 45
Stolper-Samuelson theorema: empirisch ......................................................................... 46
Rybczynski theorema: Empirisch ...................................................................................... 49
Factorprijsegalisa etheorema: Empirisch ........................................................................ 49
De neo-technologietheorieën: een alterna eve verklaring voor interna onale handel..... 50
De “imita egap”-theorie van Posner ............................................................................... 50
De produc ecyclustheorie van Vernon ............................................................................ 52
Linder: De theorie van de gelijkaardige vraag .................................................................. 53
De moderne handelstheorie ................................................................................................ 54
Schaalvoordelen als mo ef voor interna onale handel .................................................. 54
Interna onal handel bij monopolis sche concurren e ................................................... 56
Interna onale handel bij oligopolievorming: het concurren e-effect ............................ 57
Empirische verifica e intra-industriehandel .................................................................... 58
Empirische verifica e intra-industriehandel: De Grubel-lloydindex ................................ 58
De nieuwe interac emodellen ............................................................................................. 59
Graviteitsmodellen ........................................................................................................... 59
Nieuwe economische geografie (NEG) ............................................................................. 60
NEG en arbeidsmobiliteit ................................................................................................. 61
Kern-periferie structuur met arbeidsmobiliteit ............................................................... 62
Kern-periferie en de Europese integra e ......................................................................... 62
Interna onale handelspoli ek ................................................................................................. 65
De tarifaire handelsbelemmeringen .................................................................................... 65
Soorten en redenen voor gebruik .................................................................................... 65
Toekomst Britse auto-industrie door toekoms ge EU invoertarieven ............................. 66
, EU Carbon border adjustment mechanism (CBAM) ........................................................ 67
Invoerrechten in een klein land........................................................................................ 67
Invloed van een tarief op de binnenlandse produc e, consump e, invoer en
overheidsinkomsten ......................................................................................................... 68
De effecten van produc esubsidies in een klein land ...................................................... 69
Het zogenaamde op maal invoerrecht en vergeldingstarieven ...................................... 70
Effec eve en nominale graad van protec e ..................................................................... 71
America First ..................................................................................................................... 72
Niet-tarifaire belemmeringen (NTB) en het nieuw protec onisme ..................................... 73
Analyse van de impact van invoercon ngenten .............................................................. 74
Welvaartseffect van inefficiënte vergunningssystemen ................................................... 75
Hoe meten we protec e als gevolg van NTB?.................................................................. 75
Maatregelen tegen unfaire handelsprak jken ..................................................................... 77
Exportsubsidies en retorsierechten.................................................................................. 77
Het strategisch handelsbeleid .......................................................................................... 79
Dumping en an dumpingrechten .................................................................................... 81
Administra eve, technische en andere voorschri en ..................................................... 83
Sociale dumping en sociaal protec onisme ..................................................................... 83
De argumenten voor het behoud of invoeren van protec onisme ..................................... 85
Protec onisme: niet economische argumenten .............................................................. 85
Erns ge economische argumenten: Op mumtarief ........................................................ 85
Economische drogredenen: gevoel van de massa ........................................................... 90
De vrijmaking van de interna onale handel: van GATT naar WTO ...................................... 91
Het ontstaan GATT en WTO .............................................................................................. 91
De drie basisprincipes GATT/WTO.................................................................................... 92
Taken van WTO ................................................................................................................. 93
Toekoms ge uitdagingen WTO......................................................................................... 95
Regionale economische integra e ....................................................................................... 96
De verschillende vormen van economische integra e .................................................... 96
De economische theorie van economische integra e ................................................... 101
De sta sche analyse: handelsschepping en handelsverlegging ..................................... 102
Algemene stelling over wenselijkheid douane-unie ...................................................... 103
, De dynamische effecten van economische integra e.................................................... 103
Regionale integra e: WTO/GATT versus sta sche basistheorie .................................... 105
Economische integra e in de wereld: Algemeen ........................................................... 105
Handelsbeleid in de ontwikkelingslanden .......................................................................... 107
Economische integra e ontwikkelingslanden ................................................................ 107
Importsubs tu ebeleid versus exportoriënta ebeleid ................................................. 107
Economische ontwikkeling en industrialisa e ............................................................... 107
Industrialisa e: importsubs tu e versus exportoriëntering ......................................... 108
Importsubs tu e (ISI): voor en nadelen ........................................................................ 108
Exportoriënta e (EOI): voor en nadelen ........................................................................ 108
Sequen ële toepassing van ISI en EOI ........................................................................... 109
Export Processing zones (Free trade zones) ................................................................... 110
,De interna onale economie in vogelvlucht
Introduc e tot de interna onale economie
Waar gaat interna onale economie over.
