Samenvatting

Volledige samenvatting Geschiedenis Psychologie 2de bachelor

0 keer verkocht

Instelling
Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)

Samenvatting van het vak Geschiedenis van de Psychologie aan de KUL in de tweede bachelor. Het is samengevat met het boek "Kijken naar de mens", dus zowel de slides, wat er tijdens de hoorcolleges gezegd is en het boek zijn volledig verwerkt in deze samenvatting.

[Meer zien]

Voorbeeld 5 van de 104 pagina's

Bekijk voorbeeld

Geupload op 18 mei 2024
Aantal pagina's 104
Geschreven in 2023/2024
Type Samenvatting

Volgen

margauxdupont Lid sinds 1 jaar 1 documenten verkocht

Begrippenlijst

Inleiding
EEN geschiedenis van de psychologie
Psychologie is geëvolueerd binnen een bredere maatschappelijke & wetenschappelijke
context
1) Mens : het inhoudelijk werk van de grote figuren
2) Maatschappij : sociaal-economische context + hoe kijken naar individu in
samenleving
3) Methode : wetenschappelijke methodologie

4 verschillende invalshoeken :
1) Sociaal-economische context
o ‘It’s the economy stupid’
o Economisch determinisme = stelt dat veranderingen in economische
factoren of relaties de basis vormen voor evoluties op maatschappelijk en
politiek vlak
2) Maatschappelijk mensbeeld
o Hoe de mens zichzelf ziet (en zich tot deze representatie verhoudt)
o Individualisering vanaf 17de eeuw: o.a. door loskomen uit het strikt religieus
denkkader
3) Wetenschappelijke ontwikkelingen
o Wetenschappelijke verovering van de werkelijkheid
o Ontwikkeling van wetenschappelijke methode(n)
o Vanaf de Renaissance
o “Psychologie = wetenschap met als moeder de filosofie, als vader de
fysiologie”
4) Studie van het psychologische
o Vanaf de 19de eeuw empirisch (daarvoor vooral het werk van filosofen)
o Stroom van het bewustzijn, individuele verschillen, emotie en motivatie,
psychische problemen
o Functieleer = onderdeel van de psychologie dat de basisfuncties van de
hersenen bestudeert, zoals aandacht, geheugen, taal, motoriek, motivatie en
bewustzijn. Aanvankelijk werd dit deeldomein aangeduid met de term
‘experimentele psychologie’

1) Studie van het psychologische
2) Psychologie als aparte discipline
3) Institutionalisering van de psychologie
4) Praktijkgerichte en professionele status

Samenhang?
 Geen causaliteit; samenhang moeilijk te bepalen
 Wel tijd-ruimtelijke situering van de psychologie en de wetenschap

TIJDSPERIODE & TIJDSVAKKEN
Tijdsperiode
 Wilhelm Wundt : 1879 -> Duitse fysioloog die in Leipzig het ‘Psychologisches
Institut’ opricht, het eerste psychologische laboratorium ter wereld
 William James : 1889 -> doceerde als eerste een vak ‘psychologie’

Tijdvakken

Vertekeningen :
1) Enkel Europese en Noord-Amerikaanse ontwikkelingen: eurocentrisme, WEIRD,
bedreiging ecologische validiteit
2) Gestroomlijnde visie: simplificatie, grotefigurengeschiedenis
1

, 3) Witte mannen

Ecologische = de mate waarin onderzoeksbevindingen ook gelden voor het
Validiteit alledaagse leven
Essentialistische
visie op emoties
Eurocentrisme = het beklemtonen van Europese en meer in het algemeen
westerse ideeën, zonder rekening te houden met de invloeden van
andere culturen
Fysiologie
WEIRD = Weird Educated Industrialized Rich Democratic

L’histoire d’en bas = een histiografische aanpak die over historische gebeurtenissen
rapporteert vanuit het gezichtspunt van gewone mensen in plaats
van elites

H1: Geschiedschrijving
1.1: Motivering om terug te blikken op het verleden
Historiografie = de geschiedenis en de methodologie van de geschiedschrijving

(1)Traditionele Citaat Ebbinghaus
benadering Context: psychologie die zichzelf moest bewijzen als wetenschap
Geschiedenis v.d. psychologie om dit te ondersteunen
 Stijgende graad van wetenschappelijkheid
 Verwezenlijkingen
 Opeenvolging van ‘grote namen’

Psychologen als intellectuele erfgenamen
 Teruggaand tot Aristoteles en Plato
 Elke auteur die schreef over psychologische onderwerpen
(ongeacht reden of precieze inhoud) wordt gedoopt tot
Psycholoog ‘avant la lettre’ (voor de wetenschap)
 Motto: “de vragen zijn dezelfde, de methode is verschillend”
= continuïteit van verleden naar heden

