OUDERSCHAP
LES 1: INLEIDING
- Ouder perspectief wordt vaak vergeten
- Kijk vanuit de ouderbril naar een situatie
Niet evident als je zelf geen ouder bent
- Netwerk nooit uit oog verliezen (moet niet altijd fysiek aanwezig zijn)
Werken met netwerk is altijd van toepassing!
- Niet vanuit “ik-weet-alles-positie”
- Ouder worden is mooi, lastig, kwetsbaar en confronterend
- Toekomst beeld als ouder
Realiteit: niet evident, zal nooit aan verwachting voldoen
-
OUDERSCHAP DOOR DE JAREN HEEN…
Eeuwenlang is er een traditie van opvoedadviezen
- Predikanten: geestelijk opvoedingsadvies
- Begin 19de eeuw: artsen, vnl. over hygiëne en gezonde leefstijl
- Eind 19de eeuw: leerkrachten en schooldirecteuren
- Vanaf 1900: ervaren moeders – aandacht pedagogische aspecten
Veranderend gangbaar idee rond opvoeding
- Opvoeden is een aangeboren instinct, liefde maakt alles goed
- Opvoeden moet worden aangeleerd, liefde is niet volmaakt
(tijdschriften/opleiding/cursus)
- Focus op moeders: “Open brief aan moeders en anderen die in kinderen belang
stellen”
- Moederscholen
- Het leven is de leerschool van ouders, geen opleiding nodig, wat met de vaders?
REVOLUTIONAIRE VERANDERING
- Vaders hebben een actieve rol
- Je kan nooit té veel affectie geven
- Elke ouder kan een speciale en liefdevolle band hebben met zijn/haar kinderen
- Meer vertrouwen op instincten
- Meer genegenheid en flexibiliteit in de opvoeding van kinderen
Vanuit deze tijdsgeest niet ZO revolutionair
Benjamin spock (1946)
- Baanberekend boek rond baby, kinderverzorging en opvoeding
- Wordt dag van vandaag nog vaak gebruikt
- Bracht grote verandering in opvoedingsadviezen
VISIE OP OUDERSCHAP DOOR DE JAREN HEEN
Eeuwenlange opvoedingsadviezen
1
,Tot jaren ‘70: ouderschap als crisis en zware opdracht
- Parenthood as crisis: 83% ouders ervaart lichte of ernstige crisis
- Oorzaken: geen voorbereiding, plots in één keer en niet geleidelijk, levenslang
- Ouders moesten aan zichzelf werken
Vanaf jaren ‘70: positief ouderschap
- Ouders verdienden medeleven (erkenning en luisterend oor)
- Onvolmaaktheid is normaal
- Authenticiteit
- Verschillende manieren van ouderschap
- Meer vertrouwen (stimuleren in durven dingen doen)
- Vb. Triple P program (positive parenting program)
Krampachtig ouderschap (extreem ouderschap)
- Meer verantwoordelijkheid bij ouders
- Sociale omgeving minder beschikbaar als steun
- Problematisch gedrag wordt vaker gediagnosticeerd
- Jeugdwet (2015): dure zorg kan beperkt worden
Eerder signaleren
Niet teveel en te snel problematiseren
Eigen kracht van ouders versterken
- Ouders monitoren hun kinderen continue
- Middenstand en hogere stand gezinnen (luxeprobleem)
Oorzaken krampachtig ouderschap
- Meer tijd voor minder kinderen (minder kinderen per gezin)
- Status (prestatiemaatschappij) (cfr. extreme verjaardagsfeestjes)
- Internet en smartphones
Risico’s krampachtig ouderschap
- Laag zelfbeeld, minder onafhankelijk, minder doorzettingsvermogen
- Emotioneel rigide, moeilijk te controleren
- Angstig en bang voelen voor buitenwereld
Helicopterparenting
Zie tekst chamilo met uitleg
Over-parenting of hyper-parenting
Zie tekst chamilo met uitleg
Huidige tendensen Krachtig ouderschap (Gravesteijn)
- Jeugdwet 2015 → rol van ouders veranderen
- Minder afhankelijk van zorg
- Vaker en eerder gebruikmaken van eigen mogelijkheden
2
, - Sociaal netwerk uitbreiden, versterken en gebruiken (beschermende factor)
- Minder doorverwijzingen naar specifieke zorg
(hoe vroeger men gaat ingrijpen, hoe minder beroep op specifieke zorg)
- Heeft dit wel effectief effect?? (rol prestatiemaatschappij)
- Zelfredzaam en samenredzaam: opzoek naar netwerk ter ondersteuning
- It takes a village → individuele aangelegenheid → ondersteund ouderschap (=
samenredzaamheid)
- Ouders blijven expert
Als hulpverlener ga je opzoek naar een weg dat hun helpt.