=de De interac e tussen landen door handel in goederen en diensten,
kapitaalstromen en investeringen.
Het is een oud onderwerp maar de con nue groei van de wereldhandel maakt
interna onale economie steeds belangrijker.
De link Tussen interna onale handel en BBP/economische groei
Landen worden steeds meer a ankelijk van de interna onale context en verliezen hun
economische ona ankelijkheid.
Input produc eproces
o Produc efactoren arbeid en kapitaal
Output
o Goederen en diensten
o Exportbedrijven kopen intermediare goederen en diensten bij niet-
exportbedrijven
Kapitaal, arbeid, goederen en diensten gaan over de grenzen MOBIEL
o Interna onale handel
o Interna onale factormigra e (BDI of FDI) van kapitaal en (geschoolde of
ongeschoolde) arbeid
Verklaring globaliseringspatroon
o Handels- en investeringspatroon
o Oorzaken toenemende interna onale hande
Welvaartswinst en welvaartsverdeling van globalisering
o Winnaars maar ook verliezers
Interna onaal handelsbeleid
o Protec onisme, vrijhandel,…
Handelspatronen: Wie verkoopt aan wie?
o Klimaat en grondstoffen zijn determinerend
o Bij afgewerkte en intermediaire goederen/diensten patroon niet duidelijk
o Twee types van handel
interIndustry trade steunt op verschillen tussen landen
intaIndustry trade gebeurt tussen meer homogene landen
,Verschillen in klimaat en grondstoffen verklaren waarom Brazilië koffie en Saudi-Arabië olie
exporteert, maar waarom Japan auto’s en Europa vliegtuigen produceren is niet eenvoudig te
verklaren!
Verschillen in arbeidsproduc viteit kunnen bepaalde patronen verklaren
Het rela eve gebruik van het aanwezige K,L en land in de produc e van
goederen/diensten kan de export soms verklaren
Waarom interna onale handel?
“Voordelen”
Koper en verkoper verhandelen een product uit vrije keuze en maken winst
Door handel hebben we in ons land andere producten
De producent krijgt een inkomen die hij vrij kan besteden
Landen kunnen hun beperkte hoeveelheid Produc e Factoren aanwenden om te
produceren waar ze in vergelijking met andere produc emogelijkheden de hoogste
produc viteit in hebben.
Deze goederen/diensten kunnen ze verhandelen voor andere gewilde
goederen/diensten.
Handel zou de produc e efficiënter maken.
o Exporteer goederen met de veel voorkomende PF en importeer de goederen
waarvan PF in het land schaars zijn.
Specialiseren kan tot schaaleconomieën leiden.