Herman = Duitse psycholoog die vooral wordt herinnerd om zijn
Ebbinghaus experimentele studie van het geheugen

1908 Overzicht van de psychologie -> psychologie heeft een lang
verleden, maar slechts een korte geschiedenis

(2) Hedendaagse a) Inhoudelijk
benadering  Kennis van het verleden
 Inhoudelijke verduidelijking van hedendaagse situatie (BV:
conceptleren, APS APA in 1988)
 Nadenken over toekomst

b) Kritische reflectie
kijken naar de psychologie en naar de mens

*Situering van psychologie in tijd en ruimte -> een cultuur
verwijst naar de (impliciete) waarden, normen en gewoonten van
een groep mensen
 Zeitgeist (tijdsgeest) – historische context
o Studie van individuele verschillen
o René Descartes -> Cartesiaans mensbeeld : ‘je
pense donc je suis’ : het bewustzijn stuurt het lijf
2

, o Homo economicus = een mensbeeld dat de mens
voorstelt als een wezen dat gericht is op het
bevredigen van zijn eigen behoeften op een zo efficiënt
mogelijke wijze
 Ortgeist (plaatssbeeld) – culturele context
o Boeddhistische anatta (ontkennen van ‘ik’)
o Mate waarin psychopathologie is opgedrongen in een
cultuur
o Emoties als MINE = Mental Inside the person
Essentialist (Westerse culturen)
o Emoties als OURS = Outside the person Relational
Situated (Niet-Westerse culturen)

*Psychologie als discipline
 Evolutie:
o Precisering en nuancering van de antwoorden
o Aard van de vragen
o Selectie in wat wel/niet onderzocht wordt
 Methodologie als vereiste kwaliteitscriteria
o Experiment, natuur- vs. geesteswetenschappen
 Vatten van de werkelijkheid is niet eenvoudig
o Hoe men tot wetenschap gekomen is?
o Hoe dit zich (deels) vertaald heeft in de psychologie?

1.2: Waarover gaat de geschiedenis van de psychologie?
3 visies op de ‘ontdekking van het bewustzijn’:
Psychologie als ‘psyche’ (bewustzijn) & logos (studie)
Bewustzijn vanaf Oude Grieken

(1)Realistische = “bewustzijn is een vast omlijnd object dat al bestond voordat het
visie bestudeerd werd”

(2)Instrumentalisti = “wetenschappelijke theorieën zijn nuttige instrumenten voor het
sche visie verklaren en voorspellen van fenomenen, maar daarbij niets kunnen
zeggen over het al dan niet bestaan van niet-observeerbare
eigenschappen of processen”
 Bv: verschillende niveaus in beschrijven van de werkelijkheid

(3)Constructivistisc = “op een bepaalde manier hebben de Grieken een soort
he visie kader/model/taal ontwikkelt hoe de innerlijke belevingswereld
werkt” => bewustzijn is een constructie
 Gebonden aan welbepaalde cultureel-historische context ->
er is geen objectieve realiteit (het bestaat omdat we erover
praten)

“[I]n spite of our statement that the Greeks discovered the intellect,
we also assert that the discovery was necessary for the intellect to
come into existence” (Snell, 1953, p. viii).

1.3: De constructie van een psychologische werkelijkheid
Linguïstisch ‘… we have no way of knowing what psychological phenomena are,
determinisme no way of giving them meaning, except in terms of that language’
(Richards, 2002, p. 9)
= taal bepaalt ons denken en heeft daarmee een invloed op hoe we
de werkelijkheid percipiëren
 We zijn aangewezen op een psychologische taal

3

,  Er bestaat geen onafhankelijke psychologische werkelijkheid

Geen natuurlijke Psychologische concepten zijn geen ‘natuurlijke categorie’
categorieën  Gevoelens worden intrapersoonlijk ervaren & verschilt per
cultuur
 Bewustzijn -> naming the mind
Implicaties voor de  De geschiedenis van de constructie van de psychologische
geschiedenis van de realiteit
psychologie For the historian of Psychology who is also a psychologist, the discipline’s history is
therefore in itself a psychological phenomenon. More specifically, we are looking at
Psychology’s role in the dynamic psychological process by which human nature
constantly recreates, re-forms, and regenerates itself, primarily in western cultures.”
(Richards, 2002, p. 7)

 als taal verandert, dan verandert ook de psychologische
werkelijkheid
Many of the fundamental categories of twentieth-century psychology are, to all
intents and purposes, twentieth-century inventions. Such concepts as ‘intelligence’,
‘behaviour’, and ‘learning’ were given such radically changed meanings by modern
psychology that there simply are no earlier equivalents. Danzinger, 1997, p. 36.
geciteerd in Brysbaert & Rastle, 2013 , p. 517).

