COMMUNITY-BASED WERKEN IN
ORTHOPEDAGOGISCH PERSPECTIEF
HOOFDSTUK 1: VERMAATSCHAPPELIJKING
1. INLEIDING
Vermaatschappelijking van de zorg kan verschillende betekenissen hebben:
Voor Jo Vandeurzen – Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
(2009-2019) gaat dit over de zorg die zich innestelt in de lokale samenleving. Het
gaat over zorgvoorzieningen die deel gaan uitmaken van het sociale leven. Dit
biedt kans tot ontmoeten en tot het creëren van diensten. De nadruk ligt op het
inbedden van de voorzieningen in de omgeving.
Voor Katrien Schrijvers – Vlaams Parlementslid, Commissie van Welzijn gaat dit
over de mensen de nodige zorg gaan bieden binnen hun eigen
gemeenschap/leefomgeving en door de mensen die hun nabij zijn. De
professionele zorg komt erbij naast de zorg die men ontvangt van het eigen
netwerk.
2. VERMAATSCHAPPELIJKING IS HOT!
Een populaire term met een hoge aaibaarheidsfactor
Maar tegelijkertijd ook een containergbegrip dat vele ladingen denkt
o Vaak wordt dezelfde terminologie gebruikt, voor een andere invulling/visie
o Onderhevig aan discussie en kritiek
3. SOCIO-HISTORISCHE ONTLEDING
3.1 LAAG 1: DE SOCIALE RELATIE TUSSEN OVERHEID EN BURGERS
1830: Klassiek-liberale staatsopvatting
o Overheid kwam zo min mogelijk tussen de private aangelegenheden
o Rol v/d overheid beperkte zich enkel tot individuele bescherming van
mensen
o Er bestaan geen beschermende maatregelen zoals invaliditeitsuitkeringen
Eind 19de eeuw: sociale kwestie
o Mensen leefden in precaire omstandigheden
o Mensen komen de straat op en protesteren tegen slechte
leefomstandigheden
o Grote kindersterfte zorgt voor grote sociale onrust
Eind 19de eeuw – begin 20ste eeuw: afstandelijke relatie sociale relatie
o Er komt een meer sociale relatie tussen overheid en burgers
o Voorbeelden: invoering leerplicht (1914), gesubsidieerde liefdadigheid etc.
3.2 LAAG 2: DEÏNSTITUTIONALISERING EN COMMUNITY CARE
,1960 – 1970: kritiek op residentiële zorg
Sluiting grote psychiatrische klinieken
Extramuralisering v/d zorg = buiten de muren van de zorg willen steeds meer
de zorg gaan vorm geven.
Onderscheid in (gezondheids)zorg tussen eerste, tweede, derde en nulde lijn
o Nulde lijn: zorg door familie en vrienden
3.3 LAAG 3: SOLIDARITEIT
3.3.1 KOUDE SOLIDARITEIT
Na WOII: uitbouw van de verzorgingsstaat
Via de sociale zekerheid:
o Levenslange sociale bescherming voor iedereen (door o.a. belastingen)
vanuit de visie dat iedereen weleens zorg nodig heeft in zijn leven en dat
ook verdient.
o Solidariteit tussen mensen die elkaar niet persoonlijk kennen
Visie: problemen die mensen ervaren is niet altijd een individueel probleem, maar
de maatschappij heeft hier ook een aandeel in.
3.3.2 WARME SOLIDARITEIT
Leidend principe: subsidiariteit
Zorg wordt in de eerste plaast verwacht in de informele en private sfeer.
Burgers worden aangesproken op een ‘morele plicht’ om de zorg en
ondersteuning voor medeburgers op te nemen
Burgers beslissen zelf over de spelregels: wie dit ‘verdient’ en wie niet
4. NIEUW BEGRIP? OF HISTORISCHE CONSTANTE?
Vermaatschappelijking wordt vaak gezien als een nieuw begrip, maar het is eigenlijk een
constante, zie de historiek en discussies hierrond. Vermaatschappelijking gaat vaak over
het verbinden van de zorg met de maatschappij
Vormgeving aan de relatie tussen overheid en burgers
Rol van formele hulpverleners (professionals) en informele hulpverleners
(mantelzorgers, buren, vrijwilligers etc.)
Verbonden met solidariteitsopvattingen
5. HUIDIGE CONTEXT
Mensen met beperking met al hun mogelijkheden en kwetsbaarheden een eigen zinvolle
plek in de samenleving laten innemen, hen daarbij waar nodig te ondersteunen en de
zorg zoveel mogelijk geïntegreerd in de samenleving laten verlopen.