Handel zou landen op zich te goed komen maar kan bepaalde groepen binnen het
land schaden.
o IH kan de industrieën die moeten concurreren met de import beïnvloeden.
o IH kan effect hebben op de inkomensverdeling in een land.
o KT doelstellingen kunnen dit proces afremmen door lobbygroepen die hun
“bedreigde industrie” verdedigen bij poli eke overheden
,Ontstaan interna onale handel
Globaliseringsproces intenser dan in vorige periodes
o 1492 (Columbus) – 1800: Globalisa on 1.0
Kracht (wind, PK, stoom,…)
Eerste integra e gebaseerd op imperialisme en religie
Grondstoffen vanuit “kolonies” naar “moederland”
Mondiale compe e
, Globaliseringsproces intenser dan in vorige periodes
o 1800-2000: Globalisa on 2.0
Piekperiode 1870-1913 nog steeds gebaseerd op kolonialisme en
handelsliberalisering
Industriële revolu e
Dalende transportkosten door stoommachine (schip) en
spoorweg
o Dalende telecommunica ekosten door telegraaf (vanaf 1866 Transatlan sch),
telefoon, satelliet, draadloze radio communica e en later PC en www.
o Mul na onale ondernemingen
o Great Depression en WO I zorgen voor protec onisme 1929-WO II
o VK, Frankrijk en Nederland aanvankelijk maar vanaf WO I de VS
o °World Trade Organiza on (1995)
Container (°1956)
o Gestandaardiseerde omvang en gemakkelijk te stapelen
Twenty Foot Equivalent Unit (TEU) (20 lang op 8 6 hoog op 8
breed)
Vandaag ook al Forty Foot Equivalent Unit (FEU)
o Lossen goedkoper dan andere transportvormen
o Veilig maar ook gemakkelijker voor illegale handel
o Veel ruimte en kosten in haven
o Flexibel in gebruik
Kan diverse goederen beva en
o Schaaleconomische
maal goedkoper dan bulk transport
Globaliseringsproces intenser dan in vorige periodes
o 2000-… : Globalisa on 3.0
Meer individueel
Flat playing field door digitalisering
Integra e door afname handelsbelemmeringen
Verschuiving van N-Amerika/Europa naar China (lid WTO sinds 2001)
, The world is flat
Flat world pla orm
o = convergen e van PC (iedere individu wordt auteur van zijn bijdrage) en
op sche vezel kabels (digitalisering van de wereld) met “work flow
so ware” zodat we “placelessness” kunnen samenwerken
Thomas Friedman
o Toenemende technologie in “broadband” verbinden tussen alle delen van de
wereld
o Computer wordt goedkoper en verspreiding neemt toe
o Email , fiber netwerk, search engines (google), telewerk,...
o “created a pla orm where intellectual work, intellectual capital, could be
delivered from anywhere. It could be disaggregated, delivered, distributed,
produced, and put back together again – and this gave a whole new degree of
freedom to the way we do work, especially work of an intellectual
nature….THE PLAYING FIELD IS BEEN LEVELLED” … the world is flat”=
GLOBAL NETWORK
Globaliseringsproces met intense rela e tussen ontwikkeling, produc e, distribu e
en consump e
Wereld “lijkt” kleiner
Transportkosten/ jd dalen
Handelsbelemmeringen verminderen (tot recent)
Informa e toegankelijker en sneller
o Ontstaan transna onaal produc enetwerk = COMMODITY CHAIN
“Globalisa on is about growing worldwide interconnec vity”
Globaliseringsproces intenser dan in vorige periodes
o 2000-… : Globalisa on 3.0
o Ac viteiten met lage TW reloceren meer en meer naar lageloonlanden
o Ac viteiten met hoge TW vervangen ac viteiten met lage TW maar hebben
geschoolde L nodig
o Verdere uitbouw schaal-economische containertransport
Klimaatverandering
o 2030 Noordpool in zomer grotendeels ijsvrij
o Gemiddelde temperatuur 3-5°C hoger dan ‘70
o Ijszee halveert in omvang en wordt dunner
Exploita e neemt toe en natuur wordt verstoord
o Olie, gas, visserij
o Marginale ijszone verlegt zich = produc eve overgangsgebied tussen zee-ijs
en open oceaan
Mari em
o Vaar jd China-Europa wordt gehalveerd
o Vervuiling ecosysteem
o Momenteel beperkt mogelijk wegens bescherming
o Ban vanaf 2024 maar eerder 2029 voor scheepvaart met zware stookolie