1.4: Stekkingen in de geschiedschrijving
Internalisme = ontwikkelingen binnen een domein
 Zuiver interne logica

Externalisme = ook aandacht voor politieke, sociale, maatschappelijke context
 Ook invloed van buitenaf

Wetenschapsgeschiedenis zal zowel interne als externe factoren omvatten
 Tijd-ruimtelijke situering (externalisme)
 Niet puur extern gereguleerd

Sociaal = Gedetailleerde studie van de wetenschappelijke praktijk (cf.
constructivisme internalisme) vanuit wetenschapsgeschiedenis, - filosofie, sociologie
van de kennis (cf. externalisme)
 Ook sociologische en psychologische dimensie in wetenschap

 Relativiteit van kennis
 Nadeel: bestaat dan nog een objectieve wetenschappelijke
werkelijkheid?

Grote figuren VS tijdsgeest :
 Demystificatie van ‘helden’ + bredere intellectuele klimaat
Great man view = ‘visie van de grote figuren’
• ‘history of the world is but the biography of great men’
• Hagiografie van grote figuren (niet alleen ‘grote mannen’
maar ook vrouwen kunnen cruciale bijdragen leveren in de
loop van de geschiedenis)
• (hagiografie = biografie van een heilige)

Tijdsgeest Boring
1)= zeitgeist waarin grote wetenschappers functioneerden
 ‘l’art c’est moi, la science c’est nous’ (in de visie van grote
figuren werd het belang van individu in wetenschapsdomein
overschat)
 Grote figuren zijn ‘trend watchers’ en geen ‘influencers’

2)Overschatting van bijdrage van individuele wetenschapper
4

,  Mattheuseffect = het fenomeen in diverse domeinen dat
sterkere personen of groepen soms meer profiteren van
bepaalde maatregelen dan anderen, waardoor het verschil
tussen beiden nog verder toeneemt – “zij die hadden krijgen
nog meer”
 Matilda-effect = prestaties van vrouwen worden minder
geciteerd of zelfs onterecht toegeschreven aan mannen – “zij
die al weinig hebben krijgen nog minder”

Edwin Boring (1886- = Amerikaanse psycholoog
1968)  Vrouw Lucy May Day werkte achter de schermen mee
 Voorbeeld van hoe vrouwen rol speelden in de geschiedenis,
maar daarvoor officieel geen plaats was -> ‘The woman
problem’
 Voorbeeld van hoe selectieve bronnen kunnen leiden tot een
vertekend beeld

1.5: Drie Valkuilen bij geschiedschrijving
(1)Whig- Wetenschap is vooruitgang
geschiedschrijving Teleologische visie = doelmatigheidsleer, de opvatting dat ieder
verschijnsel op een doel gericht is
Hedendaagse wetenschap wordt als noodzakelijk correct of
minstens superieur beschouwd t.o.v. verleden
 Verhaal over hoe briljante wetenschappers (helden) de
waarheid ontdekten, die we nu nog steeds kennen
(triomfalisme).
 “Fouten zijn dwalingen”
 Negeren van ideeën die niet conform zijn

Bedenkingen:
 “Fairy-tale history” : geschiedenis als een verhaal met goeden
en slechteriken met ‘happy end’
 Vooruitgangsgedachte doet geen recht aan complexiteit van
wetenschappelijk proces
 Fouten even interessant als successen
 Kritiek op wetenschap als immer-vooruitgang boekend,
dienend tot zuiver welzijn van mensheid
 Wetenschap dient geen doel behalve zichzelf

(oorsprong: Butterfield (1931) verhaal over Whigs en Tories)

(2)Presentisme = constructie van het verleden vanuit zijn functionaliteit voor het
heden
 Hedendaagse ideeën en perspectieven worden op een
anachronistische wijze gebruikt in de voorstelling en
interpretatie van het verleden
 Anachronisme = inbreuk op de chronologie van toestanden
of gebeurtenissen
 Relevantie van het verleden voor huidige situatie (van
psychologie)
 Hind sight bias’ in toedichten van kennis aan grote figuren
(mattheuseffect) die toen nog niet zo ‘common sense’ was
Bedenkingen :
 Valkuil: leidt tot misleidend beeld
 Geschiedschrijving (interesses, prioriteiten, vragen) steeds
vanuit het nu (cultureel en intellectueel klimaat)
 Cf. perspectivisme: alles wordt vanuit een bepaald

5

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Focus op de essentie

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper margauxdupont. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,96. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 65646 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen

Samenvatting

Volledige samenvatting Geschiedenis Psychologie 2de bachelor

Document informatie

Onderwerpen

Geschreven voor

Verkoper

Ontvangen beoordelingen

Voorbeeld van de inhoud