Samenvattende nota's van het vak 'bouw en ontwikkeling van het menselijk lichaam II' onderwezen door professor Krysko. Nota's gebaseerd op de cursus, PowerPoint met tekst en aangevuld waar nodig met 3D-anatomy. Geslaagd in eerste zit.
BOUW EN ONTWIKKELING II
− Inzicht in structuur en functioneren van menselijk lichaam
− Inzicht in ontstaan van dysfuncties op anatomische basis
− Inzicht in ontstaan van definitief lichaamsplan
− Aangeboren afwijkingen (+ gevolgen) begrijpen
CARDIOVASCULAIR STELSEL ...................................................................................................3
Het hart ...............................................................................................................................3
Overzicht van de grote bloedvaten ........................................................................................9
De vorming van hart en grote bloedvaten ............................................................................ 14
HET LYMFATISCH STELSEL ..................................................................................................... 20
Lymfecapillairen en lymfevaten .......................................................................................... 20
Lymfoïde organen .............................................................................................................. 22
HET RESPIRATORISCH STELSEL ............................................................................................. 23
De neusholte ..................................................................................................................... 23
De paranasale sinussen (neusbijholten) ............................................................................. 23
De farynx (keel) .................................................................................................................. 23
De larynx (strottenhoofd).................................................................................................... 25
De trachea (luchtpijp) ........................................................................................................ 27
De bronchi ......................................................................................................................... 27
De longen .......................................................................................................................... 28
De pleura (longvlies) .......................................................................................................... 29
De ademhalingsbeweging .................................................................................................. 29
De ontwikkeling van de longen............................................................................................ 30
Enkele begrippen in verband met ziekten en disfunctie ........................................................ 31
HET SPIJSVERTERINGSSTELSEL ............................................................................................. 33
Anatomische structuur spijsverteringsstelsel...................................................................... 33
Enkele begrippen in verband met abdomen, abdominale wand en peritoneum ..................... 40
Enkele anatomische aspecten in verband met het bekken (pelvis) ....................................... 42
De lever en de pancreas ..................................................................................................... 43
De ontwikkeling van spijsverteringsstelsel .......................................................................... 45
HET EXCRETIESTELSEL .......................................................................................................... 48
De nieren ........................................................................................................................... 48
De ureter ........................................................................................................................... 48
De urineblaas (vesica urinaria) ........................................................................................... 49
De urethra ......................................................................................................................... 49
1
, Enkele termen in verband met disfuncties van het excretiestelsel ........................................ 50
De ontwikkeling van het excretiestelsel ............................................................................... 50
HET GENITAAL STELSEL ......................................................................................................... 53
Het vrouwelijk genitaal stelsel ............................................................................................ 53
Het mannelijk genitaal stelsel............................................................................................. 57
De ontwikkeling van het genitale stelsel .............................................................................. 60
2
,CARDIOVASCULAIR STELSEL
Het hart
Inleiding
= dubbele pomp: bloed door systeemcirculatie en pulmonale circulatie pompen
− Linkerhart = linker atrium + ventrikel
• Bevat zuurstofrijk bloed
• Pomp naar systeemcirculatie
! mondt uit in recht atrium
− Rechterhart = rechter atrium + ventrikel
• Bevat zuurstofarm bloed
• Pomp naar pulmonale circulatie
! mondt uit in linker atrium
! onder controle van kleppensysteem + interatriale septum + interventriculaire septum
Uitwendige structuur en ligging
− Ligging: in borstholte = cavum thoracis
• Hartpunt = apex cordis: links – ventraal – caudaal
• Basis = basis cordis : rechts – dorsaal – craniaal
