CULTUUR EN DIVERSITEITSSTUDIES
INLEIDING
1. Wat is cultuur
Cultuur is wat de verbinding maakt tussen ons allen als mens we delen een bepaalde
culturele identiteit, verbinden ons aan een bepaalde plek, tijd, context, groep, …
Als mens hebben we de neiging om ons te organiseren en dus afspraken te maken rond
dagelijkse gewoontes, taal, nationaliteit, levensbeschouwing en religie definieert wie we
zijn en de manier waarop we met elkaar omgaan etc.
Ruim containerbegrip
- Identiteit
- Omgangsvormen
- Gemeenschappelijke ideeën
- Codes
- ….
Waarover steeds discussie kan gevoerd worden
Kenmerken zijn te identificeren maar tegelijk ongrijpbaar en constant aan verandering
onderhevig
2. Doelstelling vak
Impact van cultuur op ons en onze impact op cultuur kunnen vatten
Bv. acties, ideeën, voorstellingen, …. Heel veel (wat ons omringd)
Kwestie van cultuur is dag van vandaag heel erg belangrijk
Aanwezigheid van cultuur en daarmee bezig zijn is iets universeels daardoor heel erg
divers (vormgeven)
- Heel herkenbaar aangezien iedereen het doet
- Maar ook heel verschillend hoe mensen hun dagelijkse leven invullen
Verschillende perspectieven
- Breed = context van het leven
- smal = focus op kunst/ cultuur of specifieke praktijken
3. Impact
3.1.Impact van cultuur op ons
1) Deel van wie we zijn, deels verbindend, verdelend geen geheel van gelijkaardige
ideeën, kan mensen ook verdelen in groepen etc.
2) Cultuur bepaald vaak de spelregels
Wat en hoe we beleven in het hier en nu
Geeft ook aan hoe we met onze objecten, ideeën omgaan (bv. kunst en cultuur)
3) Mogelijke elementen uit heden en verleden van cultuur die ons beïnvloeden en ons
maken tot wat we zijn
1
, Bv. materieel, kunst, literatuur, muziek, ideeën, beleid, dynamieken
4) Cultuur doet iets met ons: we willen ons zo onderscheiden, identificeren, gelijken,
definiëren
Schema geeft aan hoe mens zicht tot natuur verhoudt, cultuur is daarbij ‘alles wat aan de
natuur toegevoegd wordt’
= vrij statische invullingen van cultuur (of cultuur, of natuur) mens manipuleert natuur tot
nieuwe realiteit en gaat over grenzen heen
Toont ook het omgekeerd: de impact van de mens op de cultuur
3.2.Impact van ons op cultuur
Wij zijn de invulling van cultuur maar als menselijk persoon maar weinig impact in dagelijks
leven
MAAR mensen en gebeurtenissen zetten wel verandering in gang (in grote getallen/ met
herhaling) DUS omstandigheden moeten het mogelijk maken
Bv. mondmasker cultuur van chinezen, na Corona gedragsverandering uitzondering wordt
meer het normale aangezien het noodzakelijk was om zichzelf en anderen te beschermen
DAARDOOR meer aanvaard
Bv. Arabische Lente, 2010: meneer die zichzelf in brand stak tegen leefomstandigheden
toenmalig Tunesië heeft een hele golf van gebeurtenissen en veranderingen teweeg gebracht
Bv. houding ten aanzien van roken/ alcohol
2
,4. Waarom belangrijk in SW
4.1.impact van cultuur
We willen als SW’er begrijpen waar mensen belang aan hechten en hoe ze hun context
omschrijven
Omdat wij als SW’er werken in een bepaalde context (mens en maatschappij) die voor ons
bepaald is, die onze ‘praktijken’ (interventies) in SW gaan kleuren interventies gebeuren in
een bepaald tijds/cultuur kader en grijpen daardoor in op dat kader
3.2 Wat doe je met kennis over cultuur in SW
1) Nodig om de wereld rondom je te kunnen kaderen veranderende blik op de wereld
2) Belangrijk dat je een vergelijkend perspectief kan innemen niet vanuit gaan dat je
eigen culturele referentiekader de norm is voor de cultuur WANT er is een dominant
cultureel referentiekader
3) Belangrijk dat je als SW’er de impact hiervan kan zien aangezien je handelt in een
complexe context
4) Belangrijk dat je de link kan zien met en een standpunt kan innemen over cultuur om
discussies te volgen ontwikkelen van een sociaal-politiek bewustzijn in praktijk van
de SW’er (bv. claim op cultuur en identiteit, betekenis wordt bv heel belangrijk in de
context van de verkiezingen)
5) Belangrijk voor inzicht in het beleid en een actieve opinie te vormen + je te engageren
3
, HOOFDSTUK 1: CULTUUR – ENKELE KADERS
1. Inleiding
Cultuur is moeilijk te vatten: heeft een brede en smalle betekenis
Basisomschrijving cultuur: ‘bewerking van de bodem’ alles wat aan de natuur toegevoegd
wordt (ook het ingrijpen, bewerken en beheersen van de natuur)
Maar: iets is OF natuur OF cultuur terwijl de realiteit complexer is verder verfijnen: cultuur
heeft te maken met aspecten van het menselijk zijn en handelen in relatie tot wat men
bewust/ onbewust leert als lid van…
- Een bepaalde groep
- In een bepaalde context
- In verschillende periodes
Gemeenschappelijk proces dat mensheid typeert
DUS omschrijven wat cultuur is, is niet gemakkelijk studieonderwerp van de culturele
antropologie (kleurt de eerste definities van cultuur)
= ontstaan in bepaald tijds-
en denkkader
2. Antropologie als vertrekpunt voor een definitiekader
Ontstaan in mid 19e eeuw bij de scheiding van filosofie en de andere sociale wetenschappen
(sociologie, economie, psychologie, geschiedenis, …) + wetenschappen die naar de
samenleving kijken (sociologie, antropologie)
Interesse in EU Interesse in niet-
samenleving en interne Europese, ‘inheemse’
problematiek samenlevingen
(sociologen)
+
Door deze gebeurtenissen
komt EU in contact met - ‘ontdekkingen’ van Europa
andere culturen daardoor - kolonialisme
ontstaan van noodzaak om
deze samenlevingen te =
bestuderen
ONTSTAAN ANTROPOLOGIE (mogelijk
4
- Om zich ter plekke te gemaakt door snelle wijzigingen en
kunnen handhaven vrijheid van denken in de stroom van de
- Omdat men ervan Verlichting)
overtuigd was dat die