Huidige tendensen Mild ouderschap (Nina Mouton)
- Wat vinden ouders belangrijk?
- Vragen stellen, dingen uitproberen
- Trouw blijven aan gevoel en mening van de ouder
Huidige tendensen Mindful ouderschap (Bögels)
- Alles bekijken vanuit kritische bril
- Balans tussen doe-modus (ondernemen, reageren, in actie treden) en zijns-modus
(aanwezigheid)
ALLES OP EEN RIJTJE
- Voor 19e eeuw: weinig aandacht voor pedagogische aspecten (geestelijk
opvoedingsadvies, artsen, …)
- Vanaf 1900: aandacht pedagogische aspecten
- Veranderend gangbaar idee rond opvoeding (aangeboren instinct, aan te leren,
focus moeders, wat met vaders,…)
- 1946: Benjamin Spock (vaders actieve rol, meer beroep op instinct en flexibiliteit
in opvoeding,…)
- Tot jaren ‘70: ouderschap als crisis en zware opdracht
- Vanaf jaren ‘70: positief ouderschap
- Krampachtig ouderschap (extreem ouderschap)
- Huidige tendensen
Krachtig ouderschap (Gravesteijn)
Mild ouderschap (Nina Mouton)
Mindful ouderschap (Bögels)
3
, WAT IS OUDERSCHAP?
“Momenten dat ouders het gevoel hebben dat ze het goed doen als ouder, trots zijn op
hun kind en gevoelens van geluk en intimiteit met hun kind delen” (Van der Pas, 2013)
Het deel van je identiteit dat aangeeft dat je kinderen hebt
- Formeel op aanspreekbaar (vb. je bent verantwoordelijk voor wat je kind doet)
- Levenslang
- Leidt tot gevoelens van kwetsbaarheid
- Zich verantwoordelijk willen voelen voor kinderen (opvoeding en welbevinden
kinderen)
- Taak: zoveel mogelijk tradities, wijsheden en inzichten overbrengen op het kind
MAAR HET IS MEER DAN DAT!
- Ouderschap is niet gelijk aan opvoederschap
WAT WETEN WE AL OVER OUDERSCHAP?
- Werd weinig onderzoek naar gedaan
- Een levenslang proces waarin interactie is tussen ouder, kind en omgeving
- Getypeerd door veranderingen binnen partnerrelatie, sociale en emotionele
vaardigheden,…
- Ellen Galinsky deed onderzoek hoe ouders van kinderen in verschillende leeftijden
hun ouderschap beleven
ONDERZOEK GALINSKY (1987)
- Ouderschap is een levenslang proces: 6 ouderschapsfasen en –opdrachten
- Niet bewust van fasen / opdrachten niet kunnen vervullen -> gefrustreerd,
stressvol en gedeprimeerd
- Wel lukt: welzijn en levensvaardigheden vergroot
Zes fasen
1. Voorstellingsfase (zwangerschap - geboorte)
2. Voedingsfase (geboorte – 1,5 jaar)
3. Autoriteitsfase (1,5 – 4 jaar)
4. Interpretatiefase (4 – 12 jaar)
5. Interafhankelijkheidsfase (12 – 18 jaar)
6. Vertrekfase (vertrekken uit ouderlijk huis)
VAN DER PAS: KRITIEK OP GALINSKY
“Effectief ouderschap is niet het meebewegen met de ontwikkelingsgang van kinderen,
maar het vinden en volgen van de eigen ouderlijke koers naast die van de andere ouder
en te midden van hun andere bezigheden” (Van der Pas, 2013)
Als toekomstige professional: invoegen en toevoegen
4