Deze samenvatting bevat de info van de slides, de vertelde info in de les en is aangevuld door het bijhorende boek.
Ook staan er vele voorbeelden bij de theorie.
GEZONDHEIDSPSYCHOLOGIE
HOOFDSTUK 1: WAT IS GEZONDHEID?.............................................................2
HOOFDSTUK 2: SOCIALE VERSCHILLEN IN ZIEKTE EN GEZONDHEID...................7
HOOFDSTUK 3: ONGEZOND GEDRAG..............................................................10
HOOFDSTUK 4: GEZOND GEDRAG..................................................................23
HOOFDSTUK 5: MODELLEN VOOR HET VOORSPELLEN VAN
GEZONDHEIDSGEDRAG.................................................................................28
HOOFDSTUK 6: GEDRAGSVERANDERING: MECHANISMEN EN METHODEN.........32
HOOFDSTUK 7: PREVENTIE VAN GEZONDHEIDSPROBLEMEN............................32
HOOFDSTUK 10: STRESS...............................................................................37
HOOFDSTUK 15: PIJN....................................................................................45
HOOFDSTUK : SLAAP....................................................................................54
HOOFDSTUK : CVS: CRONISCH VERMOEIDHEIDSSYSYNDROOM........................62
HOOFDSTUK : E-HEALTH...............................................................................68
1
,HOOFDSTUK 1: WAT IS GEZONDHEID?
1.1 WAT IS GEZONDHEID? VERANDERENDE PERSPECTIEVEN.
Van oudsher hebben mensen een relatie gezien tussen:
Geest
God(en)
Fysieke gesteldheid
1.1.1 RELATIE TUSSEN LICHAAM EN GEEST.
Hippocrates (oudheid: 460-377 v.Chr.):
Ziekte: een verstoord evenwicht tussen 4 circulerende
lichaamsvloeistoffen (humores):
Gele gal te veel: boosaardig temperament
Slijm te veel: kalm
Bloed te veel: optimistische persoonlijkheid
Zwarte gal te veel: droefnis
Genezing: opnieuw balans brengen via aderlaten, vasten,
dieet, geneesmiddelen, …
Lichaam en geest = 1 eenheid
Hoeveelheid sappen persoonlijkheid
Galenus (129-199 n.Chr.):
Gaat verder op Hippocrates
De etiologische basis voor alle ziekten (geestelijk en lichamelijk) is puur lichamelijk.
4 lichamelijke humores 4 temperaturen specifieke ziekten
bv. melancholieke vrouwen hadden grotere kans op borstkanker door een grote hoeveelheid zwarte gal.
De geest speelt dus geen rol in de etiologie1 van ziekten.
Vroege middeleeuwen: geloof en spiritualiteit:
Ziekte is een straf van God of gevolg van kwade geesten die de ziel binnendrongen.
Lichaam en geest werken samen.
Verbod op wetenschappelijk onderzoek beperkte medische vooruitgang.
Religieuze gezichtspunten hielden stand tot de ‘renaissance’ begon.
Het individueel denken werd veel belangrijker.
1600 n.Chr.: wetenschappelijke revolutie.
Descartes (1596-1650):
Lichaam en geest zijn 2 afzonderlijke/onafhankelijke entiteiten = dualisme.
Geest: niet-materieel: niet objectief of zichtbaar.
Lichaam: materieel: opgebouwd uit mechanisch materiaal ‘machine’
mechanisch standpunt
‘Onze ziel verlaat het lichaam als we dood zijn’.
Op een lichaam mag dus wel onderzoek worden gedaan.
1
Oorzaak van een ziekte.
2
, 1.1.2 BIOMEDISCH ZIEKTEMODEL.
= reductionistisch: reduceren, verminderen, verkleinen
reduceert ons gedrag tot de cellen.
Gezondheid = afwezigheid van ziekte.
Ook wel diagnose-receptmodel genoemd: ziekte heeft een oorzaak die via medische interventie kan
worden genezen.
Wegnemen van de oorzaak van de ziekte zal leiden tot het verdwijnen van de symptomen en dus
herstel van de gezondheid.
Ziekte en symptomen hebben een achterliggende fysiologische verklaring genezing werkt
mechanistisch en rechtlijnig.
maar… waarom dan verschillende reacties van mensen?
Iedereen reageert anders op ziekten, virussen, …
bv. Corona
hoe kan dit?
1.1.3 VRAAGTEKENS BIJ DUALISME: PSYCHOSOCIALE MODELLEN VOOR GEZONDHEID EN ZIEKTE.
Veel ziekten hebben een organische oorzaak, maar veroorzaken individuele reacties.
Rol van ‘geest’ of psyche blijkt daarin belangrijk.
bv. fantoompijn, placebo-effect
dus toch (tenminste) een bidirectionele relatie i.t.t. dualistisch denken.
1.1.4 BIOPSYCHOSOCIAAL ZIEKTEMODEL.
Biopsychosociaal model neemt in de beoordeling van gezondheid de beleving/subjectiviteit mee.
Ook sociale en culturele factoren bepalen mee of iemand ziek te noemen is.
Geïntegreerde benadering voor de assessment van:
Biologische/fysiologische
Psychologische/gedragsmatige
Sociale/omgevingsfactoren
die bijdragen aan gezondheid en ziekte
1.1.5 GEDRAG, DOOD EN ZIEKTE.
Stijging levensverwachting.
Mede gevolg van vooruitgang medische technologie en verbeterde behandelingen.
Daling mortaliteit (sterftecijfers)
Meer geneesmiddelen, vaccinatie, betere sanitaire voorzieningen, …
De soms grote verschillen in levensverwachting kunnen verklaard worden door verschillen in manier
van leven, leefomstandigheden en voeding.
Oorzaken overlijden ook drastisch veranderd.
2006: 1: longontsteking
2016: 1: hartziekte
Belangrijke gedragscomponent:
Ons gedrag draagt bij aan onze gezondheid en onze kans op overlijden.
bv. roken, overmatig alcoholgebruik, ongezonde voeding, …
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emma8tp. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,26. Je zit daarna nergens aan vast.