, Lokale besturen nemen ten volle hun regierol op inzake de vermaatschappelijking
van de zorg
Betekent dat ze voluit ondersteuning geven aan mantelzorgers, vrijwilligerszorg
en buurtzorg
‘Blijven verder inzetten op de vermaatschappelijking van de zorg’
6. EEN VERHAAL IN VERSCHILLENDE SECTOREN
Geestelijke gezondheidszorg - Art. 107
o Dit artikel laat toe de financiering van de ziekenhuisbedden die nu buiten
gebruik gesteld zijn, te gaan gebruiken om binnen de gemeenschap zorg te
gaan ontwikkelen. Het is de bedoeling om mensen zo lang mogelijk in de
thuiscontext te houden en een ziekenhuisopname enkel te doen wanneer
nodig.
Ondersteuning voor mensen met een beperking Perspectief 2020
o “Gewoon als het kan, bijzonder als het moet.”
o Introductie van concrentrische cirkels: eerst zorg door de eigen omgeving
en dan pas profesioneel.
Integrale Jeugdhulp
o “De jeugdhulpverlening ‘vermaatschappelijken’ of met andere woorden
maximaal een beroep doen op de eigen krachten van de gebruikers van de
jeugdhulpverlening en van hun omgeving.” (Vlaams Parlement, 2013)
o Het decreet vraagt aan jeughulpverleners van minderjarigen om de ouders
en de omgeving in te zetten. Ze moeten inzetten op de eigen krachten van
de kinderen.
Ouderenzorg
o “Een leeftijdsvriendelijk Vlaanderen versterkt de positie van de ouder
wordende personen in de samenleving, beklemtoont hun eigen regie en
biedt toegankelijke en kwaliteitsvolle zorg en ondersteuning op maat en
tegemoetkomingen wanneer kwetsbaarheid de overhand neemt.”
(Vlaamse Regering, 2022 – Vlaams ouderenbeleidsplan 2020-2025)
o Ageing in place: de ouder worden op ‘je plaats’, je eigen leefomgeving. Ook
voor ouderen wordt er ingezet op autonomie. In laatste instantie pas
mensen opnemen in een woonzorgcentrum.
7. CENTRALE BEGRIPPEN
Deïnstitutionalisering
Community care
Inclusie
Verbinding, netwerken
Contextgericht werken
Eigen kracht, zelfredzaamheid
Vraagsturing, zelfbepaling
Respijtzorg = ontlasten, rust geven. Zorg voor de mantelzorger
Solidariteit: koud versus warm
, 8.VERMAATSCHAPPELIJKING GENEREERT KANSEN
Vermaatschappelijking streeft naar een solidaire samenleving
Erkenning dat elke burger recht heeft op een volwaardige plaats in de SL en het
recht heeft die mee in te vullen.
Erkenning van de kracht en de eigen expertise van burgers
Voorkomt dat mensen gereduceerd worden tot hun probleem
Voorkomt dat mensen geïnstitutionaliseerd worden en daarbij geen deel meer
uitmaken van de SL
Opent de ogen voor de mogelijkheden in de buurt en eigen leefomgeving
9. RISICO’S EN VALKUILEN
Inclusief burgerschap: structurele en sociale component.
o Fysieke aanwezigheid ≠ erbij horen, deel uitmaken van
o Is de SL hier klaar voor? Laten we dit gewoon gebeuren? Of moeten we dit
vormgeven?
Verbingding, autonomie en participatie, maar...
o Gebrek aan sociale cohesie als probleem en oplossing?
o Mensen in kwetsbare situaties moeten het meest beroep doen op hun
(kwetsbare) netwerk, als dat al bestaat.
o Gebaseerd op een fictief mensbeeld: de mondige, gemotiveerde, autonome
en rationele burger
o Nadruk op eigen verantwoordelijkheid en autonomie kan nadruk op eigen
schuld worden
o Mogelijkheden creëren en voorwaarde vervullen voor participatie ≠
mensen dwingen tot participatie
o Te sterk en onterecht dichotomisch denken: autonomie (thuis) –
afhankelijkheid (professionele zorg).
HOOFDSTUK 2: FORMELE-INFORMELE ZORG
Vermaatschappelijking: positieve en negatieve lezing
Positieve lezing:
Recht op een volwaardige deelname aan de samenleving
Ondersteuning in de samenleving (i.p.v. weg van)
Negatieve lezing:
Zorg voor de gemeenschap in plaats van door professionals
Professionals zijn te duur, er zijn te veel zorgvragen
1. BETEKENIS VOOR HET INDIVIDU
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper laurevanmol. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,56. Je zit daarna nergens aan vast.