• Hoek van lengteas: 45° transversaal (naar achter) en mediaal (naar links)
Linkerhart grotendeels dorsaal van rechterhart
Atria rechts van corresponderende ventrikel
Oorspronkelijke achterzijde = onderzijde
− Begrenzende zijden
• Voorzijde: ventrale thoraxwand
• Onderzijde: rust op middenrif = diafragma
• Linkerzijde: linkerlong
• Rechterzijde: geen echte wand
− Groeven aan ventrale zijde
• Sulcus coronarius ≈ kroon rond hart: grens tussen atria en ventrikels
• Sulcus interventricularis anterior ≈ scheiding linker- en rechterventrikel
! eindigt aan onderste hartrand: hartpunt behoort tot linkerventrikel
− Vaten aan ventrale zijde t.h.v. basis cordis
• Truncus pulmonalis: craniaal en ventraal van RV
! splitst snel in linker- en rechter a. pulmonalis
• Aorta ascendens
! oorsprong dorsaal van truncus pulmonalis: niet te zien in ventraal zicht
o Aorta ascendens: verloopt rechts en craniaal
o Aortaboog = arcus aortae: verloop naar links
o Aorta descendens = aorta thoracica: afdaling in thorax
! kruist dorsale zijde van oesofagus
• Vena cava superior: mondt uit in RA
3
,Ligging en projectie van het hart t.o.v. de thoraxwand
− In mediastinum = ruimte in thorax tussen de longen, sternum en wervelkolom
! bevat hart, grote bloedvaten, thymus, trachea, slokdarm en lymfeklieren
− 4 hoeken = 4 punten op voorste thoraxwand
• Superieure rechtse punt: waar kunstkraakbeen van rib 3 bij borstbeen voegt
• Superieure linkerpunt: kraakbeen van tweede rib
• Inferieure linkerpunt = apex: 5e intercostale ruimte op midclaviculaire lijn
De atria
− Dunne wand: pompen bloed enkel naar ventrikel
− Bloedvaten monden uit in atria
• Rechteratrium: vena cava superior en inferior, sinus coronarius
• Linkeratrium: 4 venae pulmonales
− Septum interatriale met fossa ovalis (overblijfsel van atriaverbinding = foramen ovale)
− Auricula = hartoortje: afgeplatte uitstulping van atria
! onvoldoende contractie ➔ bloed in auricula statisch (klontervorming)
De ventrikels
− Wand rechterventrikel
• Dorsaal: ruw met spierbalkjes in reliëf
• Ventraal: glad
• Spitse spieren naar lumen = mm. Papillares
• Strengen verbonden met cuspes van AV kleppen = chordae tendinae
! verhinderen dat cuspes zouden doorslaan in atrium bij ventrikelcontractie
(want dan neemt druk toe + vermindering spanning op chordae tendinae)
Bij aanspannen mm. papillares: verhoogde spanning op chordae tendinae
− Septum interventriculare: puilt uit in RV
! omdat wand linkerventrikel dikker is dan rechterventrikel
= meer arbeid en dus grotere weerstand
4
,De wand van het hart
− Epicard ≈ lamina visceralis van sereuze pericard
• Bindweefsel (met vet)
• Aa. Coronariae
− Myocard = spierlaag
• Linkerventrikel > rechterventrikel
• Insertie op fibreus skelet t.h.v.
o Atrioventriculaire klep
o Aortaklep
o Pulmonalisklep
• Apart functioneel systeem
= myocardvezels van atria en ventrikels ≠ continue
− Endocard = endotheel continu met wand van grote bloedvaten
! hartkleppen zijn (zeer dunne) plooien van endocard met fibreus bindweefsel
Het hartzakje (pericard)
− Dubbelwandige zak die hart omsluit
• Sereuze pericard
o Lamina visceralis: tegen wand van hart
o Pericardholte: vloeistof voor contractie en relaxatie
- Harttamponade = pericarditis: toename vocht
▪ Oorzaken: bloeding of ontsteking
▪ Gevolg: verminderde ventrikelvulling en hartdebiet
▪ Oplossing: pericardpunctie = overtollig vocht draineren
- Geïnnerveerd door nervus phrenicus (C3-C5) uit plexus cervicalis
➔ pijn t.h.v. de schouder
o Lamina parietalis: versmolten met fibreuze pericard
• Fibreuze pericard
o Vergroeid met centrum tendineum van diafragma
o Verhindert overfill van ventrikels
Het geleidingssysteem van het hart
− Geleidingsweefsel: ontstaan uit gewijzigde hartspiercellen
− Functies
• Normale frequentie van de hartslag aangeven
= natuurlijke pacemakerfunctie voor sinusale ritme/frequentie
o Hartslag: contractie 2 atria ➔ contractie 2 ventrikels
o Systole: contractie
o Diastole: relaxatie
• Geleiden en verspreiden van contractiestimulus voor gecoördineerde
contractiegolf
! contractie in ventrikels vertrekt in apex richting atria
• Ontvangen van OSy- en PSy-prikkels
! wijzigen de sinusale frequentie
5
, − Opbouw
• Sinus-atriale knoop = nodus van Keith-Flack = sinusknoop
o Ligging: wand van RA t.h.v. vena cava superior
o Geeft normale pacemaker-frequentie
o Ontvangt autonome vezels: reguleren frequentie
= PSy: n. vagus + OSy: cervicale ganglia
• Atrioventriculaire knoop = nodus Ashoff-Tawara
o Ligging : septum interatriale t.h.v. RA-bodem
o Oorsprong atrioventriculaire bundel van His
! splitst in linker- en rechtertak = crus = bundeltak
- Geven Purkinje-vezels af
▪ In ventrikelwand
▪ In mm. Papillares
• Atrioventriculair block
= onderbroken geleidingssysteem tussen atria en ventrikels
! distaal: ectopische focus met eigen impulsfrequentie
Atrificiële pacemaker inplanten
− Pathologie: faling van coördinerende werking
• Gevolg: fibrillatie = chaos
= afzonderlijke groepjes spiercellen contraheren zelfstandig en ongecontroleerd
= verdwijnen van globale pompeffect
o Ventrikelfibrillatie: bloedvoorziening voor organen valt stil
o Atriumfibrillatie: kans op klontervorming in auricula
➔ long- of hersenembolieën
De hartkleppen
Atrioventriculaire kleppen
− Linker atrioventriculaire klep = valva bicuspidalis = mitralisklep: 2 cuspes
− Rechter atrioventriculaire klep = valva tricuspidalis: 3 cuspes
− Cuspes
• Hangen naar beneden in holte van ventrikel
• Verbonden met mm. Papillaris via chordae tendineae
! coördinatie door Purkinjevezels
6
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emmapot. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.
